صاحب‌خبر - نازنین اکبرنیا*: سرایت ویروس کرونا سرعت زیادی دارد و در مدت کمی که از شیوع آن می‌گذرد، علاوه بر مشکلات کلان اقتصادی، بحران‌های اجتماعی هم ایجاد کرد و سلامت جهان را تحت تاثیر قرار داد. ناشناخته بودن کرونا باعث شد کشورهای مختلف دنیا در مواجهه با آن راهکارهای گوناگونی داشته باشند که برخی موفق بودند و برخی هم با شکست روبه‌رو شدند. افزایش شمار تلفات و گسترش میزان همه‌گیری کرونا، اعمال محدودیت‌هایی مثل قرنطینه‌های خانگی و محلی را در پی داشت و در کنار آن تلاش شد درمانی برای این بیماری پیدا شود. به گزارش «وطن امروز»، «استخراج پلاسمای خون افراد بهبود یافته از بیماری کرونا» و درمان بیماران مبتلا از طریق این پلاسما، یکی از برنامه‌هایی بود که در ایران عملیاتی شد و نتیجه قابل توجهی هم داشت؛ برنامه‌‌ای که طبق گفته کارشناسان باعث شد بسیاری از بیماران مبتلا به کرونا در کشور بهبود پیدا کرده و از این بیماری جان سالم به در ببرند. دکتر افشین محمدی، کارشناس طب انتقال خون در گفت‌وگو با «وطن امروز» در رابطه با مکانیسم اثر پلاسمایی که از بیماران بهبودیافته «کووید-19» تهیه می‌شود، می‌گوید: این پلاسما حاوی آنتی‌بادی است، در واقع آنتی‌بادی نقش دفاعی در بدن ایفا می‌کند. فردی که مبتلا شده، بدنش در مقابل این ویروس واکنش نشان داده و خود را برای مقابله با ویروس تقویت می‌کند به همین خاطر آنتی‌بادی‌ای که در بدن این فرد ساخته می‌شود در مقابل ویروس واکنش نشان داده و سعی می‌کند آن را از بین ببرد. اگر این آنتی‌بادی به فرد گیرنده منتقل شود، با تقویت سیستم ایمنی و دفاعی بدن، با ویروس کرونا مبارزه می‌کند. این روزها، در اوج شیوع بیماری کرونا تعداد زیادی از بیمارانی که بهبود پیدا کرده‌اند، با حضور در مراکز انتقال خون، نذر سلامتی خود را از طریق اهدای پلاسما ادا می‌کنند. «محسن» ۲ هفته در قرنطینه بوده است، او کارمند است و ظاهرا اردیبهشت در محل کارش که مراجعه‌کننده زیادی دارد، به بیماری مبتلا شده؛ حالا اما بعد از قرنطینه خانگی و منفی شدن تست PCR، حدود یک و ماه نیم بعد از بهبودی به مرکز اهدای خون آمده تا پلاسمایش را اهدا کند. او می‌گوید: من از این بیماری جان‌سالم به در بردم و شنیدم که پلاسمای خون ما که آنتی‌بادی دارد برای بسیاری از بیماران حیاتی است؛ آمدم تا با اهدای پلاسمای خونم شاید بتوانم جان یک نفر دیگر را هم نجات دهم. به نظرم هر کس به اندازه‌ای که می‌تواند باید برای نجات جان دیگران تلاش کند، توان و تلاش من هم الان این است و بعد از این هم با ماسک زدن و حفظ فاصله اجتماعی می‌خواهم دوباره مبتلا نشوم تا عامل انتقال بیماری به دیگران نباشم. اهدای پلاسمای خون در بیماران بهبود یافته مبتلا به کرونا شرایط خاصی دارد و با رعایت پروتکل‌هایی که سازمان انتقال خون آن را به مراکز اعلام کرده انجام می‌شود. دکتر محمدی در این باره می‌گوید: بیمارانی که ۲۸ روز تا یک ماه از بهبودی کامل آنها گذشته و علائم بالینی آنها قطع شده، قادر به اهدای پلاسما هستند. در این مدت سطح آنتی‌بادی فرد افزایش یافته و فرصت کافی برای ریکاوری بیمار وجود دارد. این کارشناس طب انتقال خون با بیان اینکه میانگین سنی افرادی که قادر به اهدای پلاسما هستند بین ۱۸ تا ۶۰ سال است، می‌گوید: افراد اهداکننده نباید سابقه بیماری خاصی داشته باشند و خانم‌ها هم تنها در صورتی می‌توانند پلاسما اهدا کنند که سابقه بارداری یا سقط جنین نداشته باشند. وی توضیح می‌دهد که اهدا‌کنندگان بر‌اساس آماری که توسط معاونت درمان دانشگاه علوم‌پزشکی در استان‌ها اعلام شده انتخاب می‌شوند و بعد از معاینه توسط پزشک متخصص، سطح آنتی‌بادی فرد از طریق آزمایش مشخص می‌شود. دکتر محمدی می‌گوید: در این آمار حدود ۱۰ درصد افراد آنتی‌بادی کافی ندارند اما سایر بهبودیافتگان برای استخراج پلاسمای خون به بخش اهدا‌کنندگان راهنمایی می‌شوند. پلاسمای دریافت شده از هر بهبود یافته از بیماری کرونا ۵۰۰ سی‌سی است که بر اساس گروه خونی، یک واحد از آن برای هر بیمار مبتلا به کرونا استفاده می‌شود. سازمان انتقال خون این پلاسمای دریافت‌شده از بهبود‌یافتگان بیماری کرونا را در دمای منفی ۲۵ درجه سانتی‌گراد نگه می‌دارد که این کار تا یک سال قابلیت ماندگاری برای این داروی گرانبها را در پی دارد. بر اساس پروتکل‌های سازمان انتقال خون، پلاسماهای دریافتی برای بیمارانی استفاده می‌شود که در شرایط سخت و مرحله بحرانی نیستند. آنچه حائز اهمیت است اینکه فرد بهبود یافته بعد از اینکه پلاسما را اهدا کرد می‌تواند به فاصله یک ماه مجددا برای اهدای پلاسما اقدام کند. بنابراین رسیدن ایمنی بدن به حد قابل قبول، فاکتور مهمی برای اهدای پلاسمای خون است؛ با این حال ضعف جسمانی و کم‌خونی یکی از نگرانی‌هایی است که در برخی موارد باعث شده افراد واجد شرایط از اهدای پلاسما امتناع کنند؛ مواردی که کارشناسان تأکید می‌کنند موضوعی کاملا بی‌ارتباط با اهدای پلاسماست زیرا دستگاه جداسازی پلاسما از خون به 2 خط مجزا مجهز است که از یک طرف خون را از بدن فرد خارج کرده و از طرف دیگر بعد از جداسازی پلاسمای خون، مجددا خون را به بدن فرد برمی‌گرداند و این پروسه زیر نظر پزشک متخصص انجام می‌شود. ناگفته نماند که شیوع و گسترش بیماری کرونا از اسفند‌ماه سال گذشته تأثیر قابل توجهی بر کاهش میزان اهدای خون داشت و مراجعه مردم به مراکز انتقال خون جهت اهدا کمتر شد. سخنگوی سازمان انتقال خون در گفت‌وگوی با «وطن امروز» گفت: در این مدت به طور میانگین در مراکز استان‌های کشور با کاهش ۳۵ درصدی اهدای خون مواجه بودیم. بشیر حاجی‌بیگی با بیان اینکه این کاهش آمار تا خرداد‌ماه امسال هم ادامه داشت، افزود: این روند کاهشی در اکثر کشورهای دنیا به ۵۰ درصد هم رسیده و برخی کشورها برای تأمین خون مورد نیاز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دچار بحران شده‌اند. او با تأکید بر اینکه راه‌اندازی پویش‌های مردمی و کمک‌های مؤمنانه در کشور از ایجاد بحران خون در ایران جلوگیری کرد، اظهار کرد: با فعال شدن شبکه ملی خون‌رسانی کشور در 2 ماه گذشته، نیاز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی تأمین شد؛ با این وجود در حال حاضر برای دریافت خون به همه گروه‌های خونی نیاز داریم، البته نیاز ما در گروه‌های خونی O منفی و AB مثبت بیشتر است، زیرا تنها ۱۰ درصد از مردم کشور گروه خونی منفی دارند و فقط ۷ درصد AB مثبت هستند. سخنگوی سازمان انتقال خون کشور در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره تهیه پلاسما از بیماران بهبود‌یافته از کرونا گفت و اینکه ایران سابقه ۴۰ ساله در زمینه تهیه پلاسمای هایپر ایمیون دارد و حالا این پلاسما برای درمان بیماری «کووید- ۱۹» به کمک پزشکان آمده است. حاجی‌بیگی با بیان اینکه در حال حاضر در ۲۲ مرکز انتقال خون در سراسر کشور طرح جمع‌آوری پلاسمای بهبود‌یافتگان از کرونا در حال اجراست، خاطرنشان کرد: پلاسمای استخراج شده از این افراد تأثیر قابل توجهی بر روند بهبودی بیماران کرونا دارد و به همین خاطر مراکز درمانی بویژه در کلانشهرها و استان‌های اصفهان، گیلان، مازندران، البرز و فارس برای دریافت پلاسما بیشترین تقاضا را دارند. بر اساس آمار سازمان انتقال خون، تاکنون بیش از ۳ هزار و ۴۰۰ نفر از افراد بهبود‌یافته از «کووید-‌۱۹» در سراسر کشور برای اهدای پلاسما اقدام کرده‌اند که از این تعداد ۲ هزار و ۷۰۰ واحد پلاسما اهدا‌ شده و بیشترین میزان مراجعه در استان‌های تهران، خوزستان، اصفهان خراسان رضوی و کرمانشاه بوده است. با این حال سخنگوی این سازمان تأکید کرد: ما در مراکز مختلف نیاز شدید به پلاسمای افراد بهبود‌یافته داریم و فکر می‌کنم اکنون مناسب‌ترین زمان برای نذر خون باشد. حاجی‌بیگی گفت: سازمان انتقال خون ایران در زمینه آموزش اهدا‌کنندگان و دریافت‌کنندگان و تضمین سلامت، جزو ۵ کشور برتر جهان است و 7 سال متوالی به عنوان همکار سازمان جهانی بهداشت در منطقه مدیترانه شرقی انتخاب شده است؛ بنابراین تضمین می‌کنیم که اهدای پلاسما هیچ آسیبی برای فرد اهدا‌کننده ندارد. با وجود بسیج همگانی و تلاش کادر درمان کشور، کرونا ثابت کرد بیماری‌ای نیست که به این سادگی‌ها قابل مهار باشد؛ بنابراین برای از بین بردن این بیماری و قطع زنجیره انتقال، هرکس وظیفه دارد مسؤولیت‌پذیر بوده و ضمن استفاده از ماسک، فاصله اجتماعی را هم رعایت کند. در کنار این موارد نباید فراموش کنیم که در شرایط کنونی اهدای خون می‌تواند اهدای یک زندگی باشد. * خبرنگار∎​