ستاره صبح-پس از هفته‌ها گمانه‌زنی درباره نحوه برخورد دولت جدید بایدن با کشورهای حوزه خلیج‌فارس، اولین موانع واقعی بر سر توافق هسته‌ای ایران (برجام) در حال ظهور است. اروپایی‌ها که اکثریت آن‌ها از رئیس‌جمهور منتخب راضی به نظر می‌رسند، همه در انتظار تجدید آرایش قدرت‌های ژئوپلیتیکی آمریکا و اروپا در خلیج‌فارس هستند. اکثر تحلیلگران انتظار دارند بایدن علاوه بر پیوستن مجدد به توافق پاریس همچنین تلاش کند تا دوباره وارد بحث‌های برجامی با ایران شود. به نظر می‌رسد بازارهای نفت و گاز در ارزیابی‌های خود برای سال 2021-2022 روی ظهور مجدد صادرات نفت ایران به بازارهای جهانی حساب کرده‌اند. همچنین انتظار می‌رود که ایالات‌متحده مواضع فعال‌تری نسبت به ترکیه، عربستان سعودی، مصر و حتی امارات، از خود نشان دهد. با آمدن بایدن ممکن است میراث ترامپ در این کشورها از بین برود؛ اما زمانی که به تحولات در عرصه عمل نگاه می‌کنیم، اوضاع آنچنان که مورد انتظار طرفداران بایدن است نیست. میراث ترامپ بیش از آنچه اذعان می‌شود با تحولات جاری سیاسی و اقتصادی در منطقه در هم آمیخته است. در این آخر هفته تحول غیرمنتظره‌ای رخ داد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، برای بحث و گفتگوی دوجانبه در شهر معروف و مدرن نئوم با یکدیگر دیدار کردند.گزارش شده است، پمپئو، نتانیاهو و روسای امنیتی وی نیز در آنجا حضور داشتند. این حرکت غیرمنتظره نشانه دیگری از تعمیق روابط بین تل‌آویو و ریاض است. انتظار می‌رود که روابط فعلی با اعراب به خصوص پس از امضای توافق‌نامه‌های دیپلماتیک با امارات، بحرین، سودان شتاب بیشتری بگیرد. عربستان سعودی در تمام این تحولات بسیار ساکت مانده و به اظهارات رسمی عربستان سعودی درباره حقوق فلسطینی‌ها ادامه داده است. با این حال، به نظر می‌رسد که یک معامله احتمالی بین ریاض و تل‌آویو در حال انجام است تا به چندین دهه رقابت طولانی‌مدت و درگیری رسمی بین دو کشور پایان دهد. عملکرد دولت ترامپ در جاهای دیگر هرچه باشد، به نظر می‌رسد در نزدیک‌سازی کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و اسرائیل موفق بوده است. شکل‌گیری روابط حسنه و منافع مشترک بین عربستان-امارات متحده عربی و اسرائیل دولت بایدن را با توجه به مسائل مربوط به ایران از یک طرف و ترکیه-قطر از طرف دیگر با مشکلات بسیار زیاد روبرو می‌کند. دولت بایدن قادر نخواهد بود از طریق تغییرات احتمالی برنامه‌ریزی شده در منطقه خاورمیانه و شمال افریقا بدون در نظر گرفتن حمایت اسرائیل یا گروه‌های سعودی و امارات در محافل سیاسی واشنگتن، کار چندانی از پیش ببرد. همین امر در مورد قدرت‌های اروپایی در منطقه نیز صادق است. در روزهای اخیر، خوش‌بینی‌های بایدن برای پیوستن مجدد به معاهده برجام غیرواقعی به نظر می‌رسد. بحث‌های اسرائیل و عربستان همچنین باید در پرتو فضای کشمکش اقتصادی با رانت نفتی سعودی-اماراتی دیده شود. دانش و فناوری دفاعی اسرائیل در هفته‌های آینده می‌تواند به بخش عمده‌ای از قدرت چانه‌زنی برای روابط رسمی با ریاض تبدیل گردد. تشدید مواضع ضد ولیعهد سعودی بایدن و همراهانش احتمالاً منجر به تعمیق بیشتر روابط در محور تل‌آویو - ریاض - ابوظبی خواهد شد. رؤیای محمد بن سلمان در زمینه راه‌اندازی شهر مدرن نئوم، با فناوری اسرائیل و سرمایه‌گذاری‌های نوپای این کشور آسان‌تر محقق خواهد شد. فراموش نکنید که شهر نئوم تقریباً با اسرائیل هم مرز است. مثل همیشه، اگر این تغییر قدرت منطقه‌ای اتفاق بیفتد، ژئوپلیتیک قربانی بازارهای نفت می‌شود. عربستان سعودی قوی‌تر و جسورتر، پشتیبانی شده از جانب امارات، قادر خواهد بود موضوعات مربوط به ایران در اوپک را با سهولت بیشتری به بن‌بست بکشاند. روابط عمیق اسرائیل با ولادیمیر پوتین که به گونه‌ای توسط اکثر تحلیلگران نادیده گرفته می‌شود، یکی دیگر از دارایی‌های محمدبن سلمان و نتانیاهو است. به نظر می‌رسد همه طرف‌های عربی مشتاقانه مانع از گسترش و قدرت‌یابی ترکیه در حیاط خلوت‌های خود هستند. امنیت و انرژی دوباره وارد بازی شده‌اند، در حالی که ایالات‌متحده می‌رود که به یک نیروی کم اهمیت‌ در منطقه تبدیل شود.
23 نوامبر- تارنمای اویل پرایس- برگردان علی‌اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmaill.com