گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، هانا چراغی؛ * کمپوست غنی شده، پسماند آلی تجزیه شد‌ه‌ای است که حاصل فرآیند پوسش بوده و از طریق پوساندن و تجزیه بقایای گیاهی، حیوانی و زباله‌های شهری و لجن‌های فاضلاب به دست می‌آید. البته این محصول تحت شرایط خاص و به روش‌های گوناگون تولید می‌شود.

این محصول از پسماند‌های کشاورزی، خانگی و خوراکی تولید می‌شود و یکی از عالی‌ترین کود‌ها برای مصارف کشاورزی است که مورد استفاده تولیدکنندگان گل و گیاه قرار می‌گیرد.

مواد آلی موجود در توده مصرفی برای کمپوست از ضایعات کشاورزی، مواد خوراکی و زباله‌هایی به دست می‌آید که از راه تجزیه هوازی و بی‌هوازی به خاک سیاه و سفید غنی تبدیل می‌شوند که به عنوان کود در کشاورزی مصرف می‌شود. فرآیند کمپوست بسیار ساده است و به دست افراد با تجربه و به شکل صنعتی انجام می‌شود. کمپوست حاصل فعالیت بیولوژیکی میکرورگانیسم‌هایی است که توانایی شکستن مولکول‌های درشت مواد آلی را دارا هستند.

مواد موجود در این کود باعث جذب سریعتر مواد مغذی درون خاک می‌شود. از کمپوست به عنوان یک آفت کُش طبیعی برای خاک نیز یاد می‌شود. در خاک پوسال اکوسیستم‌ها برای کنترل فرسایش زمین و جریان بهسازی خاک، ساخت و ساز تالاب، و به عنوان پوشش دفن زباله بسیار مفید است. این کود به صورت وارداتی در ایران به مصرف می‌رسد. اما محققان دانشگاه خلیج فارس بوشهر برای جلوگیری از خروج ارز و تکیه بر توان داخل و داخلی سازی این محصول، اقدام به تولید دیت پیت و کمپوست غنی شده در گلخانه پژوهشی و آموزشی دانشکده کشاورزی این دانشگاه کرده اند.

 

عبدالعلی حسامی، عضو هیئت علمی گروه علوم باغبانی و مدیر گروه علوم و مهندسی باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه خلیج فارس بوشهر است که در این رابطه به خبرنگار خبرگزاری دانشجو می‌گوید: دانشگاه خلیج فارس بوشهر دارای ۶ گلخانه پژوهشی و آموزشی است و اولین گلخانه آن، در سال ۸۳ و آخرین در سال ۹۶ راه اندازی شده و در این گلخانه طرح‌های بسیاری مورد بررسی قرار می‌گیرد و بعضا به تولید می‌رسند. دیت پیت و کمپوست غنی شده یکی از محصولاتی است که با حضور ۵ دانشجوی خلاق گروه باغبانی دانشکده کشاورزی به تحقیق روی آن پرداختیم و توانستیم به فرآیند تولید آن دست یابیم.

حسامی می‌افزاید: دیت پیت و کمپوست غنی شده به همت محققان این گروه از ضایعات درخت خرما، تولید شده است. با توجه به اینکه در بوشهر حدود ۷ میلیون اصله درخت نخل وجود دارد و این استان دارای ۳۹ هزار هکتار نخلستان است و هر ساله هنگام هرس درختان، مقدار زیادی از برگ و الیاف این درخت سوزانده می‌شود، تصمیم گرفتیم برای جلوگیری از هدر رفت این میزان الیاف، از آن‌ها دیت پیت و کمپوست غنی شده تولید کنیم و در این راه موفق عمل کردیم.

عضو هیئت علمی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه خلیج فارس بوشهر اضافه می‌کند: بر این اساس، اگر از هر درخت سالانه ۶ برگ هرس شود، مقدار زیادی ضایعات خواهد داشت و با بهره گیری از آن‌ها می‌توانیم به راحتی در تولید این محصول موفق عمل کنیم.

 

وی با تاکید بر اینکه در گلخانه پژوهشی و آموزشی دانشگاه خلیج فارس از ضایعات نخل، دو فرآورده دیت بیت و کمپوست غنی شده به دست می‌آید، یادآور می‌شود: این کمپوست غنی شده برای تولید گیاهان آپارتمانی و کشت‌های گلدانی، محیط کشت بسیار مناسبی است.

حسامی خاطرنشان می‌کند: دیت بیت می‌تواند جایگزین کوکوپیت (محیط کشتی است برای تولید نشاء) شود. عمده محیط کشت‌هایی که در کشور استفاده می‌شود وارداتی هستند، اما با جایگزین کردن این محیط کشت ها، می‌توان از خروج ارز جلوگیری کرد. با تولید این محصول توانسته ایم، گامی در جهت داخلی سازی این محیط کشت برداریم و در صورت فراهم سازی شرایط لازم، این محصول را به تولید گسترده رسانده و نیاز داخل را رفع کنیم.

وی ادامه می‌دهد: با همکاری دانشجویان همکار این پروژه در گلخانه پژوهشی و آموزشی دانشگاه، برای اینکه جواب مثبت یا منفی این ضایعات را ارزیابی کنیم، انواع محصولات را در این محیط کشت پرورش داده و به تولید محصول دست یافتیم. برای آماده شدن این محصولات حدودا ۵ ماه زمان نیاز است.

 

مدیر گروه علوم و مهندسی باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه خلیج فارس بوشهر تصریح می‌کند: برای دستیابی به تولید گسترده این محصول نیاز به یک دستگاه سر شاخه خُرد کن داریم و اگر این دستگاه طبق وعده‌هایی که از سوی دانشکده به ما داده شده بود، خریداری و تهیه شود، می‌توان بُعد تجاری سازی این محصول را تقویت کرد و اکنون عدم خریداری این دستگاه، بزرگترین مانع برای دستیابی به تولید گسترده دیت پیت و کمپوست غنی شده در گلخانه پژوهشی و آموزشی دانشگاه خلیج فارس است.

وی اضافه می‌کند: البته محققان گلخانه پژوهشی و آموزشی دانشکده کشاورزی دانشگاه توانسته اند در زمینه‌های مختلف، محصولات گوناگونی را تولید کنند و در داخلی سازی آن نقش داشته اند و این داخلی سازی فقط محدود به دیت پیت و کمپوست غنی شده نیست.

 

حسامی توضیح می‌دهد: هدف ما از تولید این محصول در گام اول، داخلی سازی و جلوگیری از خروج ارز برای واردات کوکوپیت است و در گام بعدی، ایجاد انگیزه در دانشجویان است تا حاصل تلاش خود را ببینند و به این باور برسند که می‌توانند با تولید چنین محصولاتی، نقش مفیدی در جامعه داشته باشند و علاوه بر آن، در حوزه تخصصی خود (کشاورزی) به حدی رشد پیدا کنند که در آینده و بعد از فارغ التحصیلی روی این دانش خود سرمایه گذاری کرده و در زمینه تولید این محصول، فعالیت داشته باشند.

وی یادآور می‌شود؛ تولید دیت پیت و کمپوست غنی شده باعث نوعی درآمدزایی برای دانشجویان و دانشگاه می‌شود و اگر حمایت‌های لازم از آن شود و مسئولان دانشگاه اقدام به خریداری دستگاه مذکور کنند، گامی اساسی در این راستا برداشته خواهد شد.