«ابوالفضل ظهره‌وند» سفیر پیشین ایران در افغانستان در تشریح دلایل و پیامدهای تعمیق شکاف میان کاخ‌ سپیدار و ارگ ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: بحث تعمیق اختلاف میان عبدالله عبدالله و اشرف غنی از اواخر سال گذشته و پس از عدم ابطال نتایج انتخابات ریاست جمهوری شروع شد و پس از آن شاهد بودیم هر دو نفر به صورت جداگانه برای خود مراسم تحلیف برگزار کردند و افغانستان دو رئیس‌جمهور را در یک روز به خود دید. واقعیت این است که هر دو طرف یکدیگر را تهدید علنی و جدی خود می‌دانند و در این میان ایالات متحده هم به دنبال شدت بخشیدن به این وضعیت و فروپاشی ساختار سیاسی افغانستان پس از نشست بین‌الافغان بود، ولی شاهد آن بودیم که پیش‌بینی ایالات متحده درست از آب در نیامد و اختلاف‌ها کمی زودتر از نشست بین‌الافغان میان دو طرف بالا گرفت. این در حالی است که اشرف غنی متوجه شده بود شانسی برای پیروزی در وضعیت فعلی ندارد و حتی می‌دانست که اول خودش و سپس عبدالله با مشکل روبه‌رو خواهند شد.

وی ادامه داد: در این میان یکی از کارت‌های بازی اشرف غنی پنج هزار زندانی طالبان بود و یکی از علت‌های ایجاد اختلاف هم همین موضوع بود. به این دلیل بسیاری از سیاسیون افغانستان و تحلیلگران این کشور معتقدند که اشرف غنی در حال اختلاف‌زایی در جناح عبدالله و جناح مصالحه که عبارتند از حامد کرزی، یوسف قانونی و... است و اتفاقاً جناح مصالحه به سمت عبدالله نزدیک است. اشرف غنی می‌گوید ما حاضر به مشارکت در ساختار هستیم اما عبدالله عبدالله به دنبال مشارکت در قدرت است و همین موضوع ریشه اصلی اختلافات میان دو طیف است. از جهت دیگر باید متوجه باشیم که اشرف غنی نتایج انتخابات ریاست جمهوری را باطل نمی‌داند و این موضوع یکی از دلایل تشدید اختلاف‌ها است. به هر ترتیب علت ادامه بحران فعلی و ادامه‌دار شدن بن‌بست کنونی این است که طرفین حیات و ممات خود را در اداره این وضعیت می‌دانند و هر دو به خوبی فهمیده‌اند که اگر کوتاه بیایند بدون شک به حاشیه می‌روند.

این کارشناس مسائل افغانستان با اشاره به نقش طالبان در این درگیری‌ها گفت: مردم افغانستان از وضعیت کنونی خسته شده‌اند و هر دو طرف (عبدالله و غنی) را متهم می‌کنند اما بحث دیگر این است که قطع کمک یک میلیارد دلاری آمریکا و افغانستان می‌تواند این وضعیت را تشدید کند. درست است که بودجه افغانستان در سال حدود  هشت تا ۹ میلیارد دلار است و قطع کمک یک میلیارد دلاری تاثیری زیادی نخواهد داشت ولی بدون تردید بار فشار بر روی دوش مردم این کشور خواهد بود. این درحالی است که بازیگر بعدی صحنه سیاسی افغانستان، «طالبان» است و این گروه به دنبال آن بودند که بتوانند پنج هزار زندانی خود را در آستانه نشست بین‌الافغان به صورت یکجا آزاد کنند تا در نهایت فرماندهان کلیدی خود را وارد تحرکات میدانی افغانستان کنند. در مقابل آمریکایی‌ها به خوبی می‌دانستند که اگر کارت‌های خود را به صورت یکجا هزینه کنند دیگر هیچ اهرم فشاری برای هدایت طالبان و همچنین ارائه در پای مذاکره ندارند؛ منتهی این دولت افغانستان است که در وضعیت فعلی زیر فشارهای سنگین قرار گرفته است.

ظهره‌وند افزود: این که می‌بینیم آمریکایی‌ها اخیراً به بدخشان و برخی دیگر از ولایت افغانستان حمله کرده‌اند و با طالبان درگیر شده‌اند موضوع بسیار پیچیده‌ای است که حتی احتمال ادامه همکاری طالبان با القاعده را قوت می‌بخشد. بدیهی است علنی کردن این موضوع می‌تواند توافق دوحه را علناً با بن‌بست و عدم کارایی مواجه کند. به هر ترتیب دور نمای نزاع میان اشرف غنی و عبدالله مبهم است و نمی‌توان آینده تحولات افغانستان را به راحتی پیش‌بینی کرد. ادامه این وضعیت علاوه بر ناامنی می‌تواند آشفتگی ملوک الطوایفی را رقم بزند که ما در زمان نخست‌وزیری «بی‌نظیر بوتو» در پاکستان هم آن را شاهد بودیم؛ به گونه‌ای که در آن زمان عده‌ای در کابل مستقر بودند و دسته دیگر در شمال افغانستان قرار داشتند و طیف طالبان هم ضلع سوم آن تحولات را شکل می‌دادند. حالا هم همین وضعیت مجدداً آشکار شده و اساساً مذاکرات بین‌الافغان ابهام‌های زیادی در خود دارد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: مردم افغانستان زیر بار حکومت منتسب به طالبان نمی‌روند، بنابراین دورنمای تحولات افغانستان تا زمانی که طالبان تعزیه‌گردان صحنه این کشور است کماکان بحرانی خواهد بود و معتقدم که ایالات متحده کنترلش بر طالبان را از دست داده است. نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کنم این است که نقش ایران در گذشته در مورد افغانستان فعال بود ولی حالا این نقش کمرنگ شده و اتفاقاً این موضوع به عمیق شدن و پیچیده‌تر شدن بحران افغانستان منجر شده است .باید یادمان باشد که بحران افغانستان ادامه خواهد داشت و هیچ راه حل مشخصی برای آن تا به این لحظه وجود ندارد؛ چراکه این کشور سکوی پرش آمریکاست و اساساً آمریکایی‌ها از افغانستان اقدام به تهدید چین، روسیه و ایران می‌کنند و به همین دلیل است که آنها افغانستان را ترک نخواهند کرد. لذا خلاء حضور ایران را می‌توان از رفتار آمریکا در افغانستان فهمید و به نظرم باید در این مورد بازنگری اساسی صورت بگیرد.