اعتمادآنلاین| غائله آذربایجان و ارمنستان اگر چه با پیمان صلحی به پایان رسید، اما ترکش‌ها و تبعات آن هنوز کشورهای این منطقه را تحت تاثیر قرار داده است. اظهارات رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه در روز پنجشنبه که در مراسم رژه پیروزی جمهوری آذربایجان در جنگ قره‌باغ مطرح شد، واکنش‌های بسیاری را برانگیخت که همچنان ادامه دارد. همه نشانه‌ها از نواختن مارش نظامی «مهتر» که مارش سپاه عثمانی بود تا سخنان حماسی از سوی مجری برنامه درمورد «ارک تبریز» و «کوه سبلان» و درنهایت شعرخوانی رییس‌جمهوری ترکیه حاکی از بروز عینی و علنی تفکر عثمانی‌گری با زمینه‌های اردوغانیسم بود؛ تفکری که شاید روزگاری درمورد شمال عراق و سوریه هم وجود داشت اما امروز در ایران با واکنش‌های جدی مواجه شد. سفیر ترکیه احضار شد، بسیاری از سیاسیون از جمله نمایندگان آذری‌زبان به اردوغان پاسخ دادند و حتی در تبریز تجمع و راهپیمایی‌های مردمی برای اعتراض به سخنان اخیر اردوغان برگزار شد.
هشدار مجلسی‌ها به «اردوغان»
شعرخوانی ضدایرانی رییس‌جمهوری ترکیه با واکنش تند نمایندگان مجلس شورای اسلامی مواجه شد. اغلب این نمایندگان که در جریان گفت‌وگو با رسانه‌ها یا در صفحات شخصی‌شان در این مورد اظهارنظر کرده‌اند، سرنوشت صدام، رییس‌جمهوری مخلوع عراق را به رجب طیب اردوغان یادآوری کردند و از او خواستند برای مقابله با دشمنان مشترک دو کشور کنار ایران بایستد. علی نیکزاد، نایب‌رییس مجلس شورای اسلامی و نماینده اردبیل در توییتر خود خطاب به اردوغان نوشت: «یا تاریخ نخوانده‌اید یا قصد تحریف آن را دارید... دست از تلاش برای ایجاد فاصله میان برادری ایران و آذربایجان بردارید؛ این برادری خونی و دینی قرن‌هاست که پابرجاست و هر روز مستحکم‌تر می‌شود. دستگاه دیپلماسی نیز به‌جد این موضوع را پیگیری و گزارش آن را به مردم ارایه کند.» سیدناصر موسوی لارگانی، دیگر عضو هیات‌رییسه نیز نوشته که اردوغان متوجه شده است که هر سخن «نابخردانه یا تحریک‌آمیز» درمورد تمامیت ارضی ایران با واکنش گسترده آحاد مردم روبه‌رو می‌شود و پاسخی محکم می‌گیرد. او همچنین از اردوغان خواسته که با عذرخواهی «حسن همجواری» را رعایت کند، چراکه امت اسلام نیازمند «اتحادند نه تفرقه و اختلاف.» احمد امیرآبادی فراهانی، علیرضا سلیمی و روح‌الله متفکر آزاد نیز از دیگر اعضای هیات‌رییسه نسبت به شعرخوانی رییس‌جمهوری ترکیه واکنش نشان دادند. امیرآبادی فراهانی توجه ترکیه را به 8 سال دفاع مقدس جلب کرد که همه ترک‌ها و آذری‌ها در کنار دیگر قوم‌های ایرانی از ایران دفاع کردند. علیرضا سلیمی از اردوغان این سوال را پرسید: «آیا حس امپراتوری متلاشی شده عثمانی منشا این هذیان‌گویی شده است؟» در این چند روز اغلب در تحلیل رفتار و گفتار اردوغان بر ایده نوعثمانی‌گری و احیای مدل امپراتوری عثمانی تاکید کردند. متفکر آزاد نیز به کودتای جولای 2016 در ترکیه اشاره کرد و از رییس‌جمهوری خواست که اتفاقات را فراموش نکند. او همچنین تاکید کرد: «ما در قبال تکه جدا شده از خاک‌مان ادعا نکرده‌ایم» و یادآور شد که «جز بدفرجامی متجاوز هیچ دستاوردی برایش ندارد.» علاوه بر اعضای هیات‌رییسه، رییس و برخی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز در شبکه‌های اجتماعی خود در این مورد موضع‌گیری کردند. مجتبی ذوالنوری، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس از اردوغان خواست تا از «سرنوشت صدام درس و عبرت بیاموزد و فورا از مردم متحد و غیور ایران عذرخواهی کند.» جلیل رحیمی جهان‌آبادی، دیگر عضو این کمیسیون نیز اذعان کرد که مواضع امروز اردوغان که شعارهای پان‌ترکیست‌هاست «نه تامین‌کننده امنیت منطقه است و نه منطبق بر منافع و روابط دوستانه و متقابل دو کشور ایران و ترکیه.» فداحسین مالکی نیز تاکید کرد که «رویای امپراتوری عثمانی» اردوغان پس از «اقدامات داعش و کودتای 2016 در این کشور» از بین رفته است. ابراهیم رضایی نیز از دستگاه دیپلماسی خواست که پاسخی قاطع به این گستاخی‌ها بدهد. محمود عباس‌زاده مشکینی، عضو مجمع نمایندگان استان اردبیل و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز خطاب به اردوغان گفت: «جناب اردوغان! یادت رفته است قبل از تو صدام توهم تجزیه ایران اسلامی به سرش زد به چه سرنوشتی گرفتار شد؟ مطمئن باشید اگر روزی چنین توهمی به سر تو بزند باید در انتظار سرنوشتی مفتضح‌تر و مهلک‌تر باشید! آذربایجان سر ایران است و ایران دیار سرداران شهیدی چون سلیمانی‌ها و باکری‌ها.» سیدعلی آقازاده دافساری، رییس کمیته دفاعی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز تحلیل کرده که احتمالا اردوغان نمی‌تواند ارتباط جمهوری اسلامی ایران و با کشورهای منطقه را تحمل کند و از این روی در پی تفرقه‌اندازی و ماهیگیری از آب گل‌آلود است. الله‌وردی دهقانی، عضو مجمع نمایندگان آذربایجان‌شرقی نیز در گفت‌وگویی که با «فارس» داشت، گفت: «آقای اردوغان باید بداند که علاوه بر استان‌های آذربایجان‌غربی و شرقی که در داخل مرزهای سیاسی ایران هستند، سرزمین مادری مردم کشور آذربایجان و قفقاز نیز ایران است.» او همچنین تحلیل کرد که اردوغان با این اظهارات مداخله‌جویانه به دنبال توسعه نئوعثمانی است و پس از شکست تفکرات اخوانی ترکیه در سوریه و عراق سعی دارد تا در آذربایجان این‌گونه تفکرات خود را توسعه دهد.
احمد علیرضا‌بیگی، نماینده اصولگرای تبریز نیز واکنش تندی به اظهارات رییس‌جمهوری ترکیه نشان داد و در توییترش نوشت: «تصنیفی که اردوغان خواند مرثیه جدایی 17 شهر قفقاز از ایرا ور است که اگر مانع تاثیرات فرامرزی ما بشوند جای خالی ما را رقبا خواهند گرفت...» او البته هجمه‌ای هم به دستگاه دیپلماسی وارد کرد و گفت که «دیپلماسی غلط دولت و غفلت از همسایگان به شوق وصل کدخدا آنها را به دامن صهیونیسم انداخت؛ این غفلت در مورد آذربایجان میدان را برای ترکیه خالی گذاشت!»
شعرخوانی محسن رضایی، توصیه‌های عارف
در میان واکنش‌های سیاسیون در یکی، دو روز گذشته واکنش محسن رضایی در فضای مجازی و رسانه‌ای مورد توجه قرار گرفت. رضایی در واکنش به شعرخوانی اردوغان به شعرخوانی روی آورد. او که این روزها صحبت از بازگشت چندین باره‌اش به کارزار انتخابات مطرح است و از قضا هر روز نسبت به روز قبل حضور پررنگ‌تری در فضای مجازی دارد و از سیاست داخلی تا خارجی، از اقتصاد تا فرهنگ اظهارنظر می‌کند، در واکنش به شعری که اردوغان خواند ترجمه یکی از شعرهای شهریار که به آذری نوشته شده را منتشر کرد و نوشت: «ای قفقاز (آذربایجان) سرزمین جوانمردان سلامت باد! از عشق تو هنوز هم در ایران صبر از کف دادگان هستند (از دوری تو صبر از کف داده‌اند) از بچگی تبریز مانند مادرم به من گفته که در آن سوی ارس، خاله‌ای زیباروی و رعنا داری (خاله استعاره از آذربایجان و شهرهای آن است که از ایران جدا شده‌اند).» محمدرضا عارف، رییس فراکسیون امید مجلس دهم نیز در رشته توییتی در واکنش به سخنان اردوغان در مراسم رژه پیروزی ارتش جمهوری آذربایجان در باکو، نوشت که اردوغان و دیگر حاکمان منطقه باید بدانند که تاریخ منطقه نشان می‌دهد، این شمال رود ارس است که پیوند تاریخی با جنوب آن دارد. عارف همچنین با اشاره به اینکه «در غیبت ایران، کشورهای دیگر منافع خود را در توافقنامه صلح میان آذربایجان و ارمنستان تحقق بخشیدند و کشورهایی که مرزی با قره‌باغ نداشته‌اند، به عنوان ناظر بر آتش‌بس ورود کرده‌اند»، نوشت: «وزارت خارجه ایران باید اعتراض رسمی و کتبی خود را به دولت‌های باکو و آنکارا ابلاغ و خواستار توضیح و عذرخواهی رسمی ایشان شود. با این‌حال، رخداد اخیر باید به گونه‌ای مدیریت شود که از ایجاد بحران میان ایران و ترکیه جلوگیری و 300 سال ثبات تاریخی مرزهای دو کشور حفظ و روابط اقتصادی دوجانبه گسترش یابد.» او همچنین تاکید کرد که «اقتصاد پویا و اتحاد داخلی» باید پیشران و پشتیبان سیاست خارجی همه کشورها باشد.
واکنش نمایندگان ولی‌فقیه استان‌های آذری‌زبان
نمایندگان ولی‌فقیه در استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، زنجان و اردبیل با صدور بیانیه مشترکی به اظهارات اخیر رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه در باکو پس از 2 روز واکنش نشان دادند. در این بیانیه که بامداد شنبه منتشر شد، نمایندگان ولی فقیه در استان‌های شمال‌غرب کشور تصریح کردند که ایجاد تنش و اختلاف بین کشورها و ملت‌های اسلامی، گناه نابخشودنی است. سیدمحمدعلی آل‌هاشم، نماینده ولی‌فقیه در آذربایجان‌شرقی، سیدمهدی قریشی نماینده ولی فقیه در آذربایجان‌غربی، علی خاتمی نماینده ولی‌فقیه در استان زنجان، سیدحسن عاملی نماینده ولی‌فقیه در استان اردبیل نوشتند که اظهارات اردوغان «سیادت و وحدت ارضی» ایران را نشانه گرفته و توصیه کردند: «سخن آخر اینکه فن خطابه و اصول سیاست اقتضا می‌کند که خطیب مطالبه خود را بعد از امکان‌سنجی دقیق بر زبان بیاورد تا وزن علمی، سیاسی و اجتماعی او تنزل نکند.»
منبع: روزنامه اعتماد
نظر شما