سعیده احسانی‌راد
خبرنگار
این روزها تلویزیون مستند «مرز پر گهر» را با هدف معرفی جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی ایران پخش می‌کند. نقطه مشترک این برنامه صدای فرخ نعمتی به‌عنوان راوی و البته تهیه‌کنندگی کامبیز اخوان صفا است که در گروه تاریخ، فرهنگ و هنر شبکه یک سیما در روزهای یکشنبه و سه‌شنبه حوالی ساعت ۲۳ روی آنتن شبکه یک سیما می‌رود.
در این مستند 13 جاذبه تاریخی ایران معرفی می‌شود که 10 کارگردان در ساخت آن مشارکت دارند، یکی از مستندها به معرفی غار کرفتو در استان کردستان به کارگردانی میکائیل شهرستانی می پردازد. این بازیگر و کارگردان که بیشتر در حوزه تئاتر فعال است در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره ساخت مستند غار کرفتو که خانه هراکلس نام دارد، گفت: «تهیه‌کننده برنامه طرحی را در تلویزیون به تصویب رسانده بود تا ابنیه و اماکن متفاوتی که جزو میراث فرهنگی کشور محسوب می‌شوند و اصولاً یا راجع بهشان فیلمی ساخته نشده یا اگر ساخته شده در شبکه‌های استانی بود، معرفی کند؛ در ابتدا چند کار پیشنهاد شد و من از میان آن نام‌ها و اماکن «غار کرفتو» مورد توجهم قرار گرفت و آن را انتخاب کردم.»
او در ادامه به داستان غار کرفتو اشاره دارد: «با توجه به زمان و شرایط شخصی و همین‌طور منطقه، که به خطه‌ای تعلق داشت که از محروم‌ترین مناطق کشور محسوب می‌شد مرا بر آن داشت تا غار کرفتو را برای کار برگزینم و نام «خانه هراکلس» از این بابت بود که نیروهای یونانی ای که پس از نبرد و پیروزیشان و حضور در این غار اتاقی را بدین صورت نام‌گذاری کردند در
سر در آن پیام دوستی ای را نگاشتند که، «هر آن کس بدین مکان درآید در امان است و بدانها آسیبی نخواهد رسید.» به همین دلیل تصور کردم اثر دو نام داشته باشد، نامی که در واقع کاشفان اولیه بر آن نهادند و نامی که امروز بدان خوانده می‌شود.» این مدرس تئاتر درباره تحقیق و روش نوشتن فیلمنامه این مستند اظهارداشت: «اصولاً برای من هر پدیده در عالم قصه‌ای دارد و داستان خودش را می‌گوید. غار کرفتو نیز از این قاعده مستثنی نبود. پس از تحقیقات میدانی و گپ و گفت با کارشناسان و کتاب‌های موجود در این مورد و به نوعی کسانی که در این ارتباط اطلاعات مستند و دقیقی داشتند قصه این ابنیه استثنایی در اختیار نویسنده کار (رویا اسدی) قرار گرفت تا متن فیلم مورد نظر نوشته و براساس آن تصاویری مرتبط با داستان گرفته شود.» غار کرفتو در مسیر کوهستانی و سخت در 70 کیلومتری شمال غرب شهر دیواندره در استان کردستان ایران قرار دارد. این غار کتیبه‌هایی از دوران پیش از تاریخ دارد و در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شماره ثبت ۳۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. شهرستانی درباره جذابیت‌ها و سختی‌هایی که در ساخت این مستند پشت سر گذرانده بیان داشت: «هر اثری که ساخته می‌شود دشواری‌ها و شیرینی‌های خودش را دارد و این کار هم مستثنی نبود و در ارتفاع قرار داشتن غار و پله‌های بی‌شماری که روزانه چندین بار ناگزیر به بالا رفتن و پایین آمدن از آن بودیم گاهی سبب فرسایش می‌شد، ولی در مجموع چندان دشوار نبود، بخصوص که می‌دانستم چه می‌خواهم و چگونه قصه‌ای را باید روایت کنم. به همین دلیل چه پروسه فیلمبرداری و چه مونتاژ فیلم، بسرعت اتفاق افتاد.»
این مستند در 5 روز ساخته شده است اما شهرستانی پیش از شروع تصویربرداری مطالعاتی در مورد کار انجام داده است: «قبل از شروع کار با دسترسی به عکس‌ها و خواندن مطالبی که در مورد مکان مورد نظر موجود بود آشنایی‌ام را با محل شروع کردم. با تهیه‌کننده هم یک روز زودتر به محل رفته تا بازبینی‌های لازم صورت گرفته و نماهای مورد نظرم را یادداشت (دکوپاژ) و با مکان مورد نظر آشنا و با شنیدن حرف‌ها و دیدن فیلم‌هایی درباره شرایط و ساختار و مهندسی مکان مورد نظر و اطلاعات اولیه خود را برای ساخت و فیلمبرداری اثر مورد نظر آماده کنم.» شهرستانی معتقد است مستندهایی که به دنیای گسترده میراث و ابنیه تاریخی ایران می‌پردازد به جذب گردشکر کمک می‌کند خصوصاً اگر زبان مناسب برای ساخت و تعریف مکان مورد نظرانتخاب شود. او بهترین نمونه این مورد را فیلم «باد صبا» اثر لاموریس دانست: «باید مستند «باد صبا» را سرآمد این مستندات بدانم و بنامم.» این کارگردان تئاتر که این روزها نمایش «آگوست در اوسیج کانتی» را روی صحنه دارد، درباره تفاوت بین مستندهایی که در تلویزیون ساخته می‌شود با مستندهایی که در سینما در گروه تجربه و هنر ساخته می‌شود، بیان کرد: «تفاوت در شکل، فرم و همین‌طور شیوه روایت می‌تواند در جذب مخاطب تلویزیون بسیار مؤثر باشد.» پیش‌بینی شهرستانی درباره استقبال مخاطبان از این مستند به حال و شرایط مخاطبان در روزهای سخت کرونایی برمی‌گردد اما با این حال امیدوار است که این مستندها بتواند مخاطبان خودش را داشته باشد: «امیدوارم تلویزیون به قدر کافی در معرفی و اطلاع‌رسانی این سلسله فیلم‌ها بکوشد و مخاطب خودش را داشته باشد، چون زحمت فراوانی برای ساخت این آثار کشیده شده است.» شهرستانی با اینکه می‌داند سرزمین ایران صاحب بناها و مکان‌های تاریخی شگفت انگیز بی‌شماری است که متأسفانه ناشناخته مانده، حتی برای بسیاری از ایرانیان و بی گمان شرایط فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی در این موضوع نقش مهمی داشته و دارد، اما اهل سفر کردن نیست ولی درباره پیشنهاد ساخت مستند دیگری از سوی تلویزیون چندان بی‌علاقه نیست: «بستگی به نوع و شرایط کار دارد. اگر نظرم جلب شود چرا نه؟» کارگردان مستند خانه هراکلس درباره نکته‌های پیشنهادی در مستند برای حفظ این اثر گفت: «به هر صورت در حال حاضر غار کرفتو زیر نظر میراث فرهنگی اداره می‌شود و مدیریت آنجا با حسن توجه و نیت در آماده‌سازی بستری مناسب، برای ساخت فیلم مورد نظر کوتاهی نکرد و همکاری‌های لازم صورت گرفت.»
∎
خبرنگار
این روزها تلویزیون مستند «مرز پر گهر» را با هدف معرفی جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی ایران پخش می‌کند. نقطه مشترک این برنامه صدای فرخ نعمتی به‌عنوان راوی و البته تهیه‌کنندگی کامبیز اخوان صفا است که در گروه تاریخ، فرهنگ و هنر شبکه یک سیما در روزهای یکشنبه و سه‌شنبه حوالی ساعت ۲۳ روی آنتن شبکه یک سیما می‌رود.
در این مستند 13 جاذبه تاریخی ایران معرفی می‌شود که 10 کارگردان در ساخت آن مشارکت دارند، یکی از مستندها به معرفی غار کرفتو در استان کردستان به کارگردانی میکائیل شهرستانی می پردازد. این بازیگر و کارگردان که بیشتر در حوزه تئاتر فعال است در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره ساخت مستند غار کرفتو که خانه هراکلس نام دارد، گفت: «تهیه‌کننده برنامه طرحی را در تلویزیون به تصویب رسانده بود تا ابنیه و اماکن متفاوتی که جزو میراث فرهنگی کشور محسوب می‌شوند و اصولاً یا راجع بهشان فیلمی ساخته نشده یا اگر ساخته شده در شبکه‌های استانی بود، معرفی کند؛ در ابتدا چند کار پیشنهاد شد و من از میان آن نام‌ها و اماکن «غار کرفتو» مورد توجهم قرار گرفت و آن را انتخاب کردم.»
او در ادامه به داستان غار کرفتو اشاره دارد: «با توجه به زمان و شرایط شخصی و همین‌طور منطقه، که به خطه‌ای تعلق داشت که از محروم‌ترین مناطق کشور محسوب می‌شد مرا بر آن داشت تا غار کرفتو را برای کار برگزینم و نام «خانه هراکلس» از این بابت بود که نیروهای یونانی ای که پس از نبرد و پیروزیشان و حضور در این غار اتاقی را بدین صورت نام‌گذاری کردند در
سر در آن پیام دوستی ای را نگاشتند که، «هر آن کس بدین مکان درآید در امان است و بدانها آسیبی نخواهد رسید.» به همین دلیل تصور کردم اثر دو نام داشته باشد، نامی که در واقع کاشفان اولیه بر آن نهادند و نامی که امروز بدان خوانده می‌شود.» این مدرس تئاتر درباره تحقیق و روش نوشتن فیلمنامه این مستند اظهارداشت: «اصولاً برای من هر پدیده در عالم قصه‌ای دارد و داستان خودش را می‌گوید. غار کرفتو نیز از این قاعده مستثنی نبود. پس از تحقیقات میدانی و گپ و گفت با کارشناسان و کتاب‌های موجود در این مورد و به نوعی کسانی که در این ارتباط اطلاعات مستند و دقیقی داشتند قصه این ابنیه استثنایی در اختیار نویسنده کار (رویا اسدی) قرار گرفت تا متن فیلم مورد نظر نوشته و براساس آن تصاویری مرتبط با داستان گرفته شود.» غار کرفتو در مسیر کوهستانی و سخت در 70 کیلومتری شمال غرب شهر دیواندره در استان کردستان ایران قرار دارد. این غار کتیبه‌هایی از دوران پیش از تاریخ دارد و در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شماره ثبت ۳۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. شهرستانی درباره جذابیت‌ها و سختی‌هایی که در ساخت این مستند پشت سر گذرانده بیان داشت: «هر اثری که ساخته می‌شود دشواری‌ها و شیرینی‌های خودش را دارد و این کار هم مستثنی نبود و در ارتفاع قرار داشتن غار و پله‌های بی‌شماری که روزانه چندین بار ناگزیر به بالا رفتن و پایین آمدن از آن بودیم گاهی سبب فرسایش می‌شد، ولی در مجموع چندان دشوار نبود، بخصوص که می‌دانستم چه می‌خواهم و چگونه قصه‌ای را باید روایت کنم. به همین دلیل چه پروسه فیلمبرداری و چه مونتاژ فیلم، بسرعت اتفاق افتاد.»
این مستند در 5 روز ساخته شده است اما شهرستانی پیش از شروع تصویربرداری مطالعاتی در مورد کار انجام داده است: «قبل از شروع کار با دسترسی به عکس‌ها و خواندن مطالبی که در مورد مکان مورد نظر موجود بود آشنایی‌ام را با محل شروع کردم. با تهیه‌کننده هم یک روز زودتر به محل رفته تا بازبینی‌های لازم صورت گرفته و نماهای مورد نظرم را یادداشت (دکوپاژ) و با مکان مورد نظر آشنا و با شنیدن حرف‌ها و دیدن فیلم‌هایی درباره شرایط و ساختار و مهندسی مکان مورد نظر و اطلاعات اولیه خود را برای ساخت و فیلمبرداری اثر مورد نظر آماده کنم.» شهرستانی معتقد است مستندهایی که به دنیای گسترده میراث و ابنیه تاریخی ایران می‌پردازد به جذب گردشکر کمک می‌کند خصوصاً اگر زبان مناسب برای ساخت و تعریف مکان مورد نظرانتخاب شود. او بهترین نمونه این مورد را فیلم «باد صبا» اثر لاموریس دانست: «باید مستند «باد صبا» را سرآمد این مستندات بدانم و بنامم.» این کارگردان تئاتر که این روزها نمایش «آگوست در اوسیج کانتی» را روی صحنه دارد، درباره تفاوت بین مستندهایی که در تلویزیون ساخته می‌شود با مستندهایی که در سینما در گروه تجربه و هنر ساخته می‌شود، بیان کرد: «تفاوت در شکل، فرم و همین‌طور شیوه روایت می‌تواند در جذب مخاطب تلویزیون بسیار مؤثر باشد.» پیش‌بینی شهرستانی درباره استقبال مخاطبان از این مستند به حال و شرایط مخاطبان در روزهای سخت کرونایی برمی‌گردد اما با این حال امیدوار است که این مستندها بتواند مخاطبان خودش را داشته باشد: «امیدوارم تلویزیون به قدر کافی در معرفی و اطلاع‌رسانی این سلسله فیلم‌ها بکوشد و مخاطب خودش را داشته باشد، چون زحمت فراوانی برای ساخت این آثار کشیده شده است.» شهرستانی با اینکه می‌داند سرزمین ایران صاحب بناها و مکان‌های تاریخی شگفت انگیز بی‌شماری است که متأسفانه ناشناخته مانده، حتی برای بسیاری از ایرانیان و بی گمان شرایط فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی در این موضوع نقش مهمی داشته و دارد، اما اهل سفر کردن نیست ولی درباره پیشنهاد ساخت مستند دیگری از سوی تلویزیون چندان بی‌علاقه نیست: «بستگی به نوع و شرایط کار دارد. اگر نظرم جلب شود چرا نه؟» کارگردان مستند خانه هراکلس درباره نکته‌های پیشنهادی در مستند برای حفظ این اثر گفت: «به هر صورت در حال حاضر غار کرفتو زیر نظر میراث فرهنگی اداره می‌شود و مدیریت آنجا با حسن توجه و نیت در آماده‌سازی بستری مناسب، برای ساخت فیلم مورد نظر کوتاهی نکرد و همکاری‌های لازم صورت گرفت.»
نظر شما