صنعت دوبله در ایران یکی از پیشرفتهترینها در سطح جهان است، حتی در دهههای گذشته میشد آن را بهعنوان یکی از شاخصترین هنرهای ایران نام نهاد. برای رسیدن به این جایگاه بزرگان بسیاری تلاش کردهاند. مفاخری چون؛ منوچهر اسماعیلی، حسین عرفانی، نصرالله مدقالچی، جلال مقامی، احمد رسولزاده و... از جمله کسانیاند که تأثیر فراوانی در پیشرفت این هنرـ صنعت داشتهاند به منظور بررسی این موضوع خبرگزاری ایکنا گفتوگویی با چنگیز جلیلوند ترتیب داده است که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
ایکنا ــ در سالهای قبل ترجمه قرآن مرحوم صفارزاده را خواندهاید لطفاً در این زمینه برایمان توضیح دهید.
چند سال پیش به من پیشنهاد شد که ترجمه قرآن را بخوانم این ترجمه توسط مرحوم طاهره صفارزاده صورت گرفته بود و این بانوی فرهیخته در سال 2006 به عنوان بزرگترین بانوی جهان اسلام انتخاب شد. ترجمه او روان و قابل فهم است و به با هنرمندی توانسته از کلماتی استفاده کند که برای همگان قابل درک باشد پس از انتشار ترجمه او پیشنهاد میکند این ترجمه به صورت صوتی عرضه شود به همینجهت با مؤسسهای در این زمینه توافق میکند و تأکید میکند که برای گوینده متن حتماً صدای گیرایی انتخاب شود و به همین جهت برای خواندن این ترجمه افراد بسیاری تست میدهند، حتی چندین دوبلور در میان این افراد حضور داشتند اما نویسنده صدای هیچکدام را نپسندیده بود.
در همان ایام مریم شیرزاد یکی از بزرگان دوبله مرا از اتفاق مطلع کرد و از من خواست که برای انجام این کار تست بدهم، اما در جواب گفتم که حاضر نیستم برای انجام کاری در تست شرکت کنم، ولی در نهایت او مرا راضی کرد و به هرحال خانم صفارزاده این خواندن را پسندید و گفت این دقیقاً همان سبکی است که او در ذهنش داشته است.
جالب است بدانید ترجمه آیهای که برای تست انتخاب شده بود به شدت برای من جذاب بود و خودم هم علاقهمند شدم تا در اجرای آن حتماً حضور داشته باشم
جالب است بدانید ترجمه آیهای که برای تست انتخاب شده بود به شدت برای من جذاب بود و خودم هم علاقهمند شدم تا در اجرای آن حتماً حضور داشته باشم. این مجموعه که با عنوان معجزه در قالب ۳۰ سی دی تهیه شده است؛ حدود 5 میلیون نسخه تولید و در مؤسسات مختلف پخش شد، حتی این مجموعه در آمریکا هم فروش رفت. برخی کسانی که این مجموعه را دریافت کرده بودند، میگفتند هر زمانی که حالشان خوب نیست و این مجموعه را میشنوند تسکین مییابند. به هر حال خوشحالم، این مجموعه پس از سالها هنوز مخاطب دارد. خواندن بخشهایی مربوط به خطاب خداوند نسبت به بندگان یا پیامبر برای من بسیار دوستداشتنی و جذاب است.
من پیش از انقلاب در فیلمهای مذهبی زیادی به عنوان دوبلور سخن گفتهام و بخصوص در آثاری که در آنها به زندگی پیامبران پرداخته شده بود. برای مثال در فیلمهایی با محوریت حضرت عیسی(ع) یا حضرت موسی(ع) دوبله کردهام. بهترین اثرم در این زمینه فیلم سینمایی «ده فرمان» است که من در آن به جای فرعون (یول برینر) سخن گفتهام. من در مستندهای مذهبی بسیاری هم صحبت کردهام. مثلاً در مستندی درباره کربلا سخن گفتهام و شکل این اثر به گونهای بود که گویا عاشقان اباعبدالله (ع) با ایشان سخن میگفتند. مستندی دیگری را هم صدا پیشگی کردم که در آن نیز درباره بارگاه امام حسین(ع) توضیح داده میشد.
ایکنا ــ امروز دوبلورهای جوان با استعدادی در این عرصه فعالیت میکنند، به نظر شما نسل طلایی دوبله که شما جزء پرچمداران آن هستید دوباره تکرار میشوند؟
ایکنا ــ امروز دوبلورهای جوان با استعدادی در این عرصه فعالیت میکنند، به نظر شما نسل طلایی دوبله که شما جزء پرچمداران آن هستید دوباره تکرار میشوند؟
در دهه ۴۰ و ۵۰ تمامی بخشهای هنر شکوفایی شگرفی داشتند، همزمان دوبله نیز به اوج خود رسید، البته دوبله یک هنر مستقل نیست و به واسطه فیلم شکل گرفته است، اما همیشه علاقهمندان بسیاری در این زمینه وجود دارند. اما در چند دهه اخیر توجه چندانی به این هنر نمیشود، حتی میتوان گفت این هنر یتیم شده است.در دورههای قبل به این شکل بود که بسیاری از فیلمهای سینمایی دوبله میشدند و دوبلورها در این زمینه هم بسیار فعال بودند اما امروز عمده فیلمهای ایرانی دیگر دوبله نمیشوند.
در گذشته دوبله بسیار سخت انجام میشد زیرا در اتاق دوبله تنها یک آپارات داشتیم که فیلم را نمایش میداد و دوبلورها روی پرده جای شخصیتها حرف میزدند و اگر اشتباهی رخ میداد باید فیلم از ابتدا دوباره پخش میشد اما امروز دیگر چنین نیست و میتوان به سادگی همان بخش را اصلاح کرد. همچنین به واسطه تکرارهایی که در دوبله قدیم به وجود میآمد تمرینهای فراوانی انجام میشد و همین تمرینها کیفیت فعالیتها را بسیار بالا برده بود، اما این روزها دیگر فرصتی برای تمرین نیست. گویندگی در زمان حال شکلی ماشینی به خود گرفته، ولی دوبلورهای قدیمی همچنان تا سعی میکنند همانند گذشته فعالیت کنند. من همیشه پیش از ضبط کار متن را کامل میخوانم تا بدانم قرار است چه چیزی را بیان کنم و این حساسیت همیشه در کارم وجود داشته و دارد و حتی به مجموعه همکارانی که در کنارم فعالیت میکنند نیز توجه دارم البته مخاطبان این حساسیتها را به خوبی درمییابند چون در کیفیت اثر کاملاً هویداست.
امروز فیلمهای خارجی به ندرت در سینما نمایش داده میشوند و تنها تلویزیون و شبکه نمایش خانگی، نمایش دهنده برخی آثار است و دیگر دوبلور صدای خودش را بر پرده سینما نمیشنود . این دست مسائل باعث شده انگیزه و تلاش در این زمینه کمرنگ شود. متأسفانه شاخههای دوبله دائم در حال هرس شدن هستند و تنها ساقهای از آن باقی مانده است و باید راهی برای رهایی از این وضعیت پیدا کرد تا انگیزه مجدد در علاقهمندان شکل گیرد اما در حال حاضر من چشمانداز روشنی در این زمینه نمیبینم.
ایکنا ــ دوست داشتید در زمانی که فیلم «الرساله» دوبله شد در ایران بودید و در دوبله آن شرکت داشتید؟
متأسفانه در زمان دوبله این فیلم در سال 1358 در ایران حضور نداشتم و اگر بودم حتماً دوست داشتم بهجای یکی از نقشها سخن بگویم.
استاد منوچهر اسماعیلی، جواهری در دوبله ایراناند که هم اکنون در بستر بیماری به سر میبرند، اما متأسفانه به این بزرگان توجه چندانی نمیشود. این در حالیست که این بزرگان در دوره کاریشان عاشقانه فعالیت کردهاند و دوست دارند تا زمانی که زندهاند دوبله کنند. استاد جلال مقامی هم چنین وضعیتی دارند. او بیمار است و صدایش آسیب دیده، اما اگر رسیدگیهای لازم صورت گیرد قطعاً دوباره میتواند فعالیتهایش را از سر گیرد
ایکنا ــ ظاهراً توجه چندانی به اساتید دوبله صورت نمیگیرد، در حالیکه که امثال منوچهر اسماعیلی، جلال مقامی و... به ندرت پا به عرصه ظهور میگذارند، این مسئله را چگونه ارزیابی میکنید؟
استاد منوچهر اسماعیلی، جواهری در دوبله ایراناند که هم اکنون در بستر بیماری به سر میبرند، اما متأسفانه به این بزرگان توجه چندانی نمیشود. این در حالیست که این بزرگان در دوره کاریشان عاشقانه فعالیت کردهاند و دوست دارند تا زمانی که زندهاند دوبله کنند. استاد جلال مقامی هم چنین وضعیتی دارند. او بیمار است و صدایش آسیب دیده، اما اگر رسیدگیهای لازم صورت گیرد قطعاً دوباره میتواند فعالیتهایش را از سر گیرد. نکته مهم دیگر به دستمزد دوبلورها مربوط میشود، شاید پذیرفتنش برای مردم سخت باشد، اما گاهی دستمزد یک دوبلور که سالها برای کارش زحمت کشیده به اندازه یک کارگری معمولی هم نباشد. یک دوبلور اگر تمام ماه را هم کار کند بیش از چهار میلیون تومان در ماه درآمد نخواهد داشت.
امروز ورود به دوبله سهلالوصول شده، به عنوان مثال دوبلههایی که در شبکههای فارسی زبان ماهواره مشاهده میکنید گویای این امر است. در این شبکهها یک دوبلور در چند سریال دوبله میکند و یک صدا را در چند سریال مختلف در یک روز میشنوید اما این اقدام بسیار غیرحرفهای و نازیباست. در این قبیل دوبلهها فقط متن است که تغییر میکند و متأسفانه حتی صداها با لبزدن بازیگر همخوانی ندارد و این شتابزدگی کیفیت آثار را بسیار پایین آورده است. در کارهای ضعیف مدیر دوبلاژ وجود ندارد و به همین جهت تصویر قهرمان با دوبلور همخوانی ندارند و البته ترجمه دیالوگها هم در این زمینه بسیار مؤثر است و اگر ترجمه دقیق و زیبایی نداشته باشیم قطعاً دوبله فاخر هم شکل نخواهد گرفت.
ایکنا ــ بسیاری از بزرگان دوبله تجربه بازیگری هم داشتهاند. شما در این زمینه فعالیت کردهاید، لطفاً برایمان در این باره شرح دهید.
من عاشق تئاتر بودم، حتی در ابتدای فعالیتم نقشهای اول زیادی را هم ایفا کردم، اما خودخواسته غرق دوبله شدم. وقتی دوبلور بازیهای گوناگون را مشاهده میکند از آنها میآموزد زیرا نمیشود جای بزرگان دنیای سخن گفت و از آنها نیاموخت. پس از بازگشتم به ایران، قصد نداشتم کار بازیگری را ادامه دهم، اما درخواست فریدون جیرانی باعث شد دوباره در این زمینه هم فعالیت کنم.
ایکنا ــ گویا قرار است در سریال «سلمان فارسی» هم حضور داشته باشید، درباره نقشتان برایمان توضیح دهید.
داوود میرباقری همواره نسبت به من لطف داشته است و از من خواست تا در این اثر نقش «پدر کلمنت» را بازی کنم. این فرد یک اسقف اعظم مسیحی است که در کلیسای بزرگ قسطنطنیه بوده است و سلمان فارسی تحت تأثیر تعلیمات این فرد مسیحی میشود. فیلمبرداری این بخشها در ایران و ترکیه انجام میشود.
ایکنا ــ برای حسن ختام درباره نقشهای ماندگارتان برایمان توضیح دهید. کدام اثر برایتان جذابتر است؟
من عاشق تئاتر بودم، حتی در ابتدای فعالیتم نقشهای اول زیادی را هم ایفا کردم، اما خودخواسته غرق دوبله شدم. وقتی دوبلور بازیهای گوناگون را مشاهده میکند از آنها میآموزد زیرا نمیشود جای بزرگان دنیای سخن گفت و از آنها نیاموخت. پس از بازگشتم به ایران، قصد نداشتم کار بازیگری را ادامه دهم، اما درخواست فریدون جیرانی باعث شد دوباره در این زمینه هم فعالیت کنم.
ایکنا ــ گویا قرار است در سریال «سلمان فارسی» هم حضور داشته باشید، درباره نقشتان برایمان توضیح دهید.
داوود میرباقری همواره نسبت به من لطف داشته است و از من خواست تا در این اثر نقش «پدر کلمنت» را بازی کنم. این فرد یک اسقف اعظم مسیحی است که در کلیسای بزرگ قسطنطنیه بوده است و سلمان فارسی تحت تأثیر تعلیمات این فرد مسیحی میشود. فیلمبرداری این بخشها در ایران و ترکیه انجام میشود.
ایکنا ــ برای حسن ختام درباره نقشهای ماندگارتان برایمان توضیح دهید. کدام اثر برایتان جذابتر است؟
تا امروز در بیش از 600 فیلم ایرانی و ۴۰۰ فیلم خارجی گویندگی کردهام و مدیر دوبلاژ بیش از هزار فیلم بودهام، به همین جهت برایم سخت است که یک شخصیت را بهعنوان کاراکتر محبوبم معرفی کنم، زیرا بهجای بزرگان بسیاری سخن گفتهام که انتخاب در میان آنها برایم دشوار است.
برای دیدن تصاویر بیشتر از این گفتوگو
اینجا کلیک کنید.
گفتوگو از داوود کنشلو
انتهای پیام
نظر شما