خبرگزاری شبستان،سرویس فرهنگی- مریم داوری: نمایشگاهی با عنوان «مروری بر منتخبی از آثار یازده دوره سوگواره هنر عاشورایی» به همت مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری در گالری ابوالفضل عالی حوزه هنری بر پا شده است. این نمایشگاه متشکل از 40 اثر از 37 هنرمند است که در دوره های سوگواره هنر عاشورایی حائز رتبه بودند. به بهانه برگزاری این نمایشگاه گفتگویی با «محمد صابر شیخ رضایی» ترتیب دادیم. شیخ رضایی از سال 1380 مشغول کار در حوزه طراحی گرافیک است، در شاخه های عکاسی و تصویرگری هم صاحب آثار شاخصی است و یکی از داوران بخش پوستر دوازدهمین سوگواره هنر عاشورایی است.  گفتگو با این هنرمند به شرح ذیل است:

کیفیت آثار تجسمی عاشورایی در مساجد و هیئات مذهبی و سطح شهر چگونه است؟

حدود 70-80 درصد این آثار فاقد ابتدائیات اصول هنری و حتی زیبایی عُرفی هست. . آثاری که در سطح شهر می بینیم، فاصله زیادی با آثار مطلوب و معیار گرافیکی و هنری حتی در سطح شهری دارند. در سال های اخیر برخی مجموعه ها از جمله شهرداری آثاری را در سطح شهر تهران در ابعاد بزرگ منتشر و ارائه می کنند که چه بسا فعالان هنری یا دانش آموختگان هنر آنها روابه ثمر رسانده باشند ولی آن آثار هم فاقد عمق محتوایی از حماسه عاشورا هستند و به فُرم گرایی و تا حدودی عوام زدگی بصری مبتلا هستند.

هنرمندانی که این گونه آثار را ارائه کردند، حرفه ای نبودند؟

طبیعی است اشخاصی که این طرح ها را پیاده سازی کردند، هنرمندان طراح و خلاقی نبودند. علاقه مندی به موضوع عاشورا زمینه ساز تولید این تصاویر بوده و آن ها توانمندی های تکنیکی بسیار حداقلی و اجرایی داشتند و نیز تخصصی در حیطه های گرافیکی تولید تصاویر بدیع و یا خوشنویسی نداشتند. انبوه کاربردهای نازیبا از نوشتارهای مثلا خوشنویسانه کامپیوتری با کمترین دانش و شناخت زیبایی شناسی و ترکیب بندی و ریخت شناسی حروف فارسی و ترکیب بندی و رنگ شناسی و ... گواهی بر این مدعاست.

برای استفاده از آثار تجسمی با کیفیت در هیئات مذهبی و سطح شهر چه تدابیری باید اندیشیده شود؟

هم باید نگاه سلبی داشت و هم نگاه ایجابی. نگاه سلبی داشت یعنی بواسطه اساسنامه ای و قانونی که کارشناسان امر قواعدش رو پایه ریزی کرده باشند، اجازه ارائه و اکران آثار نازیبا و نازل داده نشود. نگاه ایجابی یعنی فضاهای مداومی برپا شود برای تولید آثار با کیفیت و یا آثاری که واجد کیفیت های مناسب هستند و این آثار با تسهیلاتی در اختیار مجامع عزاداری، هیئات، مساجد، حسینیه ها و حتی منازل قرار بگیرد.

چه نهاد و سازمان هایی در ارایه آثار تجسمی با کیفیت به مساجد و هیئات مسئول هستند؟

الزاما نباید مسئولیت را فقط  متوجه خود شهرداری ها کرد. وزارتخانه هایی مثل فرهنگ و ارشاد اسلامی با وجود پسوند «اسلامی» که مهم ترین متولی فرهنگ و هنر اسلامی در کشور است باید  حرکت جدی و بنیادی در ارتباط با هنرعاشورایی و ارتقای سطح آثار هنری را انجام دهد. این وظیفه سنگین بر دوش برخی نهادهای غیر دولتی هم از جمله مجموعه های فرهنگی- هنری نهادهای نظامی نیز هست که باید در این حوزه با قابلیت های بالا فعالیت کنند نه با نگاه تکرار مکررات و بیلان کاری. در سال های اخیر طبق فراخوان هایی در سطح هیئات کشور یک جهت گیری هایی شده است. در این فراخوان ها از هنرمندان یا علاقمندان برای گذراندن دوره های آموزشی شناختی و مهارتی به منظور برداشتن گام های روبه جلو و ارتقاء سطح هنری خالقان آثار و نیز برگزاری رقابت هایی برای انتخاب تابلوهای اعلان و اطلاع رسان یا پوسترهای هیئات با کیفیت در سطح کشور و ارائه الگوهای موفق و روزآمد.دعوت به عمل آمده است.

در چند دوره سوگواره هنر عاشورای شرکت کردید ؟

در هفت دوره از سوگواره صاحب اثر بودم.

چه رتبه هایی در سوگواره هنر عاشورایی کسب کردید؟

در دومین دوره سوگواره هنر عاشورایی؛ لوح تقدیر، در دوره سوم؛ رتبه اول و دیپلم افتخار بخش موضوعی حضرت ابالفضل العباس و رتبه سوم و لوح تقدیر بخش ویژه حماسه عاشورا را کسب کردم. در دوره هفتم صاحب رتبه دوم بخش پوستر و لوح تقدیر بخش پرچم های سوگواره بودم. در دوره یازدهم نیز رتبه سوم بخش پوستر و لوح تقدیر بخش موضوعی مدافعان حرم را کسب کردم.

تولید اثر با محوریت عاشورا را از چه زمانی آغاز کردید؟

به لطف خدا جزو هنرمندانی بودم که فعالیت طراحی پوستر ذیل موضوعات عاشورایی را پیش از اولین سوگواره هنر عاشورایی آغاز کردم. از همان اواخر دوران هنرستان و ابتدای دانشجویی در این فضا آثاری را خلق کردم و برای مثال در مسابقه سراسری عباس باب الحوائج که به همت سازمان صدا و سیما برگزار شده بود، رتبه دوم و لوح تقدیر را کسب کردم. تقریبا یکی دو سال بعد از این فعالیت های شخصی، جریان سوگواره هنر عاشورایی در مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری رقم خورد و طبق علائق شخصی به موضوع عاشورا و فقدان آثار مناسب در این حیطه، علاقمند بودم اگر فرصت و همتی برای تولید آثار جدید پیش آید، آنها را در سوگواره ارائه کنم. برخی آثار عاشورائی ام اقبال عمومی وسیعی یافتند و در داخل و خارج از کشور، در فضای منطقه ای و بین المللی چرخید و استفاده شد. این را لطف خدا و اهل بیت(ع) می دانم.

به نظر شما هنر عاشورایی چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

 وقتی می گویند هنر عاشورایی ذهن ما به سمت وقایع نگاری عاطفی یا حماسی حرکت امام حسین(ع) در سال 61 هجری منعطف می شود. نه اینکه پرداختن به جنبه های تاریخی و حسی واقعه عاشورا، خالی از ارزش باشد که چه بسا گرانقدر است، اما به نظرم هنر عاشورایی هنر زمانه است، هنر امروز است. هنر عاشورایی، هنری است که در مقابل ظلم در همه سطوح اجتماعی و انحرافات به نامِ دین، کوتاه نمی آید و همه اقشار جامعه را فارغ از دین، مذهب و نگاه سیاسی زیر چتر وحدت با خود همراه می کند در راستای نمایش زلال و بروز شفاف حقیقت. 

گفتنی است، نمایشگاه «مروری بر منتخبی از آثار یازده دوره سوگواره هنر عاشورایی» از 11 تا 30 شهریور به همت مرکز تجسمی حوزه هنری همه روزه به جز ایام تعطیل از ساعت 9 تا 18 در گالری ابوالفضل عالی حوزه هنری بر پاست.