قرار است نشست گروه 7 از روز شنبه 24 اوت در شهر ساحلی بیاریتز در جنوب فرانسه برگزار شود. امانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه، میزبان این نشست است و در این چند روز به فکر انجام دیدارهایی است تا مقدمات این نشست فراهم شود. دیدار او با بوریس جانسون، نخستوزیر بریتانیا، به همین دلیل است و او قبلاً گفته بود که میخواهد قبل از این نشست دیداری با مقامهای ایران داشته باشد. او روز چهارشنبه از ارائه پیشنهادهایی به ایران و با هدف کاهش تنش بین ایران و امریکا و نجات برجام گفته بود. محمدجواد ظریف راهی پاریس شد تا این دیدار انجام شود اما باید دید در شرایط فعلی، او با این پیشنهاد به دنبال ایفای چه نقشی است و چگونه میتواند از پس آن بر بیاید.
شکی نیست که پیشنهادهای ماکرون در چارچوب میانجیگری قرار میگیرد که میخواهد بین امریکا و ایران انجام بدهد. نقش میانجیگری چیزی است که او حتی پیش از خروج دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا، از برجام مطرح میکرد و سعی میکرد به این وسیله راهی بین شروط ترامپ و حفظ برجام پیدا کند. خروج ترامپ از برجام و بازگرداندن تحریمها شرایط را چنان بحرانی کرد که برخی کشورها یا ابراز تمایل به میانجیگری کردند یا اینکه گفته شد به صورت غیر رسمی به دنبال ایفای این نقش هستند. طبیعی است که ماکرون بیشتر از قبل خواهان انجام این نقش باشد، چرا که با برگزیت و خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا به همراه بازنشستگی سیاسی آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، او احساس میکند که فرصت طلایی برای فرانسه ایجاد شده تا جایگاه رهبری اتحادیه اروپا را به دست بیاورد و البته برجام و تنشهای بین ایران و امریکا بهترین فرصت برای ماکرون است. به این جهت است که ماکرون در ماههای اخیر فعالیت خود را در قبال برجام افزایش داده و باید گفت که موفقیت او در حفظ برجام، برآورده کردن مطالبات ایران و کاهش تنش بین ایران و امریکا میتواند خیز بلندش به سمت این جایگاه باشد تا هم موقعیت فرانسه را در اتحادیه اروپا ارتقا ببخشد و هم اینکه به وجهه خود در داخل سر و سامانی داده باشد و شانس انتخاب مجددش در 2022 را افزایش دهد.
او در حالی به دنبال ایفای نقش میانجیگر است که پیش از این پیام دلسرد کنندهای از سوی ترامپ دریافت کرده بود. ترامپ دو هفته قبل در پیام توئیتری گفت که میداند ماکرون نیت خیر دارد اما هیچ کسی به جای ایالات متحده صحبت نمیکند مگر خود ایالات متحده. هیچ کس اجازه ندارد به هیچ طریق و شکلی ما را نمایندگی کند.
این جدا از تنشهای اخیر بین این دو بر سر روابط تجاری بین فرانسه و امریکا است که ترامپ تلاش فرانسه برای اخذ مالیات از شرکتهای امریکایی را «حماقت ماکرون» نامید. بنابراین، میتوان گفت که میانجیگری او دست کم از سوی امریکا منتفی است و بیشتر نگاهش به ایران است و اینکه ایران به پیشنهادهای او چه پاسخی میدهد. او پیش از این سعی داشت برنامه موشکی ایران را در دستور کار مذاکرات قرار بدهد تا نتیجه این مذاکرات در قالب جدیدی از برجام گنجانده شود. اگر او هنوز هم به دنبال این هدف باشد، باید گفت که پاسخ ایران در این زمینه شفاف و صریح بوده و هست زیرا این برنامه برای حفظ امنیت ایران ضروری است و نمیتواند قابل معامله باشد. از سوی دیگر، او مدعی شده که در پیشنهادهای خود پرداخت نوعی غرامت را در نظر گرفته تا بخشی از مطالبات اقتصادی ایران تحت برجام برآورده شود. شاید تصور شود که این بخش مشوق او برای ایران است اما باید توجه داشت در حالی که وعده خود او و دیگر متحدان اروپاییاش در مورد ساز و کار ویژه مالی مشهور به اینستکس بعد از هشت ماه هنوز چندان اجرایی نشده و دیگر تعهدات خود را در ذیل برجام هم انجام ندادهاند، بیان «پرداخت غرامت یا کاهش فشار» از سوی ماکرون نمیتواند مشوقی برای ایران باشد.
در واقع، این نوع توصیفات جدای از اینکه بیشتر لفاظی سیاسی هستند، بیانگر عزم او یا دیگر رهبران اروپایی برای عمل به وعدههایشان نیست و آنها هنوز هم در حالی از ایران میخواهند تمام تعهداتش در برجام را انجام دهد که خودشان حاضر به انجام حتی حداقل تعهداتشان نیستند. از این رو، ماکرون در شرایط فعلی به جای میانجیگر بیشتر نقش پدرخوانده برجام را به عهده گرفته اما به جای حمایت واقعی از آن به فکر منافع خود است و روشن است که این رویکرد نمیتواند شرایطی سازنده برای برجام فراهم کند.
نظر شما