نزدیک به ۵ ماه است که ویروس بدخیم کرونا به تاخت و تاز خود در جهان و ایران ادامه می دهد و گویا تصمیم ندارد به این زودی ها شر خود را از سر مردم کشورمان کم کند. در همان ابتدای مراحل همه گیری این بیماری مقامات وزارت بهداشت، برهمه گیری سریع این بیماری تاکید کردند و با اعلام هشدارهای ایمنی مبنی بر اینکه عدم رعایت فاصله اجتماعی موجب انتشار بیشتر این بیماری می‌شود نسبت به انجام سفرهای غیر ضرور به مردم هشدار دادند. اما بسیاری از مردم این امر را جدی نگرفتند. ممنوعیت سفر به برخی از شهرها نیز اجرا شد که این امر کاهش آمار مبتلایان به این بیماری را به دنبال داشت، اما با شروع تعطیلات نوروزی و دید و بازدیدها کم کم این مسئله کمرنگ شد و پس از آنکه دولت اجازه مجدد فعالیت برخی از مشاغل و لغو ممنوعیت ها را داد، دامنه افزایش بیماری در شهرهای جنوبی کشور بالا گرفت و حالا مقامات بهداشتی کشورمان هشدار می دهند که موج دوم کرونا در راه است.

افزایش میزان خطر
مقامات وزارت بهداشت بارها در باره موج دوم کرونا هشدار داده اند و این در حالی است که محققان در سازمان بهداشت جهانی معتقدند موج دوم شیوع بیماری کرونا می‌تواند بدتر از موج اول آن باشد و جان هزاران نفر از مردم جهان را بگیرد. آنها تاکید دارند که این موج می‌تواند به آرامی پیش برود و بسیاری از مردم بدون داشتن علائم بیماری آلوده شوند. نگاهی به روند پیش روی این بیماری نشان می دهد که پس از تاریخ ۳۰ بهمن که نتیجه تست بیماری مبتلا به کرونا مثبت بود، این خبر بلافاصله طی ۴۵ دقیقه اعلام عمومی شد. اما علی اکبر حق دوست، رئیس کمیته اپیدمیولوژی ستاد ملی مبارزه با کرونا معتقد است که ویروس کرونا از اوایل بهمن ۹۸ در ایران چرخش داشته و از آنجا که موارد اولیه بی علامت یا بدون علائم اختصاصی بوده‌اند، نظام سلامت نتوانسته‌ آن را شناسایی کند.
تعداد بیماران در اسفند ماه ۱۳۹۸ سیر صعودی به خود گرفت و در اولین روز سال ۱۳۹۹، ۱۹ هزار و ۶۴۴ نفر به‌ طور قطعی به این بیماری مبتلا شدند که از میان آنان یک هزار و ۴۳۳ نفر فوت کردند. در ۵ فروردین ۱۳۹۹، جهانپور اعلام کرد که هر ۱۲ دقیقه یک ایرانی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست می‌دهد و رشد ابتلا به این بیماری در تهران حدود ۱۳ درصد است.

افزایش آمار بیماری
این روند همچنان ادامه داشت و در ۱۴ اردیبهشت بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۶۱ شهر کشور در وضعیت قرمز و تعداد ۱۳۲ شهر در وضعیت سفید قرار داشتند که در این شهرها مساجد و مراسم مذهبی با رعایت پروتکل بهداشتی از نیمه اردیبهشت بازگشایی شد. در این زمان بود که اداره کل بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت اعلام کرد، میزان ابتلا به بیماری در اردیبهشت کاهش یافته‌ و انتظار می‌رود در خرداد ماه همه‌گیری بیماری کنترل شود و تا پایان تابستان صرفاً موارد تک‌گیری وجود داشته باشد. اما این پیش بینی محقق نشد، در میانه خرداد، تعداد موارد مثبت روزانه بیماری در ایران به بیشترین حد خود در دو ماه پیش از آن رسید. در ۱۴ خرداد موارد جدید به ۳درصد۱۳۴ مورد رسید که ۵۰ درصد نسبت به یک هفته قبل افزایش داشت. آمار در ۱۵ خرداد، یعنی یک روز بعد، به بالاترین میزان ابتلا در یک روز در کل دوران شیوع کرونا رسید و مسئولین بهداشتی اعلام کردند که احتمالاً شاهد موج جدیدی از بیماری خواهیم بود.

پیش بینی هایی که جدی گرفته نشد
البته پیش بینی هایی قبلا در این رابطه شده بود که جدی گرفته نشد، از جمله اینکه تعدادی از استادان دانشگاه صنعتی شریف به سرپرستی علینقی مشایخی با انتشار نتایج تحقیق خود، سه سناریو را برای برخورد با شیوع ویروس کرونا ارائه کردند. در سناریوی اول و با فرض اجرای کامل قرنطینه و همکاری کامل مردم با دولت و فراهم بودن امکانات مراقبتی لازم، شیوع ویروس کرونا اوایل فروردین به اوج می رسید و شمار مبتلایان ۱۲۰ هزار نفر و شمار قربانیان ۱۲ هزار نفر می بود. در سناریوی دوم که با قرنطینه ناقص و ارتباطات ۵۰ درصدی مردم در نظر گرفته شده بود، بیماری اواسط فروردین به اوج می رسید و ۳۰۰ هزار نفر مبتلا و در حدود ۱۱۰ هزار نفر قربانی می شدند. در بدبینانه‌ترین سناریو که فرض آن عدم رعایت قرنطینه و عدم گسترش امکانات مراقبتی است، کرونا اوایل خرداد به اوج می‌رسد. در این صورت این بیماری ۴ میلیون مبتلا خواهد داشت. در این میان به نظر می‌‍رسد که بدبینانه ترین سناریو محقق شده است.

اقدامات نامناسب
اما سوالی که در این میان مطرح است، چرایی افزایش مجدد مبتلایان به این بیماری بعد از گذشت این مدت طولانی است. اگر چه رئیس جمهور اعتقاد دارد که اقدامات دولت در مقابله با ویروس کرونا «افتخارآفرین است»، اما در میان صاحبنظران و کارشناسان انتقاداتی به این اقدامات وارد است. یکی از این موضوعات عدم قرنطینه به موقع و تعطیلی کسب و کارها بود. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اقدامات نامناسب قرنطینه، بازگشایی زود هنگام کسب و کارها موجب شد تا تعداد افراد آلوده در تهران میزان آمار ابتلای به این بیماری را افزایش دهد. تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا در کلانشهرها، به خصوص تهران از یک سو و بافت فرهنگی و دید و بازدیدهای خانوادگی از سوی دیگر باعث ایجاد عادی سازی شرایط در میان مردم شده است. در همین زمینه علیرضا زالی، فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران با اشاره به افزایش آمار مبتلا به بیماری کرونا در کشور، اظهار کرد: با توجه به جریان عادی سازی در کشور ممکن است خطر جدی‌تری در انتظار باشد. به هر حال هنوز ویروس در کشور وجود دارد و تا زمانی که ریشه‌کن نشده یا با ساخت واکسن روند مصون‌سازی در پیش گرفته نشود، خطر از بین نمی‌رود. وی ادامه داد: با افزایش تردد، آلودگی سطوح تماسی بیشتر می‌شود که این امر ممکن است منجر به ایجاد روند متفاوتی از ابتلا به این بیماری نسبت به قبل شود و با توجه به دوره نهفتگی ویروس، آثار آن در روزهای آینده بروز می‌کند. در این میان بازگشایی زودهنگام ادارات و حتی زمزمه بازگشایی مجدد مدارس و مراکز آموزشی نیز از تصمیمات عجیبی بود که ستاد ملی مقابله با کرونا گرفت. نبود برخورد قاطعانه ازسوی دولت با افرادی که رعایت پروتکل های بهداشتی را نمی کنند موضوعی است که مورد انتقاد قرار دارد. اگر دولت در زمانی که قرنطینه را اعمال کرد به شکل جدی با افراد بی تفاوت مقابله می‌کرد شاید در مدت زمان کوتاه قرنطینه، کار بالا نمی کشید .
حالا کار به آنجا رسیده که برخی از هموطنان هیچ قصدی برای جدی گرفتن کرونا ندارند و همچنان، زندگی معمول را در پیش گرفته‌اند. در این میان وزیر بهداشت نیز اعلام کرده بود در صورت افزایش حتی ۲ درصدی ازدحام در مترو و اتوبوس اجرای طرح ترافیک باید متوقف شود و این درحالی است که بر اساس اخبار منتشره از سوی خبرگزاری ها مشاهدات میدانی حاکی از افزایش بیش‌ از اندازه تراکم جمعیت در فضاهای عمومی و حمل‌ونقل عمومی هستیم.

اثر تحریم‌ها
همزمانی گسترش ویروس کرونا در ایران با افزایش تحریم‌های آمریکا و فشار اقتصادی ناشی از آن موجب شد تا بخشهای بهداشت و درمان برای مبارزه و کنترل این بیماری با چالش‌های متعددی روبرو شوند و همین امر روند کنترل بیماری در کشور را با اختلال روبرو کرد. یکی از این موارد اثر تحریم‌ها بر بخش بانکداری بود که موجب شده بود تا کشور با کمبود تجهیزات تشخیص ویروس کرونا روبرو شود. هراس بسیاری از بانک‌های بین المللی از تحریم‌های امریکا موجب شد تا مشکلاتی برای تأمین داروهای مورد نیاز ایران به وجود بیاید.
بی توجهی شهروندان
در این میان بسیاری از کارشناسان جدی نگرفتن این بیماری را یکی از دلایل ادامه شیوع و افزایش آمار ابتلای افراد به این بیماری می دانند، گویی نه کرونایی آمده و نه کرونایی رفته است. این بی تفاوتی موجب شد که در ۴ فروردین ۱۳۹۹، کیانوش جهانپور سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کند که که از این تاریخ به بعد این وزارتخانه آمار روزانه مبتلایان را به صورت تفکیک استانی اعلام نخواهد کرد. وی دلیل این کار را سرایت ویروس در تمامی استانهای کشور و مسافرت عده‌ای از مردم به استان‌های کمتر شیوع یافته با مقایسه آمارهای استانی اعلام کرد. براساس آمارهای منتشره از انتهای بهمن ماه با شیوع ویروس کرونا و کاهش رفت‌وآمد شهروندان موجب شد تا آمارهای ابتلا سیر نزولی به خود بگیرد اما عدم توجه عده‌ای از مردم نسبت به قرنطینه خانگی و عدم انجام مسافرت‌های شهری در ایام تعطیلات نوروزی و بعد از آن یکی از دلایلی است که منجر به بالا رفتن این آمار شد. بعد از آن نیز باورهای غلط مبنی بر اینکه گرمای هوا موجب کاهش کرونا می شود، موجب هجوم مردم به نواحی جنوبی کشورمان از جمله خوزستان شد.
بی توجهی به رعایت فاصله اجتماعی نیز خود یکی دیگر تز عواملی بود که موجب افزایش روند ابتلا به کرونا در تهران و برخی از شهرها شد. شرکت مردم در مراسم‌ عزاداری و عروسی و .... نیز موجب افزایش ابتلای به این ویروس شد.
در نهایت
به گفته روزنامه دیلی میل، ایران اولین کشور جهان است که رسما از موج دوم کروناویروس خبر داده است و این درحالی است که رسانه‌ ها بارها با تهیه گزارش‌های مختلف افزایش موارد کرونا را امری خطرناک عنوان کردند و به مسئولان هشدار داده شد که علاج واقعه‌ پیش از وقوع باید کرد. تعلل و درنگ دیگر جایز نیست و هر چه سریعتر برای صیانت از جان انسان‌ها، بایستی در تفکرات مسئولین تغییرات جدی ایجاد شود. مسئولین باید بی‌تفاوتی را کنار گذاشته و نسبت به اعمال محدودیت‌ها در این شرایط قرمز و بحرانی، پاسخگو باشند. در این میان اگرچه انتقاداتی به عملکرد دولت در مواجهه با این بیماری وجود دارد، اما نباید فراموش کرد که رفتار مردم نقش بسزایی در میزان و شدت ابتلا به کروناویروس دارد. شستن مکرر دست‌ ها با صابون، رعایت قوانین مربوط به فاصله اجتماعی و پوشیدن ماسک بیرون از خانه، رعایت آداب تنفسی به کاهش شدت ابتلای به این بیماری کمک می کند. در این میان دولت نیز باید برنامه‌های نظارتی و آموزشی خود را تشدید کند و حتی در مواردی مانند بسیاری از کشورها، جریمه هایی برای عدم رعایت پروتکل های بهداشتی از سوی مردم اتخاذ کند.
تا کنون تعلل و عدم توجه مردم، رشد افسار گسیخته موارد ابتلا را به دنبال داشته که رکورد موارد ابتلا به کرونا در کشور را شکسته است. با این رکورد و افزایش بی سابقه موارد ابتلا نیاز است مسئولان هر چه سریعتر با تشکیل جلسه فوق العاده و بررسی راهکارهای مناسب از جمله اعمال محدودیت‌ها و تعطیلی مراکز پر تردد نسبت به حفظ جان مردم استان تدبیر لازم را بیندیشند.