خبرگزاری فارس ـ گروه تئاتر: تئاتر همواره به عنوان هنری فاخر و تفکر برانگیز شناخته شده است. هنرهای نمایشی و حتی تئاتر مدرن ریشه در آئین ­های مذهبی دارند، در کشور ما نیز هنرهای نمایشی پیوندی همیشگی و ناگسستنی با باورها و آئین­ های مذهبی داشته ­اند؛ نمایش ­هایی چون تعزیه، شبیه خوانی، نقالی، شاهنامه­ خوانی و ... بخشی از آداب و رسوم ما بوده ­اند که در قالب هنر، به انتقال اندیشه و ارزش ­های اخلاقی و دینی از نسلی به نسل دیگر عمل می­ کردند.

طی سال ­های اخیر اما وضعیت هنرهای نمایشی ما کاملا تغییر کرده است. آنچه امروز به عنوان تئاتر شناخته می­ شود، جریانی منفک از مردم و آئین­ های سنتی و مذهبی این سرزمین است. برخی کارشناسان بر این باورند که ریشه اصلی مشکلات تئاتر در این است که عده ­ای از اهالی این عرصه که راهی برای خودنمایی و جذب مخاطب از راه درست و هنرمندانه نمی­ یابند تن به استفاده از تمهیداتی خارج از دایره عرف و اخلاق اجتماعی م ی­دهند و در این بین کمتر مسئول اهل فنی را می ­توان یافت که به ریشه­ های تئاتر توجه ویژه داشته باشد و به پیوند تئاتر با باورهای مذهبی و دینی اهمیت بدهد.

چندی پیش علی عطایی به عنوان سرپرست مرکز هنرهای نمایشی سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران منصوب شد که در اولین مصاحبه ­های خود اعلام کرد از گام اول در تلاش برای اقدام­ های زیربنایی برای آموزش و تولید تئاتر در سازمان، احیای کانون های تئاتر، احیای دوباره برخی سالن­ های نمایشی سازمان است و جشنواره تئاتر شهر را در صورت برطرف شدن مشکلات ناشی از کرونا در بخش های بهداشتی و اقتصادی مجددا احیا خواهد کرد.

عطایی درباره فعالیت ­های خود در عرصه تئاتر در سازمان می­ گوید: در همه دوره ­های کاری ­ام در سازمان، با این که با برخی رشته­ های هنری دیگر هم آشنایی دارم و به آن­ها پرداخته­ ام، هرگز دست از تئاتر برنداشته ­ام. در همان فرهنگسرای پایداری با حمایت های خوب رییس و معاونان فرهنگی و هنری سازمان که آن زمان به ترتیب دکتر علی عسگری، آقای متولیان و آقای عسگرپور بودند، بزرگداشتی برای علیرضا نادری گرفتم، یکی از نمایشنامه­ های ایشان را به چاپ رساندم که بعدتر هم جایزه کتاب سال دفاع مقدس را از آن خود کرد و هم جایزه نمایشنامه ­نویسی سال را.

 مشروح این گفت وگو را در ادامه می خوانید:

*آقای عطایی مسئولیت جدیدتان را تبریک می­گویم به خصوص در شرایط کنونی عرصه فرهنگ و هنر که با چالش­های زیادی دست و پنجه نرم می­کند.

-تبریک که چه عرض­ کنم، فقط دردسر بیشتری دارد. در اصل مسئولیت وقتی در باب تئاتر بزرگ­تر می ­شود، به ویژه اگر بدان عرق و علاقه هم داشته باشید و شما را به روال معمول که انتخاب ­ها دیمی و باری به هر جهت و سفارشی است، منصوب نکرده باشند، در این شرایط مسلما دردسر و رنج بیشتری می­برید چون به مشکلات واقفید و از طرفی می­ خواهید کارتان را درست انجام بدهید و ریزه ­کاری ­ها و موانع را می ­بینید. به هرحال فعالیت در این عرصه اگر با عشق به تئاتر و فرهنگ همراه نباشد، نمی ­ارزد.

*منظورتان چه نوع مشکلاتی است از نوع فرهنگی یا غیر فرهنگی؟

-خب بعضی دردسرها در همه ادارات و سازمان­‌ها معمول است. سر پست­ ها دعوا است، اشتیاق به داشتن عنوان در اغلب مستخدمین این ادارات عریض و طویل امری عادی است. اما واقعیت این است  و باید آن را پذیرفت. شاید هم دلیلش این باشد که اغلب این آدم ­ها هیچ ربطی به فرهنگ و هنر ندارند و کمبودهای­شان را از طریق دیگری جبران می­ کنند.  

*فکر می کنید چنین وضعیتی بر روند کاری شما تاثیر نامطلوب داشته باشد؟

-این وضعیت از همه بیشتر برای کسی رنج آور است که می­ خواهد کار کند. چون بخش مهمی از انرژی ­اش ناخودآگاه معطوف به این حاشیه­ ها می­ شود. 

*چطور شد به تئاتر علاقه مند شدید؟

-من زندگی ­ام همیشه تئاتر بوده است. آن را هنری ارجمند می­ دانم. تاریخ تئاتر تاریخ تطور اندیشه انسان است. تاریخ رنج ­ها، شادی­ ها، عشق­ ها، آرزوها، سوال­ ها و ... تاریخ حیات انسان است. انسانی که فکر می­ کند، می­ کوشد تا برای سوال­ هایش جوابی بیابد. انسانی که می­ خواهد برای یافتن جواب، تحمل دشواری­ های این جهان و یافتن راه­ هایی برای سعادت­مندی و زندگی آسا ن­تر و درست­تر با دیگران گفت و گو کند. انسانی که مدام کوشیده است پیش برود، بر جهل و تعصب و تندروی فایق شود و زبان گفت و گو و مفاهمه را به جای خشونت بنشاند.

یکی از عللی که این پست را هم پذیرفتم به جز عشق به تئاتر، حضور خود آقای زندوکیلی به عنوان یک انسان صادق و دل سوز در سازمان بود. او واقعا دغدغه های فرهنگی و هنری دارد و دلش می­خواهد کاری بکند. من هرگز با کسی رایزنی نکردم، هیچ وقت دنبال این پست نبودم، برای گرفتنش با این و آن تماس نگرفتم، دنبال مقامات سازمان ندویدم، اما پیشنهاد او  و شکل بیانش خیلی صادقانه و واقعی بود و مرا مجاب به پذیرفتن کرد. حدس می ­زدم که مدیریت هنرهای نمایشی در وضعیت و موقعیتی که الان در آن هستیم دارای مشکلات بسیار است. اما بر خدا توکل کردم و لبیک گفتم.

*نسبت به بررسی که در این مدت کوتاه در سازمان داشتید به نظرتان چقدر مسائل اقتصادی مرتبط با مشکلات کنونی تئاتر است؟

-ببینید به هرحال برخی مشکلات عمومی است نمونه ­اش هم همین دشواری­ های اقتصادی که کرونا برای ما ایجاد کرده است. بسیاری از درآمدهای شهرداری و سازمان ما محقق نشده و این موضوع خیلی از برنامه ­های سازمانی را دچار مشکل کرده است که تئاتر هم بخشی از آن است.

تئاتر برای اجرا هم تمرین می ­خواهد، هم هزینه و هم باید با مخاطب رخ به رخ شود که هم مساله رعایت پروتکل­ های بهداشتی و هم دشواری ­های مالی کار آن را دشوار می­ کند. برخی از مشکلات هم مسائل عمومی تئاتر در ایران است. مثل کمبودهای شغلی و امکانات اجرا، تقسیم نادرست منابع و ظرفیت ­ها، آموزش­ های ناقص و ... اما به هر حال آن چه جمعیت تئاتری امروز را رنج می­دهد دغدغه کاری، شغلی و مالی است که با وضعیت فعلی ناشی از بیماری کرونا این مساله تشدید شده است.

در سازمان ما بیشترین تعداد کار تئاتر کودک در کشور اجرا می ­شود و فکر می ­کنم در این زمینه گسترده ­ترین شبکه مخاطبان تئاتر کشور را دارا باشیم. اما این جمعیت حالا بیکار شده ­اند. مخاطبان کودک و نوجوان که به مراکز ما رفت و آمد می­ کردند به خاطر رعایت نکات بهداشتی دیگر به مراکز نمی­ آیند و این گروه از جامعه کاری مخاطب خود را از دست داده است و به تبع آن بخشی از درآمدهای سازمانی نیز از دست رفته­ اند که هر دو مورد، دست ما را برای انجام خدمات فرهنگی هنری می­ بندند.

*درباره پخش تئاترهای آن لاینی که در سازمان فرهنگی هنری شروع شده بود بفرمایید که آیا قرار است ادامه پیدا کند یا خیر؟

-دوستان قبلی پیگیر پخش آن لاین اجراها بودند و زحمات بسیاری هم کشیدند، گروه ­هایی را دعوت کردند و چندتایی هم کار پخش شد. اما گویا با سایتی که پای کار آمده بود به مشکل­ هایی برخورد کردند و این روند متوقف شد. راستش را بخواهید تئاتر هنری نیست که بخواهید آن را از مونیتور ببینید. هیچوقت فیلم تئاتر به خوبی خود تئاتر نمی­ شود. مقوله تئاتر تلویزیونی چیز دیگری است. برای ضبط تقطیع می­شود و با توجه به حضور دوربین تمرین و اجرا می­شود.

فکر نمی ­کنم اجراهای آن لاینی که در این مدت اتفاق افتاده­ اند موفق باشند وگرنه با شدت بیشتری ادامه پیدا می­ کردند. البته که زیرساخت ­های لازم هم برای این موضوع وجود ندارد. با این حال من ضمن امیدواری به شکست کرونا و برنامه ­ریزی بخشی از برنامه­ ها برای دوران پسا کرونا، پیشنهادها و برنامه ­هایی نیز برای وضعیت کرونایی دارم و دنبال می­ کنم. یک بخش آن ایجاد زیرساخت ­های این ماجرا در سازمان است و یک بخش هم مذاکره با اپلیکیشن­ ها و موسساتی که به هر صورت مجاز و قادر به پخش آنلاین یا مجازی هستند. در تهیه زیرساخت­ ها غیر از اخذ مجوزها دغدغه­ های مالی هم وجود دارد که در حال بررسی است.

*به استثنای پردیس تئاتر تهران در حال حاضر چند مرکز نمایشی دیگر توسط بخش هنرهای نمایشی سازمان فرهنگی هنری اداره می شود و چه وضعیتی دارند؟

-تقریبا ۱۷ مرکز، خانه فرهنگ یا فرهنگسرای دیگر در تهران داریم که تا پیش از کرونا به شکل مداوم به تئاتر می پرداخته اند و اتفاقا جا­های بسیار مهمی بوده اند تا جوانان علاقه­ مند مجالی برای اجرا داشته باشند و تجربه کسب کنند. خیلی خوب است که در هر یک از این مراکز یک نیروی تخصص تئاتر وجود داشته باشد. گرچه کار سختی است. ولی با همکاری منابع انسانی سازمان درصدد هستیم که این اتفاق بیفتد و البته که باید مدیران فرهنگی مناطق تهران هم در این زمینه همکاری کنند .

در واقع به نفع خود آن­هاست . موجب حضور مخاطب و جدی شدن وضعیت تئاتر و شاید هم کسب درآمد بیشتر خواهد شد.  از طرف دیگر روزگاری در این سازمان کانون­ های تئاتر وجود داشته ­اند. کانون­ های تئاتر در هر منطقه ضمن آموزش تئاتر برای مخاطبان با تشکیل گروه­ های مردمی و حضور یک کارشناس تحصیل کرده، تئاتر تولید می­کرده ­اند و به مرور خود موجب ایجاد شغل و کسب درآمد برای مراکز می­شده­ اند.

در نظر دارم با تکمیل نگارش شیوه ­نامه فعالیت این کانون ها با همکاری مرکز مشارکت­ های فرهنگی هنری سازمان این کانون‌ها را فعال کنم و تا سر حد امکان فضا را برای فعالی ت­شان باز کنم. این کانون ­ها به تدریج و با آموزش به منبع تولید کار تئاتری مناطق و مراکز تبدیل می­ شوند. هم روی دغدغه­های فرهنگی هنری سازمان متمرکز می­ شوند هم به سلیقه تئاتری هر منطقه پاسخ می دهند. بنابراین ساماندهی نیروهای متخصص تئاتر در سازمان اولویت ما است.

موضوع دیگر است که باید به مراکزی که روزگاری سابقه درخشانی در اجرای تئاتر داشته اند مثل فرهنگسرای بهمن توجه داشت. این فرهنگسرا هم امکانات خوبی دارد و هم مدیرانش علاقه بسیاری به تئاتر دارند. جا دارد که آن­جا یک نیروی متخصص هدایت­ گر داشته باشد با پست قابل توجه و تشویق ­های لازم تا دوباره شاهد برگزاری اجراها و جشنواره­ های مختلف باشیم. روزگاری در آن جا جشنواره های بین المللی عروسکی اجرا می شده و البته یک سالن بلک ­باکس بسیار خوب داشته که با ندانم کاری به سالنی تبدیل شده که شاید فقط به درد برگزاری کنسرت یا پخش فیلم بخورد.

به هرحال باید برای وضعیت موجود برنامه‌ریزی کرد. همانطور که گفتم فرهنگسرای بهمن این ظرفیت و اشتیاق را دارد که دوباره فعالیت‌های تئاتری از سر گرفته شود و به نظرم با کمی سرمایه‌گذاری و حمایت، این فرهنگسرا می‌تواند یکی از پایگاه‌های اصلی آموزش و مدرسه تئاتر در جنوب شهر باشد و اگر سراغ شخص مناسب برویم، حتما استعدادهای بسیار خوبی کشف خواهیم کرد که می‌توانند بعد از مدتی تولید تئاتر با کیفیت هم داشته باشند. حتما به یاد دارید که حمید پورآذری در همان بهمن با اقل امکانات چه کارهای خوبی اجرا کرده ‌است.

از طرف دیگر تئاتر در سازمان یک زمانی یک شورای اندیشه ­ورزی داشته است که آن­ها شیوه ­نامه­ ای برای فعالیت حوزه تئاتر سازمان نگاشته ­اند. از این موضوع سال­ ها می ­گذرد و این شیوه ­نامه باید به روز شود. باید با مقتضیات روز و ویژگی­ های تازه مراکز و مدیریت سازمان هماهنگ بشود و اتفاقا در آن بندهایی هم برای تشویق بیشتر همکاران و فعالان سازمان برای پرداختن جدی­ تر و زیر بنایی ­تر به تئاتر تعبیه شود. این کار البته با مشورت برخی از همان نویسندگان قبلی و دوستان باسواد و دانشمند دیگری در حوزه تئاتر محقق خواهد شد.

*درباره آموزش هم قبلا گفته بودید چقدر هنوز برایتان اولویت است؟

-نکته مهم دیگر بحث آموزش تئاتر در سازمان هم آن بخشی که مخاطبان مراکز آموزش می­ بینند هم آموزش­ هایی برای بدنه سازمان است، برای آن که با کارکردها و امکانات تئاتر بیشتر آشنا شوند. به خصوص امکاناتی که تئاتر می ­تواند در تاثیر و تربیت فرهنگی و آموزش داشته باشد. برای هر دو مورد برنامه ­هایی وجود دارد که در حال پیگیری است. بدیهی است که پیشرفت این برنامه­ ها به حمایت­ های مقامات بالادستی سازمان، اهالی تئاتر و مدیران محترم فرهنگی مناطق نیاز دارد.

*سخن پایانی؟

-هنر و فرهنگ احتیاج به توجه دارد. کارهای مانده بسیار است و تنها با همکاری و همراهی همه گروه­ها ممکن است بتوانیم کار اساسی، زیربنایی و مفید انجام بدهیم. یکی از کارهایی که خواهم کرد برقراری ارتباط دوستانه بر پایه مفاهمه و همکاری با همه سازمان­ ها، موسسات و  ارگان­ هایی است که به کار تئاتر مشغول اند. ما باید کنار هم باشیم، همه با هم. همه علاقه­ مندان هنرهای نمایشی باید همت کنند و در این اوضاع سخت گرد هم باشند. دلایل بسیاری داریم که کنار هم بمانیم و همه ­چیز با همگرایی و همراهی ممکن خواهد بود.

انتهای پیام/