گروه اقتصادی / یکصدو هفتاد و هفتمین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت امروز در وین، پایتخت اتریش، برگزار می‌شود تا اعضای این سازمان در آخرین روزهای سال میلادی 2019 برای 2020 برنامه‌ریزی کنند. ایران نیز به‌عنوان یکی از اعضای بنیادی اوپک در این اجلاس شرکت می‌کند و وزیر نفت شب گذشته به این منظور وارد وین شده است. اما مسأله اجلاس 177 اوپک فراتر از این سازمان است و به‌نظر می‌رسد که اعضا بیشتر از توافق با یکدیگر به فکر تمدید توافق کاهش تولید با کشورهای متحد خود بویژه روسیه هستند. حتی برخی اعضا می‌خواهند به فراتر از تمدید توافق کاهش 1.2 میلیون بشکه‌ای عرضه نفت دست یابند و هر اقدامی که برای حفظ قیمت‌ها در محدوده بشکه‌ای 60 دلار لازم است، انجام دهند. در این اجلاس و نشست روز جمعه اوپک و غیراوپک چه خواهد گذشت؟ پیش‌بینی‌هایی بر مبنای وقایع روزهای اخیر می‌توان انجام داد.
نشست‌هایی با سیگنال‌های متفاوت
پیمان فعلی برای محدودیت عرضه ۱.۲ میلیون بشکه در روز در پایان مارس سال ۲۰۲۰ به پایان می‌رسد. روسیه در ماه‌های اخیر به تعهد خود در این پیمان به اندازه کافی پایبند نبوده و از خطوط قرمز عبور کرده است. وزیر انرژی این کشور هم در آخرین اظهارات خود گفته است که «هنوز درباره پیمان اوپک پلاس موضع نگرفته‌ایم». این موضع روسیه به‌عنوان بزرگترین تولید‌کننده نفت خام غیرعضو در اوپک، دستیابی به توافق کاهش تولید را سخت‌تر جلوه می‌دهد. اما در همین حال عربستان و برخی دیگر از تولیدکنندگان عضو در اوپک، به‌دنبال تقویت این پیمان به میزان تقریبی 300 هزار تا 500 هزار بشکه دیگر هستند تا قیمت نفت بالاتر رود. عربستان می‌خواهد عرضه اولیه سهام آرامکو در قیمت‌های بالاتری انجام شود. عراق نیز که از سهمیه تولید نفت خود تحت پیمان محدودیت عرضه اوپک پلاس تخطی کرده است، به‌دنبال کاهش بیشتر تولید و عرضه نفت اوپک و اوپک پلاس است. به‌طوری که از سایر اعضای این گروه درخواست کرده از کاهش بیشتر تولید نفت حمایت کنند.
اما در همین حال برخی اعضا به‌دنبال حفظ شرایط موجود هستند. نشست کمیته فنی اوپک که پیش از اجلاس وزرا برگزار می‌شود نیز نشان دهنده متناقض بودن مواضع کشورها بوده است. به‌طوری که حتی خبرگزاری‌های بین‌المللی از جمله بلومبرگ با عبارت «سیگنال‌های متفاوت و قاطی» از رویکرد کشورها در این دور از اجلاس اوپک یاد می‌کنند.
کاهش تولید اوپک پلاس بیشتر می‌شود؟
اوپک پلاس که متشکل از اوپک و متحدان این سازمان است، در سه سال اخیر میزانی از عرضه نفت خام به بازار را با توافق‌های پی در پی کاهش تولید کم کرده‌اند تا تعادل در بازار جهانی نفت خام حفظ شود. اکنون ناظران بازار بعید می‌دانند که رویکرد این سازمان و متحدانش تغییر کند و بر سر رقم بزرگ‌تری از کاهش تولید توافق کنند. رویترز به نقل از نیل آتکینسون، مدیر بخش بازار و صنعت نفت آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) می‌نویسد: «بعید است اوپک با تغییر پیمان فعلی تا زمان روشن‌تر شدن اوضاع بازار موافقت کند. اوپک احتمالاً مانند گذشته عمل خواهد کرد و تصمیم‌گیری را که شامل تغییر سیستم فعلی است تا زمان روشن شدن دورنمای بازار به تأخیر خواهد انداخت.»
آتکینسون می‌گوید: «آن‌طور که از گزارش‌های رسانه‌ای برداشت می‌شود روس‌ها تمایل دارند حداقل در سطح سیاسی در سیاست تولید فوراً تغییری ندهند. ابهامات زیادی از جمله دورنمای نفت شیل امریکا و تقاضا برای نفت وجود دارد که باعث می‌شود این تولیدکنندگان تمایل داشته باشند تصمیم‌گیری خود را به زمان دیگری موکول کنند.» با وجود این اظهارات، گمانه‌زنی‌ها درباره تشدید کاهش تولید نفت اوپک و متحدانش به اوج خود رسیده است. برخی رسانه‌های بین‌المللی می‌گویند که عربستان با کاهش بیشتر تولید می‌خواهد جهان را غافلگیر کند. اما تصمیمات در اوپک نیازمند اجماع است و مخالفت حتی یک عضو، مانع از افزایش حجم تعهد کاهش تولید خواهد شد.
نگاه رسانه‌ها  روی وزیر عربستان
عبدالعزیز بن سلمان، وزیر جدید انرژی عربستان قرار است که نخستین حضورش را در اوپک به نمایش بگذارد. او که فردی سیاسی است، می‌خواهد از وزرای قبلی کشورش با قدرت بیشتری ظاهر شود؛ بویژه در مورد حفظ تعادل بازار و عرضه سهام شرکت نفت آرامکو با بالاترین قیمت. او در نشست امروز و فردا حتماً درباره آرامکو صحبت خواهد کرد و رسانه‌ها منتظرند تا اظهارات این عضو از خاندان بن‌سلمان را منتشر و حتی نقد و بررسی کنند. سعودی‌ها به‌دنبال قیمت‌های بالای نفت هستند.
بر اساس رویکرد این کشور به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده اوپک، تحلیلگران بانک جی‌پی مورگان در یادداشتی پیش‌بینی کردند اوپک و متحدانش به منظور مقابله با مازاد عرضه در بازار جهانی، با کاهش تولید نفت به 1.5 میلیون بشکه در روز تا پایان سال ۲۰۲۰ موافقت خواهند کرد.
حتی این امکان وجود دارد که سعودی‌ها فاصله توافق گذشته با رقم جدید را از تولید خود و متحدان کم کنند. عربستان مدعی است که 10.3 میلیون بشکه در روز توان تولید دارد و سهمیه‌ای در همین حدود نیز در اوپک به خود اختصاص داده است.
عربستان می‌گوید که اگر توافق انجام نشود قیمت نفت بین 4 تا 7 درصد افت خواهد کرد. روز گذشته در زمان تنظیم این گزارش قیمت هر بشکه نفت خام برنت 62 دلار و 3 سنت بود. بازار منتظر نتیجه مذاکرات اوپک و اوپک پلاس است و با توجه به مازاد عرضه نفت در 2020، نتیجه دیدارهای دوجانبه و چندجانبه غول‌های نفتی در وین اهمیت ویژه‌ای برای بازار دارد.
روسیه، مهم‌ترین دغدغه
روسیه در هشت ماه از ۱۱ ماه گذشته از هدف کاهش تولید فراتر رفته و حدود 11.5 میلیون بشکه در روز نفت خام به بازار عرضه کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی در این باره در ماه نوامبر اعلام کرد که اوپک در سال میلادی آینده با چالش بزرگی روبه‌رواست زیرا تسریع تولید از سوی رقیبان این گروه، تلاش‌هایش برای مهار رشد تولید نفت را تضعیف می‌کند. به هرحال روسیه مهره غیرقابل پیش‌بینی است؛ اما عربستان به‌دنبال همسو بودن و حفظ اتحاد استراتژیکی است که میان دو کشور شکل گرفته است. اکنون اتحاد نفتی میان عربستان و روسیه زیر ذره‌بین است و همکاری روسیه با اوپک برای عربستان اهمیت ویژه دارد. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های یکصدو هفتاد وهفتمین نشست سازمان نیز همین موضوع است.
2 عامل خارجی و فشار امریکا
امریکا از دو جهت بر بازار نفت تأثیر می‌گذارد و شاید مهم‌ترین متغیر سال 2020 باشد؛ هم از سوی عرضه و هم از سمت تقاضا.
در این باره روزنامه فایننشال تایمز در گزارشی نوشته است: «به گفته پل هورسنل از بانک استاندارد چارترد، عملکرد صنعت نفت امریکا عامل اصلی تأثیرگذار بر بازارهای نفت در سال ۲۰۲۰ خواهد بود. پیش‌بینی‌های مختلفی وجود دارد اما یک گروه، کندی چشمگیر رشد عرضه و گروه دیگر تسریع تولید را انتظار دارد.» اما از سوی دیگر مناقشه تجاری مکرر میان امریکا و چین و ضعف اقتصاد جهانی سمت تقاضای نفت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به‌طوری که نهادهای بین‌المللی انرژی در پیش‌بینی خود از رشد تقاضا برای نفت در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ بازنگری کرده‌اند.
با توجه به این پیش‌بینی‌ها اوپک به‌دنبال راهکاری است که عرضه را مدیریت کند تا تعادل میان ساختارهای بازار حفظ شود.
رویکرد ایران چیست؟
ایران و چند کشور دیگر مانند لیبی و ونزوئلا، از توافق کاهش تولید اوپک و اوپک پلاس معاف هستند. اگر قرار باشد در اجلاس 177 تغییری در سهمیه‌های تولید ایجاد شود، ایران در صورتی توافق خواهد کرد که سهمیه‌اش تغییری نکند و همچنان معاف بماند. اکنون باید تا بعدازظهر روز جمعه صبر کرد و دید که اوپک و اوپک پلاس به چه تصمیمی خواهند رسید.