سرویس اقتصادی خبرگزاری فارس از شیراز: غلامحسین شعرا، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی شیراز در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرگزاری فارس به بررسی دلایل عقب‌ماندگی استان فارس در کشت زعفران پرداخت.

مشروح این گفتگو بدین شرح است:

فارس: پیش‌نیاز پرداختن به موضوع جهش تولید در کشت گیاهان بهادار مانند زعفران آن است که وضعیت تولید زعفران در ایران وجهان را بدانیم و ببینیم جایگاه ایران در تولید زعفران و در صادرات زعفران به چه گونه است؟

ابتدا به تاریخچه کشت زعفران یا زرپران اشاره می‌کنم: ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺗﺎرﯾﺨﯽ، اﯾﺮاﻧﯿﺎن از دیرباز ﺗﺎ ﺑـﻪ اﻣـﺮوز ﻫﻤـﻮاره بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ زﻋﻔﺮان ﺟﻬﺎن بوده‌اند. ﻧﺨﺴــﺘﯿﻦ زعفران‌زارهای ﺟﻬــﺎن ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ اﯾــﺮان در ﻧﺎﺣﯿــﻪ ﻫﻤــﺪان ﺑــﻮده اﺳــﺖ.

در ﮐﺮﻣﺎﻧﺸـﺎه، ﻗﻢ، ری، اﺻﻔﻬﺎن، ﻓﺎرس، ﮐﻬﮑﯿﻠﻮﯾﻪ، ﻟﺮﺳﺘﺎن و ﻣﺎزﻧﺪران ﻧﯿﺰ درگذشته‌ها زﻋﻔﺮان ﺗﻮﻟﯿﺪ می‌شده اﺳﺖ، اﻣﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ آن‌ها در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺧﺮاﺳﺎن ﺑﺴﯿﺎر ضعیف‌تر شده اﺳﺖ.

ﺳﻄﺢ زیرکشت و ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ زﻋﻔﺮان در اﯾﺮان از یک‌روند ﮐﺎﻣلاً ﺻﻌﻮدی ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳـﺖ به‌طوری‌که در ﺳـﺎل ۱۳۵۲ ﺳـﻄﺢ زﯾـﺮ ﮐﺸـﺖ اﯾـﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻨﻬﺎ ۳۱۵۰ ﻫﮑﺘﺎر و ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ آن ﺣﺪود ۵.۱۷ ﺗﻦ ﺑﻮده، حال‌آنکه در ﺳـﺎل ۱۳۹۸ سطح زیر کشت زعفران در ایران ۱۸۸ هزار هکتار است که این رقم در سال زراعی ۱۳۹۷ به میزان ۱۱۵ هزار هکتار بوده است.

فارس: حال که وضعیت تولید زعفران در ایران مشخص شد بفرمائید آمار تولید زعفران در جهان به چه گونه است؟

در سال گذشته ۱۲۲ هزار هکتار زعفران در دنیا کاشته شد که ۱۱۵ هزار هکتار آن مربوط به ایران بود و حسب قانون ششم توسعه این مقدار باید با ۲۰ درصد افزایش به ۴۰۰ تن و وسعت زیر کشت آن به حدود ۱۵۰ هزار هکتار برسد.

کشورهای تولیدکننده زعفران شامل ایران با مساحت ۱۱۵ هزار هکتار و تولید ۳۳۶ تن، هند با پنج هزار و ۷۰۷ هکتار و تولید ۲۲ تن و یونان با مساحت یک هزار و ۸۰۰ هکتار و تولید ۷.۲ تن است.

نکته مهم آنکه ایران ۸۸.۸ درصد از زعفران جهان را تولید می‌کند، با این‌ وجود جایگاه ایران در تجارت جهانی آن هفدهم است.

فارس: حال که وضعیت جهان و ایران را دانستیم وضعیت کشت زعفران در فارس به چه گونه است؟

برای اینکه به واقعیت‌های کشت زعفران در فارس برسیم ابتدا باید مقدار عرصه اراضی قابل‌کشت استان، میزان سطح زیر کشت زعفران و تناژ تولید زعفران را در چهار استان خراسان‌ و فارس دانسته، بسنجیم و نتیجه‌گیری کنیم.

۱-در خراسان رضوی کل مساحت قابل‌کشت ۹۰۰ هزار هکتار که مساحت کشت زعفران آن ۸۲ هزار و ۷۴۰ هکتار و میزان زعفران تولیدی آن ۲۵۸ تن است.

۲-در استان خراسان شمالی کل مساحت قابل‌کشت ۳۲۷ هزار و ۷۰۰ هکتار که مساحت کشت زعفران آن دو هزار و ۱۹۰ هکتار و میزان زعفران تولیدی آن هشت هزار و ۸۰۰ تن است.

۳- در خراسان جنوبی کل مساحت قابل‌کشت ۱۳۷ هزار و ۸۷۶ هکتار که مساحت کشت زعفران آن ۱۵ هزار و ۷۵۴ هکتار و میزان زعفران تولیدی آن ۵۱ هزار و ۱۰۰ تن است.

۴-در فارس کل مساحت قابل‌کشت یک میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار که حدود ۸۲۵ هزار هکتار اراضی کشاورزی و ۳۸۵ هزار هکتار باغات هستند.

در موضوع خاص زعفران متأسفانه به شدت عقب هستیم

ﻣﯿﺰان کل تولیدات ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺳﺘﺎن فارس ﺑﯿﺶ از ۱۴ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ بوده ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺳﻬﻢ زراﻋﯽ ﺣﺪود ۱۱.۵ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗـﻦ ﺳﻬﻢ ﺑﺎﻏﯽ بالغ‌بر ۲.۵ میلیون ﺗﻦ است که این حجم تولید محصولات زراعی و باغی باعث شده که فارس رتبه‌های متعددی در کاشت و برداشت محصول داشته باشد اما در موضوع خاص زعفران متأسفانه به شدت عقب هستیم.

باوجود آنکه طبق تحقیقات گسترده که در سال ۹۱ در فارس انجام و مشخص شد که در ۱۲ شهرستان استان قابلیت کشت زعفران وجود دارد اما متأسفانه تا چند سال به آن تحقیقات توجه نشد و با تغییرات انجام شده در سازمان جهاد به این مهم توجه شد و درنهایت سطح زیر کشت این محصول در سال گذشته در استان فارس ۸۲۰ هکتار و تولید آن سه هزار و ۶۰۰ کیلوگرم بوده است.

البته مشوق‌هایی توسط سازمان جهاد فارس برای ترغیب کشاورزان به کشت زعفران انجام‌شده مانند (از محل تبصره ۱۸ به ازای کاشت هر هکتار زعفران در فضای باز ۷۰ میلیون تومان تسهیلات به کشاورزان پرداخت می‌شود) که این نوع مشوق‌ها تأثیر مطلوبی در افزایش کشت زعفران خواهد داشت.

فارس: در پایان اگر جمع‌بندی دارید بفرمائید:

۱- استان‌های موفق در صادرات از هر سه نیروی خود که نیروی بخش دولتی، نیروی بخش خصوصی و نیروی بخش مردمی (نمایندگان مجلس) هستند استفاده مطلوب و هماهنگ می‌برد اما این اتفاق در فارس هرگز نیفتاده است.

۲- علت آنکه بخش تولید محصولات کشاورزی و رتبه‌های کشوری در فارس موفق بوده است آن است که تابع سیاست‌های دولت عمل کرده و چون هیچ مطالبه گری از بخش خصوصی نداشته طبق انتظارات وزارت جهاد کشاورزی اعمال مسئولیت کرده است.

۳- بخش خصوصی فارس بجای آنکه انتظارات خود را بر دولتی‌ها تحمیل کند و حتی در تعیین ریاست جهاد کشاورزی استان و مدیران زیرمجموعه آن نقش داشته باشد یک بازنشسته دولتی را از جهاد کشاورزی استان آورده و مسؤول کشاورزی بخش خصوصی کرده است. با این احوال چه انتظاری می‌شود داشت؟

۴- بهترین محل برای مطالبه گری بخش خصوصی در شورای گفت‌وگو است. در آن شورا، بخش خصوصی باید مطالبه گرانه ظاهر شود و استاندار را متقاعد کند که کارگروه تولید زعفران را در شورای کشاورزی استان ایجاد کند و در آن کارگروه افزایش ۲۵ درصد عرصه و برداشت و صادرات زعفران در برنامه ششم توسعه مصوب شود.

۵- در شورای گفت‌وگو مصوب شود که ایرلاین‌هایی که پایه آن‌ها در فرودگاه شیراز است یک هواپیما کارگو با تخفیف ۵۰ درصد برای صادرات در اختیار صادرکنندگان قرار گیرد همچنین سازمان کشتیرانی موظف به تأمین کانتینرهای یخچال‌دار بشود.

۶- همگام با افزایش سطح زیر کشت زعفران باید مزارع کشت پیاز زعفران هم در سطح نیازهای فعلی و برنامه‌های آتی استان ایجاد شود تا محتاج استان‌های خراسان نباشیم.

۷- از همین ابتدای کار کشت زعفران تلاش شود که از خام فروش و عمده‌فروشی آن در قالب بسته‌بندی‌های بزرگ و فله فروشی (فاقد کیفیت لازم) جلوگیری شود زیرا تجربه نشان داده که زعفران ایران به‌صورت فله‌ای به کشورهایی مانند اسپانیا، ایتالیا، امارات، افغانستان رفته و در این کشورها با بسته‌بندی مجدد در غالب برندهای معتبر جهانی به بازار ارائه می‌شود، این مسائل در بلندمدت باعث کاهش قیمت و ضربه خوردن برند زعفران فارس خواهد شد.

۸- همراه با مشوق‌های کشت زعفران، مشوق‌های صادراتی به‌صورت بسته‌بندی هم پیش‌بینی شود تا صنعت بسته‌بندی زعفران استان رشد کند.

۹- فارس باید تلاش کند که در شورای ملی زعفران عضو ثابت و دائم داشته باشد.

۱۰- برای برند سازی زعفران فارس برنامه داشته باشیم و از ثبت برند‌ زعفران فارس با تخصیص بودجه حمایت کنیم.

انتهای پیام/ م