خبرگزاری فارس- اردبیل؛ سرویس اقتصادی: تجارت بین‌المللی همان صادرات و واردات کالا و ارائه خدمات بین کشورهای جهان است و این موضوع تاریخ دیرینه دارد و در طول تاریخ، بشر به‌منظور رفع نیازهای زندگی خود همواره سعی در یافتن روش‌ها و راه‌های مختلف برای ارتباط با همسایگان و کشورهای دیگر داشته و از مثال‌های بارز آن می‌توان به جاده ابریشم به‌عنوان شبکه راه‌های به هم پیوسته در قاره آسیا اشاره کرد که با هدف ایجاد ارتباط تجاری و بازرگانی بین کشورها ایجاد شده بود؛ مسیری که با توجه به اهمیت بالا و ویژگی خاص آن تا سده پانزدهم میلادی به مدت ۱۷۰۰ سال به‌عنوان شاه‌راه و بزرگترین شبکه بازرگانی بوده است.
امروزه نیز کشورهای دنیا با علم به این موضوع و درک اهمیت بالای ارتباط، با یک شبکه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی پیچیده به یکدیگر مرتبط هستند و ایجاد این روابط در اقتصاد به وسیله صادرات و واردات کالا و سایر خدمات انجام می‌گیرد که در دنیای اقتصاد از آن با عنوان «تجارت خارجی» یاد می‌شود.
ایجاد ارتباط بین کشورهای مختلف و داد و ستد کالاهای تولیدی به یک مسأله مهم تبدیل شده است که کشور ما ایران و در کنار آن استان اردبیل با وجود پتانسیل‌های بالقوه و مزیت‌های نسبی در بخش‌های مختلف اعم از کشاورزی از این قاعده مستثنی نبوده و لازمه این موضوع نیز وجود یک برنامه‌ریزی دقیق و منسجم و کارشناسی‌شده در سطح کلان و خرد برای مبادله کالا با کشورهای دیگر علی‌الخصوص همسایگان است.
دو موضوع تأثیرگذار در وجود پتانسیل‌های یک منطقه برای صادرات و واردات کالا، موقعیت جغرافیایی مناسب و دارا بودن مزیت نسبی در تولید انواع محصولات صنعتی، کشاورزی و... است که با نگاهی به وضعیت استان اردبیل در می‌یابیم این استان از لحاظ جغرافیایی شرایط مناسبی را برای ایجاد ارتباط با بازارهای جهانی دارد. بهطوریکه در طول تاریخ نیز استان اردبیل از مناطق مهم واقع در مسیر جاده ابریشم به شمار می‌رفته است که همین یک مورد نشان از پتانسیل‌های قوی موجود در این استان دارد.
امروزه نیز استان اردبیل از سمت شمال با کشور جمهوری آذربایجان دارای مرز مشترک بوده و در کنار آن از وجود زیرساخت‌های مرزی از جمله گمرک بیله‌سوار و پایانه مرزی بهره می‌برد. از سوی دیگر این استان با داشتن ۷۸۸ هکتار عرصه مستعد کشاورزی و تولید ۴/۵ میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی در بخش کشاورزی دارای مزیت‌های نسبی و پتانسیل‌های بالا بوده و ضمن آن قطب تولید سیب‌زمینی کشور محسوب می‌شود.
با این وجود مشاهده می‌شود متأسفانه استان اردبیل با وجود پتانسیل‌های بالا در بخش‌های مختلف و علی‌رغم اقدامات موثر در طی سال‌های اخیر که منجر به افزایش میزان صادرات استان نسبت به گذشته شده اما هم‌چنان سهم در خور توجهی در مبادلات تجاری با این کشورها ندارد؛ از همین رو نیاز ضروری به بازنگری در برنامه‌های کلان و خرد در محصولات تولیدی صادرات‌محور برای افزایش مبادلات تجاری احساس می‌شود.
طبق آخرین آمار به دست آمده از مراجع ذی‌ربط، میزان صادرات استان اردبیل در ۴ ماهه نخست سال ۹۸ با وزن ۴۵ هزار تن به ارزش ۴۰ میلیون دلار رسیده است و گرچه این سهم در مقایسه با ۴ ماهه اول سال ۹۷ از نظر ارزشی افزایش ۱۱۶ درصدی داشته اما هم‌چنان فاصله زیادی بین استان اردبیل با سایر استان‌ها در بحث صادرات و تجارت خارجی وجود دارد و عمده کالاهای صادراتی استان اردبیل را مصنوعات شیشه‌ای، آهن‌آلات و فولاد خمیر؛ مصنوعات پلاستیکی و سیب‌زمینی تشکیل می‌دهند که اغلب مقاصد این محصولات به دو کشور آذربایجان و عراق بوده است.
با گذر از میزان اندک صادرات استان اردبیل در خصوص کشورهای هدف نیز جای بحث بسیاری موجود است زیرا در این بین، دست استان اردبیل از بازار بزرگ کشور روسیه خالی مانده به نوعی که میزان واردات انواع محصولات کشاورزی در کشور روسیه در سال‌های اخیر به حدود ۶۰ میلیارد دلار رسیده و سهم استان اردبیل در صادرات محصولات کشاورزی و انواع تولیدات خود به این کشور در حد بسیار ناچیزی است.
فاصله زیاد میزان صادرات استان اردبیل با استان‌های صنعتی و همجوار
با نگاهی به آمار صادرات سایر استان‌های همجوار، صنعتی و یا مرزی کشور می‌توان به درک صحیحی از سهم اندک استان اردبیل از تجارت خارجی پی برد درحالی‌که این استان نسبت به سایر استان‌ها از مزایای بیش‌تری نیز برخوردار است؛ طبق آخرین آمار به دست آمده میزان صادرات استان آذربایجان شرقی در ۴ ماهه گذشته از سال‌جاری با ۸۴۲ هزار تن انواع کالا به ارزش ۹۷۴ میلیون دلار بوده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته از لحاظ ارزش دلاری ۸۳ درصد افزایش داشته و جالب‌تر از آن کشورهای هدف صادراتی این استان به ۸۳ کشور می‌رسد.
در کنار آن میزان صادرات استان اصفهان در ۴ ماهه اول سال‌جاری با ۲ میلیون و ۴۵۲ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۴۹ میلیون و ۴۵۲ هزار دلار به ۷۷ کشور دنیا رسیده و میزان صادرات این استان نیز نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر ارزشی ۱۷۵ درصد افزایش نشان می‌دهد.
میزان صادرات استان آذربایجان غربی نیز در ۴ ماهه گذشته از سال‌جاری بیش از استان اردبیل بوده بهطوریکه این استان ۵۸۰ هزار و ۷۲۷ تن کالا به ارزش ۴۷۶ میلیون دلار را به ۵ کشور هدف صادراتی خود ارسال کرده است و نسبت به مدت مشابه سال قبل نیز افزایش ۱۹۰ درصدی داشته است.
استان کرمانشاه دیگر استانی است که میزان صادرات آن بیش از استان اردبیل بوده و این استان در ۴ ماهه اول سال‌جاری ۷۸۸ هزار تن کالا به ارزش ۸۲۱ میلیون دلار به ۲۱ کشور صادرات انجام داده و استان خراسان رضوی نمونه دیگری بوده که این استان نیز ۹۵۶ هزار تن کالا به ارزش ۴۰۸ میلیون دلار به ۱۰ کشور دنیا صادرات داشته و استان‌های فارس و سمنان نیز به ترتیب صادراتی به ارزش ۱۵۸ میلیون دلار و ۷۴ میلیون دلار در ۴ ماهه گذشته از سال‌جاری داشته‌اند.
این آمارها نشان از فاصله زیاد استان اردبیل از استان‌های صنعتی و یا برخی از استان‌های هم سطح خود را دارد، حتی میزان افزایش صادرات استان اردبیل در ۴ ماهه گذشته از سال‌جاری نیز در مقایسه با افزایش صادرات سایر استان‌ها سهم کم‌تری داشته و این نشانگر آن است که علی‌رغم تلاش برای توسعه صادرات در استان اردبیل رشد چشم‌گیری در این حوزه مشاهده نمی‌شود و در حالی‌که برای توسعه در این حوزه باید پایاپای سایر استان‌ها و حتی بیش از آنها در جهت رشد صادراتی و تولیدات صادرات‌محور حرکت کرد.
پروژه‌محوری به جای برنامه‌محوری مباحث اقتصادی استان اردبیل
کارشناسان امور اقتصادی با بررسی و علت‌یابی این موضوع به پروژه‌محور بودن برنامه‌های توسعه‌ای استان اردبیل به جای برنامه‌محور بودن آن تأکید کرده و در کنار آن به ضعف برنامه‌ریزی و نبود برنامه استراتژیک در تجارت خارجی استان اردبیل و برخی کمبودهای زیرساختی از جمله نامناسب بودن راه‌های مواصلاتی استان اردبیل و نیز عدم وجود ماشین‌آلات مجهز و پیشرفته در حوزه حمل‌ونقل استان اردبیل تاکید دارند.
راه‌های مواصلاتی استان در تنها مرز فعال استان یعنی گمرک بیله‌سوار از وضعیت مناسبی برخوردار نیست، در حالی‌که یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای افزایش مراودات تجاری وجود راه‌های مواصلاتی و جاده‌های مناسب برای تردد تزانزیتی و همچنین بهره‌بردن از خطوط ریلی و هوایی مناسب است.
در خصوص نبود برنامه‌ریزی‌های استراتژیک در توسعه روابط تجارت خارجی می‌توان به ناهماهنگی در خصوص شناسایی مزیت‌های نسبی و نبود برنامه مناسب برای توسعه بخش صنایع تبدیلی و بسته‌بندی محصولات تولیدی در استان اردبیل اشاره کرد که این موضوع نکته مهمی در توسعه روابط تجارت خارجی به شمار میرود و برای هدف‌دار کردن و جهت‌دهی توسعه حوزه بسته‌بندی محصولات متناسب با معیارها و استانداردهای جهانی نیز عزم جدی مسؤولان استانی بسیار ضروری است.
امید میرود با ارائه برنامه‌های منسجم از سوی مسؤولان و دولتمردان و نیز همت فعالان بخش خصوصی در افزایش کمی و کیفی میزان تولیدات استان، شاهد افزایش روز به روز مناسبات تجاری خارجی باشیم.
***** گزارش: مهران عقلمند *****
انتهای پیام/3463/666/خ
نظر شما