«کاظم غریب‌آبادی» نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین روز پنجشنبه در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأکید کرد که کاهش تعهدات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران ذیل برجام در چارچوب بند ۳۶ این توافق و در واکنش به کوتاهی طرف‌های دیگر برجام در اجرای تعهداتشان در قبال کشورمان انجام گرفته است و جمهوری اسلامی ایران تاکنون هیچ‌یک از تعهدات بین‌المللی خود را نقض نکرده است.
اخبار سیاسی- کاظم غریب آبادی نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، طی سخنرانی خود در نشست شورای حکام اظهار داشت:
خانم رئیس، از شما به‌خاطر هدایت این جلسه تشکر می‌کنم. از آنجا که این آخرین نشست عادی شورای حکام با حضور آقای فروتا، مدیرکل موقت است، اجازه می‌خواهم تا از ایشان به‌خاطر فعالیت حرفه‌ای در طول دوره تصدی مسئولیتشان تشکر کنم و آرزوی بهترین‌ها را برای فعالیت‌های آینده وی دارم. همچنین، مایلم تا به آقای رافائل گروسی به‌خاطر انتخاب وی از سوی شورای حکام به‌عنوان مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تبریک بگویم و ابراز امیدواری نمایم که تحت رهبری ایشان، عملکرد آژانس بیشتر تقویت شود.
همکاران محترم،
ایران، حسن نیت خود را از از طریق اجرای تمامی تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای نشان داده و همان‌گونه که جهان شاهد بود، آژانس دائماً پایبندی کامل ایران به توافق را گزارش کرده است. جمهوری اسلامی ایران با یک رویکرد برد ــ برد برای تمامی طرف‌ها وارد این توافق شد، به‌هرحال، اگر قرار باشد که فقط ایران، تأکید می‌کنم فقط ایران، تنها طرفی باشد که باید فشارها را تحمل کند و به‌طور یکجانبه توافق را اجرا کند، چنین اجرای غیرمتعادلی به‌طور طبیعی زیاد دوام نخواهد آورد، و عقب‌نشینی تدریجی از اجرای تعهدات، اولین گام ایران برای برگرداندن تعادل به این توافق می‌باشد.
حقیقت این است که تمامی طرف‌های این توافق معتقدند این توافق براساس اعتماد فرضی ایجاد نشده است؛ بلکه این توافق بر اساس عدم اطمینان به‌همراه یک رژیم راستی‌آزمایی قوی بنا شده است. اگر بخواهیم ایده‌آل نگاه کنیم، این به‌معنی راستی‌آزمایی تعهدات ایران، در برابر راستی‌آزمایی تعهدات دیگر طرف‌ها می‌باشد.
همکاران محترم؛
با خروج غیرقانونی و یکجانبه آمریکا از توافق و تحمیل مجدد تحریم‌های غیرانسانی علیه ایران، و نیز ناتوانی طرف‌های اروپایی در حفظ تعادل ذاتی این توافق، صحبت از حفظ یا ایجاد اطمینان سخت خواهد بود، در این وضعیت جدید، واضح است که اجرای مفاد پیوست دوم و بخشی از پیوست سوم توافق هسته‌ای، اعتبار خود را از دست داده است. تمامی این رفتارهای بدخواهانه، منتج به جلوگیری کامل ایران از مزایایی شد که به‌حق، تحت برجام باید از آن منتفع می‌شد و پایه اصلی رضایت ایران جهت محدود شدن ذیل برجام بود. به هر حال، جمهوری اسلامی ایران امیدوار است که طرف‌های باقیمانده در برجام و نیز جامعه بین‌المللی این قطار از ریل خارج‌شده را به مسیر مناسب، بازگردانند؛ به‌طوری که همه به مسیر اعتمادسازی برگردند و جهان بتواند شاهد اعتماد به چارچوب‌های چندجانبه باشد.
برای ایران، طرف‌های باقیمانده در برجام به‌ویژه سه عضو اروپایی آن، بایستی گام‌های عملی به‌سمت اعتمادسازی بردارند و حداقل سعی در بازگرداندن اعتماد به همان میزان که قبل از این وضعیت وجود داشت، نمایند. اقدامات ایران در چهار سال گذشته بعد از اجرای برجام، گواهی واضح بر عزم آن برای ایجاد روابط سازنده با شرکای اروپایی و تمایل آن برای یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک و منطقی برای این موضوع می‌باشد.
متأسفانه با وجود این، آنها گام عملی معتبری را برای اعاده اعتماد و بازگرداندن تعادل ازدست‌رفته برجام برنداشته‌اند. ایران تلاش خواهد کرد تا از منافع ملی خود مطابق با قواعد و مقررات بین‌المللی و موافقت‌نامه‌های مذاکره‌شده حفاظت نماید و حتی گام‌های اخیر ایران جهت توقف اجرای برخی از تعهداتش ذیل برجام، نه‌تنها ادامه پایبندی کامل به مقررات توافق مطابق ماده ۳۶ آن است، بلکه ایران هیچ‌یک از تعهدات بین‌المللی خود را نقض نکرده و کماکان در چارچوب برجام عمل می‌کند.
متأسفانه، به‌جای اقدامات عملی صادقانه، اروپایی‌ها از یک طرف صرفاً به بیانیه‌های کلی در مورد تعهداتشان بسنده کرده و از طرف دیگر، در اشاره به توقف بخشی از تعهدات ایران، اغلب فراموش می‌کنند تا به نقش مخرب آمریکا به‌عنوان دلیل ریشه‌ای این وضعیت به‌واسطه رد کردن توافق، یا بی‌تحرکی خودشان بپردازند. کاملاً واضح است که اتخاذ چنین رویکردی و بستن چشمان به‌روی حقایق موجود، حاکی از آن است که آنها هنوز آماده نیستند تا هزینه لازم برای حفظ مهم‌ترین دستاورد دیپلماسی و همان‌گونه که خودشان می‌گویند، یکی از بنیان‌های معماری عدم‌اشاعه، را بپردازند.
برابر این پیش‌زمینه، رفتار ایران نبایستی در این خصوص مورد سؤال واقع شود، چرا که بعد از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و ازسرگیری تحریم‌های برداشته‌شده، ایران به‌مدت یک سال صبر استراتژیک از خود نشان داد و در همان حال، سعی نمود تا به دیگر طرف‌ها اجازه دهد تا راه‌های جبران آثار خروج آمریکا از برجام را پیدا کنند.
در طول این برهه زمانی، اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی از ایران خواستند تا در برجام بماند و به‌عوض، تلاش می‌کنند تا طرح‌های جایگزینی را برای تضمین بهره‌مندی مزایا برای ایران، همان‌گونه که در توافق آمده، ارائه کنند، بر این اساس، ایران یک سال کامل را منتظر ماند، ولی متأسفانه نتیجه عملی در این خصوص به دست نیامد. سرانجام در ۸ می ۲۰۱۹، ایران تصمیم به توسل به مفاد برجام گرفت و گام‌های اصلاحی تدریجی و شفافی را برای توقف اجرای تعهداتش ذیل برجام به‌طور گام‌به‌گام، هدفمند و قابل برگشت برداشت.
گام‌های برداشته‌شده توسط ایران، نه تدابیر تلافی‌جویانه و نه آنچه برخی آن را رویکرد "کمتر در برابر کمتر" می‌نامند، بود؛ بلکه دقیقاً مطابق با مکانیزم پیش‌بینی‌شده در بند ۳۶ توافق می‌باشد. در طول این مدت، فاصله ۶۰روزه بین هر گام وجود داشت، به‌گونه‌ای که فرصت کافی برای دیپلماسی داده شود. دلیل مهم دیگر برای اتخاذ این رویکرد تدریجی و گام‌به‌گام، آمادگی واقعی ایران برای حفظ برجام و جلوگیری از شکست آن بود.
اما از آنجا که هیچ راه‌حلی پیدا نشد و در همان زمان آمریکا رژیم تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه خود را افزایش داد، هیچ انتخاب دیگری برای ایران جز ادامه اجرای حق خود ذیل توافق باقی نماند، به‌هرحال، ایران حسن‌نیت خود را در تمامی زمان‌ها نشان داده و انتظار دارد که چنین رویکردی، به‌نوبه خود با حسن‌نیت و اقدامات عملی مواجه شود.
خانم رئیس،
با این اوصاف، قابل ذکر است که ایران همچنان در چارچوب توافق هسته‌ای رفتار می‌کند و آماده است تا اجرای کامل تعهدات خود را مشروط بر اینکه حقوق مشروعش همان‌گونه که در توافق آمده است، تضمین و محقق شود، از سر بگیرد.
واکنش‌های زیادی از سوی کشورهای مختلف در برابر گام‌های تدریجی ایران مشاهده شد. اگر قرار است برجام به بقای خود ادامه دهد، تنها راه موجود اجرای تعهدات تمامی طرف‌ها، مطابق آنچه در توافق و پیوست‌های آن آمده است، می‌باشد، در حالی که واضح است دیگر طرف‌های برجام قادر نیستند تا سهم خود را تحت توافق ایفا کنند، غیرمسئولانه خواهد بود که انتظار داشته باشیم ایران از ابزارهای جبرانی مندرج در توافق استفاده نکند.
خانم رئیس،
از آنجا که ادعاهای بی‌پایه و غیرمرتبط از سوی چند عضو معدود مطرح شد، مایلم تا نکاتی را برای شفاف‌سازی به‌شرح ذیل مطرح کنم.
۱. ایران، عضو ان.پی.تی. و آژانس است و در حال اجرای تعهداتش در یک چارچوب شفاف می‌باشد. ایران، همزمان، حقوق مشخصی را ذیل همین ابزارها دارد، بنابراین، هیچ بهانه، فشار، و یا حتی طرح ادعاهای بی‌اساس مبنی بر ریسک اشاعه‌ای ازسرگیری برخی فعالیت‌های هسته‌ای، موجب نخواهد شد تا ایران اعمال حقوق خویش طبق برنامه‌های ملی‌اش را متوقف یا محدود نماید. بایستی خاطرنشان شود که سیاست هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به‌طور شفاف از سوی مقامات آن در سطوح مختلف مطرح شده است. از منظر دینی، با حکم شرعی (فتوا) مقام معظم رهبری، سلاح اتمی هیچ جایگاهی در سیاست‌ها و همچنین دکترین دفاعی و امنیتی ایران ندارد، بلکه تولید و به‌کارگیری آنها حرام نیز می‌باشد.
۲. نماینده آمریکا یک بار دیگر همان ادعاها درباره آمادگی کشورش برای مذاکره با ایران را که به‌نظر می‌رسد بیشتر یک ژست سیاسی برای شانه خالی کردن از مسئولیت‌هایش درخصوص عدم پایبندی به تعهدات بین‌المللی‌اش باشد تکرار کرد. اگر آمریکا درباره ورود به مذاکرات جدی است، بایستی اولاً تمامی تحریم‌های اعمالی را لغو کند، به‌طوری که مسیر هموار گردد، فقط در آن صورت، مذاکرات می‌تواند ذیل چارچوب کمیسیون مشترک دنبال گردد. ادامه اعمال تحریم‌ها و دیگر اقدامات قهری یکجانبه، با ادعاهای این کشور در مورد مذاکرات، منطبق و سازگار نیست.
صرف‌نظر از آنچه در رابطه با برجام در حال اتفاق است، کاملاً مشخص است که گزارشات مدیرکل و مدیرکل موقت در این رابطه، در ۴ سال گذشته حداقل یک نکته مهم را نشان داده و آن اینکه ایران در حال پایبندی به تعهداتش است، بنابراین، ادعاهای بی‌اساس مطرح‌شده توسط معدودی از اعضا به‌ویژه رژیم صهیونیستی در این نشست، صرفاً بازی با سیاست‌های کثیف برای آسیب زدن به روند مثبت در همکاری‌های موجود بین ایران و آژانس می‌باشد.
مایلم تأکید نمایم که با سابقه طولانی چنین رژیمی در عدم الحاق و عدم پایبندی به هنجارها و استانداردهای بین‌المللی در حوزه عدم اشاعه و خلع سلاح، نماینده این رژیم در جایگاهی نیست تا دیگران را در مورد موضوعی که خودشان به آن احترام نمی‌گزارند، موعظه کند. کاملاً واضح است که رژیم اسرائیل، اصلی‌ترین مخالف برجام از زمان آغاز آن بوده و از هیچ تلاشی برای تخریب آن فروگذار نکرده است. معتقدیم فشار اعمالی این رژیم به دیگر کشورها تأکنون مؤثر نبوده و به این دلیل، تمرکز خود را از مدتی قبل بر آژانس قرار داده است.
جعل نمودن اسناد و ارائه اطلاعات انحرافی به آژانس و دولت‌های عضو توسط این رژیم، پدیده جدیدی نیست. تأسفبار است که این رژیم که در حال توسعه انواع مختلف سلاح‌های کشتار جمعی است، در حال توسل به هر ابزاری است تا افکار عمومی و جامعه بین‌المللی را از تهدید واقعی صلح، امنیت و ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی منحرف نموده و برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را به‌عنوان یک تهدید غیرواقعی و جعلی مطرح کند.
۳. خانم رئیس، اجازه دهید مجدداً تأکید کنم که جمهوری اسلامی ایران خواهان بهترین رابطه در نوع خود با کشورهای خلیج فارس می‌باشد، همان‌گونه که هم‌اکنون با برخی از آنان داریم، و از پیشنهادها برای گفتگو و رسیدگی به اختلافات استقبال می‌کند. متأسفانه، بایستی تأکید کنم که این یک واقعیت ناامیدکننده است که برای برخی کشورها در منطقه خاورمیانه، به‌ویژه امارات متحده عربی و پادشاهی عربستان، تداوم جنگ و تنش به‌طور نزدیکی با بقای آنها مرتبط شده است.
ما امیدوار و منتظر روزی هستیم که آنها عاقلانه برخورد کنند. برنامه هسته‌ای امارات متحده عربی، یک برنامه کاملاً وارداتی است و نه متکی به ظرفیت‌ها و دانش بومی، ازاین‌رو ما درخصوص امنیت و ایمنی هسته‌ای این برنامه، نگرانی جدی داریم. همان‌گونه که مقررات آژانس نیز اذعان می‌دارند، مسئولیت در زمینه امنیت و ایمنی، به‌عهده کشورها است و نمی‌تواند از خارج تأمین شود.
۴. عربستان سعودی به‌عنوان کشوری با برنامه هسته‌ای غیرشفاف، در حالی که عضو ان.پی.تی. است، و دارای توافقنامه پادمان جامع لازم‌الاجرا با آژانس است، اما متأسفانه هنوز پروتکل "مقادیر کوچک" را اجرا می‌کند که این کشور را از تعهدات میزبانی بازرسان آژانس مستثنی می‌کند. علی‌رغم درخواست‌های مکرر آژانس برای سالیان متمادی، پادشاهی عربستان تاکنون مدل بِروزشده پروتکل مذکور را که صلاحیت دولت‌ها برای این پروتکل را محدود می‌کند، تصویب نکرده است.
متأسفانه، روشن شده است که چنین رفتار غیرمسئولانه عربستان، همچنین با تشویق از سوی دولت ترامپ تحت رویکرد سودمحور سیاست خارجی روبه‌رو شده و ثابت شده که در چندین نوبت، دانش و فناوری هسته‌ای را به این کشور منتقل نموده است. آژانس و دولت‌های عضو آن باید برای عربستان روشن کنند که جامعه بین‌المللی هیچ انحرافی را از برنامه‌های هسته‌ای صلح‌آمیز از سوی عربستان تحمل نخواهد کرد.
۵. در مورد موضوع مکان مورد نظر آژانس، از همان ابتدا و زمانی که آژانس ایران را مطلع نمود که چند سؤال در مورد یک مکان دارد، ایران از خود همکاری و شفافیت نشان داد و ضمن اعطای دسترسی به آژانس، امکان نمونه‌برداری را نیز فراهم کرد.
از بیانیه‌های آژانس مشخص می‌شود که همکاری در این خصوص ادامه دارد و به‌طور مشخص، ایران چندین بار به سؤالات مطروحه جواب داده و مقامات ارشد آژانس نیز چند نوبت به ایران برای بحث در این خصوص، سفر کرده‌اند، بنابراین، ما معتقدیم که بایستی از هر نتیجه‌گیری زودهنگام، خودداری شود، به‌علاوه، در حالی که تعاملات بین ایران و آژانس در مورد این موضوع ادامه دارد، و زمانی که ایران در حال همکاری گسترده و سازنده با آژانس در مورد فعالیت‌های راستی‌آزمایی است، صحبت از هر بازه زمانی غیرواقعی و هرگونه تلاش برای بزرگ‌نمایی این مسئله عادی که برخی کشورهای دیگر نیز با آن مواجه هستند، با هدف تحریف واقعیت‌ها برای اهداف سیاسی بوده و عواقب منفی بر همکاری‌ها خواهد داشت.
نظر شما