محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان که در دومین مقصد سفرش به سه کشور اروپایی پس از حضوری یک روزه در فنلاند، ساعتی قبل وارد استکهلم شد، در مراسم شب عید سعید غدیر در جمع ایرانیان مقیم سوئد حضور یافت و به ایراد سخنرانی پرداخت و در سخنانش به نقش ایرانیان مقیم خارج از کشور و ظرفیت‌های آن‌ها اشاره کرد.

* استفاده افراطی آمریکا از دلار

وی در این مراسم در پاسخ به سوال یکی از ایرانیان درباره اینکه چقدر اینستکس را عملی می‌دانید؟ عنوان کرد: اتفاقی که افتاده با تحریم‌های آمریکا، آثار درازمدت قابل توجهی خواهد داشت نه به ایران بلکه برای روابط بین المللی. علتش هم این است که آمریکا از قدرت دلار استفاده افراطی می‌کند و استفاده افراطی از هر عامل قدرتی باعث کاهش قدرت می‌شود، ولی در کوتاه مدت این چنین نیست. در کوتاه مدت، استفاده افراطی می‌کند و فشار آن به مردم ایران می‌آید.

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: الان شاهدید در معاملات بسیاری از کشور‌ها دلار کم کم در حال حذف شدن است. مثلا روسیه و چین در معاملاتشان از ارز ملی استفاده می‌کنند. سال گذشته ۳۵ درصد معاملات ما با ترکیه با ارز ملی بود.

*اروپایی‌ها بیش از حد با تحریم‌ها محافظه کاری می‌کنند

وزیر خارجه بیان کرد: ممکن است اینستکس در کوتاه مدت برای ما درمان مشکلاتمان نباشد، ولی این واقعیت را نشان می‌دهد که نزدیکترین متحدان آمریکا برای دور زدن آن یک سازوکار درست کردند. البته احساسم این است که اروپایی‌ها بیش از حد در این زمینه با تحریم‌ها محافظه کاری می‌کنند.

این دیپلمات ارشد کشورمان با اشاره به تروریسم اقتصادی آمریکا علیه مردم ایران اظهار داشت: آمریکایی‌ها رسما می‌گویند اگر مردم ایران می‌خواهند نان بخورند، باید سیاست هایتان را عوض کنید. یعنی ارعاب برای رسیدن به اهداف سیاسی، یعنی ترور. هدف این ترور هم مردم عادی ایران هستند.

*جمعه در پاریس با ماکرون و لودریان دیدار می‌کنم

ظریف گفت: حالا درست است اسم من را گذاشتند در فهرست تحریم ها، اما الان خدمت شما در سوئد هستم، خیلی هم به من فشار نیامده است. یکشنبه با مقامات کویت دیدار کردم، امروز در فنلاند با رئیس جمهور، وزیر خارجه و وزیر تجارت خارجی فنلاند ملاقات کردم، فردا (سه شنبه) در سوئد با تعدادی از وزرا دیدار دارم و پنجشنبه با وزیر خارجه و نخست وزیر نروژ دیدار خواهم کرد و جمعه نیز وزیر خارجه و رئیس جمهور فرانسه را می‌بینم. هفته دیگر چین و بعدش به ژاپن می‌روم.

وزیر خارجه عنوان کرد: تحریم‌های آمریکا کاری به من ندارد؛ ولی این مردم هستند که هدف تحریم‌ها هستند.

وی گفت: هدف جنگ نظامی، نظامیان هستند، ولی در تحریم، هدف مردم عادی هستند و به همین خاطر باید به آن تروریسم اقتصادی گفت، نه تحریم.

ظریف در ادامه بیان کرد: اینستکس در تروریسم اقتصادی که امروز علیه ایران اعمال می‌شود ممکن است خیلی مؤثر نباشد، اما در درازمدت نشانگر روندی است که آنچه به آن تسلیح دلار می‌گویند، باعث شود کم کم اقتصاد‌ها از دلار فاصله بگیرند.

*حتما باید پولی از نفت ایران یا اعتبار معادل نفت ایران وارد اینستکس شود

وزیر خارجه اضافه کرد: الان نگرانی که اروپایی‌ها دارند و خودشان هم بیان می‌کنند این است که اگر فردا به ما گفتند نمی‌توانید با چین ارتباط داشته باشید، چه کار کنیم؟ معتقدم اینستکس مکانیسم خوبی است، به شرط اینکه راه بیفتد. اینستکس ما را از تبادلات فرامرزی بی نیاز می‌کند. شما می‌توانید تبادلاتتان را در ایران داشته باشید، طرف‌های معامله شما تبادلاتشان را در اینجا (سوئد) داشته باشند بدون اینکه پولی بین اینجا و ایران رد و بدل شود. این می‌تواند کارآمدی داشته باشد. ولی چند مشکل دارد، اول اینکه باید داخل آن پولی برود و پولی که می‌تواند برود با فروش فرش و خاویار پول کافی در اینستکس نمی‌رود که شما اینستکس را با پولی که وارد آن می‌شود، سر پا نگهدارید؛ حتما باید پولی از نفت ایران وارد اینستکس شود، یا اعتبار معادل نفت ایران وارد اینستکس شود.

ظریف اضافه کرد: مشکل دوم این است که اینستکس نمی‌تواند ابزاری فقط برای معاملات انساندوستانه باشد. دوستان هیچ وقت گول تبلیغات را نخورند، گرچه امروز هم خرید غذا و دارو برای ایران کار راحتی نیست، به خاطر اینکه بانک‌ها مانع می‌شوند حتی برای تبادلات بانکی برای غذا و دارو؛ لذا اگر آمریکایی‌ها می‌گویند غذا و دارو شامل آن نیست، دروغ می‌گویند. هر بانکی بروید بگویید می‌خواهم ال سی باز کنم برای اینکه به ایران غذا و دارو بفرستم، اگر باز کرد.

وزیر خارجه گفت: ضمن اینکه شما باید در ایران کار داشته باشید که بتوانید پول در بیاورید که غذا و دارو بخرید. برای کارتان باید کارخانه‌های ایران بگردد و کارگر ایرانی بتواند سر کار برود. هنوز ما متاسفانه به مواد اولیه از خارج نیاز داریم، حتی صنعت دارویی ما که ۹۷ درصد داروی ما در ایران تولید می‌شود، نیاز به مواد اولیه دارد.

وی خاطرنشان کرد: نیاز است این مکانیسم (اینستکس) فقط محدود به غذا و دارو نباشد. سوئدی‌ها خیلی فعال بودند و وزیر خارجه سوئد از سیاستمدارانی است که با فشار‌های آمریکا علیه مردم ما مقابله کرده و یکی از دلایل اینکه همکاری ما با سوئد خوب است همین مواضع اصولی وزیر خارجه و دولت سوئد است. ایرانی‌هایی که سوئد هستند بدانند که سوئدی‌ها رفتار نسبتا خوبی دارند. از حضور ایرانی‌ها در اروپا استفاده کنیم، برای اینکه آن‌ها برای خودشان خیالبافی نکنند که با اینستکس می‌خواهند کمک کنند.

ظریف گفت: در صورتی اینستکس می‌تواند مفید باشد که پولی وارد آن شود و آن درآمد نفتی ماست و ثانیا ایران بتواند از اینستکس استفاده کند نه فقط برای خرید غذا و دارو بلکه برای خرید ماشین آلات و ... و آن زمان است که می‌توان از اینستکس استفاده مناسب کرد.

وزیر خارجه در پاسخ به سوال دیگری درباره دیپلماسی عمومی عنوان کرد: امروز افراد و افکار عمومی در دیپلماسی موثر هستند. انحصار دولت‌ها در همه چیز تمام شده است. الان یک فرد می‌تواند یک طوفان خبری درست کند و دوران جدیدی است که قدرت گرفتن عامل انسان در روابط بین الملل است.

رئیس دستگاه دیپلماسی بیان کرد: همه ما می‌توانیم رسانه باشیم. من باید تلاش کنم، همکاران در وزارت خارجه باید تلاش کنند، ولی این تلاش ناقص است مگر اینکه همه کمک کنیم. امروز آدم‌ها می‌توانند این کار را انجام دهند. امروز نیاز ندارید رویترز و آسوشیتدپرس و ... داشته باشید. الان مخاطب دیپلماسی آدم‌ها شده اند که آدم‌ها می‌توانند تاثیرگذار باشند. البته ما هم کمبود داریم.

*همه ما در یک کشتی نشسته ایم

وی گفت: هنوز خیلی‌ها در ایران ممکن است فکر کنند من به جای اینکه توئیت کنم، بیانیه بدهم، موفق‌تر هستم. خیلی‌ها به من طعنه می‌زنند که با دو تا توئیت دیپلماسی پیش نمی‌رود، اتفاقا می‌رود. اتفاقا یک توئیت از ۱۰ تا بیانیه موثرتر است، به خاطر اینکه جنس دیپلماسی و کار عوض شده است. ما هنوز این را باور نکرده ایم و هنوز در ایران فکر می‌کنیم یک بیانیه دادن خیلی بهتر از یک توئیت نوشتن است، در حالی که یک توئیت نوشتن ۱۰ برابر یک بیانیه دادن، وقت از من می‌گیرد.

ظریف خاطرنشان کرد: امروز عامل انسانی در دیپلماسی مهم است نه عامل سازمانی. ما در دیپلماسی عمومی عقب هستیم. این جا یکی از حوزه‌هایی است که ایرانی‌ها می‌توانند کمک کنند، با یک «ری توئیت کردن».

وزیر خارجه کشورمان ادامه داد: من مشکلات و دلخوری‌ها را می‌دانم و هشتگ‌ها را نیز می‌بینم. چون اگر کسی وقتش را روی فضای مجازی بگذارد و اعتقاد داشته باشد که فضای مجازی قابل کنترل نیست متوجه می‌شود چه هشتگ‌هایی ترند می‌شود. ولی ما به عنوان ایرانی باید سبک سنگین کنیم که منافع و تمامیت ارضی ما کجاست.

وی گفت: همه ما ممکن است با همدیگر اختلاف سلیقه داشته باشیم، اختلاف سلیقه یک واقعیت است و چیز بدی نیست. همه ما دارای دیدگاه‌های متفاوتی داریم. بنده هم ممکن است با ۱۰ تا سیاست مخالف باشم. اما وقتی که به پای منافع ملی می‌رسد، ما همه راجع به یک موجودیتی به نام ایران صحبت می‌کنیم. این موجودیت به نام ایران از تحریم ضربه می‌بیند، مردم ایران از تحریم ضربه می‌بینند.

ظریف اضافه کرد: حالا خط سیاسی ما پیروز است یا نیست، همه ما در یک کشتی نشسته ایم. همه ایرانی‌ها در یک کشتی نشسته اند، اگر کشتی ایران سوراخ شود، کسی نمی‌پرسد شما سلطنت طلب هستید یا طرفدار جمهوری اسلامی، این ایران است که ضربه می‌بیند. کسی نمی‌پرسد شما محافظه کار هستید یا اصلاح طلب یا اصولگرا، این ایران است که ضربه می‌بیند، ما باید مقداری در پس دعوا‌های سیاسی که متاسفانه امروز عامل اصلی شده، واقعیت ایران و کشور را ببینیم.

*چه کسی باور می‌کند که آمریکا و اروپا طرفدار حقوق بشر باشند

وزیر خارجه ادامه داد: بدانیم که آقای بولتون خوبی ایران را نمی‌خواهد. پامپئو با اسم دروغ از خلیج فارس نام می‌برد بعد ادعا می‌کند که طرفدار مردم ایران است. آقایی که آمده غذا خوردن مردم ایران را موکل به دنباله روی مردم ایران از سیاست هایش کرده است.

ظریف گفت: چه کسی باور می‌کند که آمریکا و اروپا طرفدار حقوق بشر باشند. خاشقچی را با اره تکه تکه کردند، چه اتفاقی افتاد؟ کدام یک دلار سرمایه گذاری در عربستان کم شد؟ باور نکنید که می‌گویند ما به خاطر حقوق بشر در ایران سرمایه گذاری نکردیم. آیا یک دلار از سرمایه گذاری خودتان را در عربستان و امارات کم کردید؟ این همه مردم یمن را کشتند، آیا یک دلار از سرمایه گذاری‌ها کم شد؟

وی ادامه داد: چرا ما ایرانی‌ها گول این دروغ‌ها را می‌خوریم؟ چرا ما ایرانی‌ها باورمان می‌شود. بنده هم به خیلی چیز‌ها منتقدم، ولی نباید باورم شود این‌هایی که دارند از ایران انتقاد می‌کنند، باور دارند. نه این‌ها باور ندارند. اگر یک روزی ما احتمال می‌دادیم که این‌ها دلشان برای حقوق بشر بسوزد، خاشقچی تمام این باور‌ها را باطل کرد.

*چه کسی باور می‌کند انگلیس نگران حقوق بشر باشد؟

وزیر خارجه کشورمان پرسید: چه کسی باور می‌کند انگلیس نگران حقوق بشر باشد؟ چه کسی باور می‌کند بولتون یا فرانسه نگران حقوق بشر باشند؟ ممکن است نعره هایشان در حمایت از حقوق بشر گوش همه ما را کر کند، ولی با خاشقچی چه کار کردند؟ با یمنی‌ها چه کار کردند؟ می‌گویند ما از سیاست ایران در منطقه نگران هستیم، سه هفته نخست وزیر لبنان در عربستان زندانی بود، نخست وزیر یک کشور که دارای شهروندی فرانسه است را گرفتند و کتک زدند و گفتند متنی را از رو بخوان که من استعفا دادم به خاطر دخالت‌های ایران.

وی دوباره پرسید: چه کسی برای خاشقچی ابرویش را کج کرد؟ چه کسی برای حمایت عربستان از داعش به عربستان گفت که بالای چشمت ابروست؟ اگر کشور غربی جرأت کرد به عربستان یک ایراد بگیرد، عربستان تمام حمایت‌های اقتصادیش را با آن کشور متوقف کرد تا اینکه آن‌ها مجبور شدند دنبالش بدوند. کشوری بود که از عربستان انتقاد کوچگ کرد و عربستان همه روابط تجاری اش را متوقف کرد؛ لذا باور نکنیم که این‌ها این نگرانی‌ها را دارند، باور نکنیم که این‌ها به خاطر مردم ماست که دارند سنگ این‌ها را به سینه می‌زنند.

ظریف با بیان اینکه دولت عراق در زمان صدام حسین ناقض حقوق بشر بود، عنوان کرد: تا روزی که عراق به کویت حمله کرد یک قطعنامه حقوق بشری علیه عراق صادر نشد. من خودم در جلسه بودم. نماینده عراق در همه قطعنامه‌های حقوق بشری علیه ایران نقش اول را داشت، پارسال در مجمع عمومی بزرگ‌ترین عامل فشار برای تصویب قطعنامه حقوق بشر علیه ایران، دولت عربستان سعودی بود که قبل از آن خاشقچی را اره کرده بود.

وزیر خارجه افزود: ما ایرانی‌ها را در داخل گرفتار اصلاح طلب و اصولگرا کرده اند در این دعوای حیدری نعمتی منافع ملی را گم کرده ایم در خارج هم گرفتار این حرف‌ها کردند، آن وقت این وسط رئیس جمهور آمریکا رسما نام غلط برای خلیج فارس استفاده می‌کند و بعضی ایرانی‌ها کف می‌زنند. این چه منفعتی است که ترامپ در سخنرانی علیه ایران اسم مجعول خلیج فارس را استفاده کند و ایرانی ها، آن‌هایی که ادعا دارند و هشتگ درست می‌کنند و آن‌هایی که به دروغ می‌گویند خلیج فارس و دریای خزر را فروختند و فضا درست می‌کنند و تمامیت ارضی کشور را زیر سوال می‌برند، کک شان نگزد.

ظریف پرسید: ایرانی چطور می‌تواند بیاید و بگوید که تمامیت ارضی من فروش رفته است؟ چشم مان را باز کنیم. ما ایرانی‌ها هم در داخل و هم خارج.

*چرا اجازه می‌دهیم یک دولتی که با رای الکترال کالج بر سر کار آمده به مملکت ما توهین کند

رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: چرا اجازه می‌دهیم یک دولتی که با رای الکترال کالج بر سر کار آمده به مملکت ما توهین کند و قسمتی از آبی که در تمام تاریخ و ۶۰ سال قبل روی سر برگ امیر کویت نوشته «کویت-خلیج فارس». آن وقت یکی بیاید به خاطر اینکه یک جای ذره‌ای که استان ایران بوده و حالا برای ما ادعا می‌کند، به خاطر اینکه ناوگان پنجشم را آنجا مستقر کرده، اسم خلیج فارس را عوض کند و ایرانی حرف نزند.

وزیر خارجه گفت: اگر یک سوراخ کوچک در این کشتی ایجاد شود همه ما را آب می‌برد و خیلی‌ها ایستاده اند که ما را آب ببرد.

*احتمال اینکه ترامپ ۴ سال دیگر مهمان یا مزاحم دنیا باشد، زیاد است

وی خطاب به ایرانی‌ها حاضر در جلسه بیان کرد: برای اسرائیل، ایران زیادی بزرگ است. کاری ندارد چه کسی در ایران حاکم باشد. اصلاح طلب، اصولگرا یا سکولار حاکم باشد، هر که حاکم باشد، برای اسرائیل، ایران زیادی بزرگ است. ایرانی که ۴۰ سال است روی پای خود ایستاده، این ایران برای آن‌ها قابل تحمل نیست.

ظریف در پاسخ به سوالی درباره افزایش ملی گرایی افراطی در آمریکا و اروپا عنوان کرد: هنوز سوال است که این روند است یا یک تحول مقطعی. باید در این زمینه بیشتر مطالعه کنیم. اگر ترامپ بتواند در درازمدت دستاورد قابل توجهی در آمریکا داشته باشد و در اروپا گرایش‌های نوملی گرایانه دستاورد جدی داشته باشند ممکن است به روندی تبدیل شوند.

وی با بیان اینکه احتمال پیروزی مجدد ترامپ را بالا می‌دانم، گفت: البته به نظر نمی‌رسد سیاست‌های حمایتی اقتصادی در درازمدت به اقتصاد آمریکا کمک کند. احتمال اینکه ترامپ ۴ سال دیگر مهمان یا مزاحم دنیا باشد، زیاد است.

وزیر خارجه در پاسخ به سوالی درباره اینکه ما در زمان مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی روابط خوبی با عربستان داشتیم و چگونه می‌شود در منطقه با همسایگان عادی سازی روابط داشته باشیم، بیان کرد: من طرفدار رابطه خوب با همسایگان هستم و اولین مقاله‌ای که وزیر شدم نوشتم در روزنامه الشرق الاوسط بود.

وی با بیان اینکه صحبت امیر عبدالله زمانی که، ولی عهد بود به آمریکایی‌ها در اوج روابط خوب ما با عربستان این بود که «سر مار را ببرید»، یادآور شد: قدرت ایران به خاطر هژمونی نیست، دنیای هژمونی تمام شده و آمریکا دیگر نمی‌تواند هژمون دنیا باشد چه برسد به اینکه ما هژمون منطقه باشیم. حتما احتمال هژمون بودن نیست و قدرت در دولت خلاصه نمی‌شود و هیچ دولتی نمی‌تواند آنقدر قدرت داشته باشد که سیاست‌های بقیه را به نفع سیاست‌های خود تغییر دهد. ما باید برای روابط خوب با همسایگان تلاش کنیم.

وزیر خارجه با بیان اینکه یک نابرابری در منطقه ما وجود دارد، اظهار داشت: این نابرابری داخل خلیج فارس بین عربستان و قطر است، در منطقه بین بقیه و ماست. بالاخره ما یک عدم توازنی داریم و این عدم توازن ذاتا ایجاد نگرانی می‌کند. نیروی انسانی، جغرافیا، منابع طبیعی ما ... را کنار هم بگذاریم یک قدرت واقعی است.

ظریف افزود: وقتی آمریکایی‌ها می‌گویند موشک ایران باید متوقف شود، من می‌گویم اگر می‌خواهید راجع به موشک صحبت کنید اول فروش تسلیحات را به کشور‌های منطقه متوقف کنید. در پاسخ به من می‌گویند این‌ها بلد نیستند از این تسلیحات استفاده کنند.

وزیر خارجه خاطرنشان کرد: ایراد اصلی منطقه ما این است که فکر می‌کنند امنیت را باید از بیرون خرید. اوباما یک بار به آن‌ها گفت: بروید مشکلتان را با ایران حل کنید، ولی همان موقع فروش سلاحش را به عربستان چند برابر کرد. پول قابل توجهی که می‌تواند صنایع نظامی غرب را حفظ کند از آنجا می‌آید. ۸۷ میلیارد خرید دلار تسلیحاتی عربستان و ۲۲ میلیارد دلار خرید تسلیحاتی امارات بوده و آن‌ها به راحتی از این پول نمی‌گذرند.

رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: پامپئو به مجلس گفت: فراموش نکنید تهدید اصلی ایران است، خاشقچی مهم نیست. این تصور است که باعث می‌شود آن‌ها همراهی نکنند.

*پیشنهادی که به سعود الفیصل دادیم

وی گفت: زمانی که در کویت بودم به کویتی‌ها گفتم همین فردا (عربستان) آمادگی داشته باشند با ما گفتگو را شروع کنند، حاضریم. حرف‌های عجیب غریب می‌زنند. سعودی‌ها می‌گویند ظریف کاره‌ای نیست و مشکل ما با سردار سلیمانی است، برای اینکه بدانید دروغ می‌گویند. وقتی که وزیر شدم با آقای سلیمانی صحبت کردم به سعود الفیصل پیشنهاد کردیم حاضریم راجع به یمن، بحرین، عراق، سوریه و لبنان صحبت کنیم، در همان پیشنهاد پیغام فرستادم اگر فکر می‌کنید به قول خودتان من «ماله کش اعظم» هستم - آقای پامپئو خیال می‌کند اگر بدهد یک چاله میدانی برایش توئیت بنویسد من ناراحت می‌شوم - آقای سلیمانی با شما صحبت کند. سعود الفیصل پاسخ داد «جهان عرب به شما ربطی ندارد». حالا می‌بینید جهان عرب به ما ربط دارد یا ندارد. در سوریه، یمن و شکست خوردند در لبنان نخست وزیر آن را زندانی کردند.

ظریف افزود: آن‌ها این تصور را دارند. من به عنوان کسی که حامی روابط هستم، فشار آوردم و برای بهبود روابط با همسایگان هزینه دادم و هنوز هم حاضرم هزینه بدهم. خیال نکنید گناه نداشتن روابط با ماست. در همان زمان آیت الله هاشمی، آن‌ها می‌گفتند باید «سر مار را برید.»

وزیر خارجه در پایان گفت: دست ما دراز است و سفره ما پهن است و هر همسایه‌ای که بخواهد سر سفره رابطه خوب همسایگی بنشیند ما آماده هستیم.

سید رسول مهاجر سفیر ایران در سوئد نیز در این مراسم به تشریح برخی اقدامات این سفارتخانه پرداخت و خانم جمشیدی کارشناس بخش کنسولی سفارت به اقدامات این بخش در راستای حل مشکلات کنسولی ایرانیان مقیم سوئد اشاره کرد.