صاحب‌خبر - آفتاب یزد- گروه اقتصادی: اخیرا چند بانک کشور حسابهای مشتریان بانکی که در اطلاعات هویتی خود نقص داشته‌اند را مسدود کردند. مشتریان این بانکها امکان دستیابی به حساب بانکی خود را از دست داده و از طریق هیچ یک از پلتفرم‌های مرتبط قادر به انجام امور بانکی خود نیستند.بانک رفاه و بانک ملی بانکهایی بودند که به این کار اقدام کردند.
این اتفاق هر از چندگاهی برای برخی از مشتریان بانکها رخ داده و اغلب افراد با اینکه تصور می‌کردند کارت‌ها‌ی آنها به اصطلاح «سوخته» که با مراجعه به بانک دریافتند به دلیل کامل نبودن اطلاعات صاحب حساب، بانک آن را مسدود کرده است؛ حالا فرد باید به همراه کارت ملی و شناسنامه به بانک مراجعه کند تا اطلاعات حسابش به روزرسانی شود.
در کنار بانک رفاه، بانک ملی نیز به دلیل تکمیل نبودن اطلاعات هویتی و عدم اخذ شناسه هویت‌سنجی الکترونیکی بانکی (شهاب) چند مدت پیش‌حساب برخی از کاربران خود را مسدود کرد. در این حال مردم می‌گویند آیا بانکها حق دارند حساب آنها را به دلیل اطلاعات ناقص بانکی مسدود کنند؟ آیا این مسئله نقص حقوق مشتری محسوب نمی‌شود؟
یکی از مشتریان بانک رفاه می‌گوید که تا چند روز پیش به طور معمول از کارت خود استفاده می‌کرده در این باره می‌گوید: از روز ۱۳ مرداد ماه کارت بانکی‌ام مسدود شده و نه می‌شود کارت کشید و نه از طریق سایت یا اپلیکیشن و حتی عابر بانک امکان ورود به حساب و انجام تراکنش وجود ندارد.
> مشکل نقص اطلاعات هویتی است
اصغری، رییس اداره مبارزه با پولشویی می‌گوید: مساله به نقص در اطلاعات هویتی مشتریان باز‌می‌گردد.
به گفته او این مساله مربوط به دیروز و امروز نیست و بانکها سال‌هاست با بخش عمده‌ای از حساب‌ها چنین معضلی دارند. به این معنا که اطلاعات هویتی صاحبان حساب ناقص است و ما حتی در مواردی به مشتری مورد نظر دسترسی نداریم که از وی بخواهیم که نسبت به تکمیل اطلاعاتش اقدام کند.
> ۶۰۰ هزار مشتری بدون مشخصات ثبت شده
وی با اشاره به این که مشکل پیش آمده صرفا محدود به بانک رفاه نیست، تصریح کرد که از ۲۴میلیون مشتری بانک رفاه فقط برای ۵۰۰ تا ۶۰۰هزار نفر چنین مشکلاتی پیش آمده که بخش عمده‌ای از این حساب‌ها، چندان
فعال نیستند.
اگرچه به گفته برخی از مشتریان، آنها تا قبل از بروز این مشکل به صورت پیوسته و دائمی از حساب و کارت خود استفاده می‌کرده‌اند.
به گفته مشتریان بانکها اگر صرفا نقص اطلاعات مشتریان دلیل اصلی بروز این مشکل باشد، باز هم نقص در عملکرد بانک‌هاست که در هنگام افتتاح حساب دقت لازم را نداشته‌اند و برای افزایش آمار مشتریان خود به صورت فله‌ای حساب باز می‌کرده‌اند.
همین عملکرد بانکها باعث شده که ایران با داشتن ۵ کارت بانکی برای هر نفر یکی از اولین کشورهایی باشد که بیشترین سرانه کارت بانکی را داراست.
به نظر می‌رسد که در ساده‌ترین حالت، شبکه بانکی کشور با انبوه دیتای ایجاد شده بر بستر‌های دیجیتال، اکنون با پروسه دشوار غربالگری اطلاعات ناکارآمد و مزاحم رو به روست.
مسعود خاتونی عضو هیئت مدیره بانک ملی ایران نیز در این زمینه با بیان این که بانک مرکزی در اسفندماه سال گذشته، همه بانکها را مکلف کرد از ابتدای اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸ ارائه خدمت به مشتریانی که فاقد شناسه شهاب هستند را قطع کنند، اظهار کرد: با مساعدت بانک مرکزی، تا روز‌های گذشته نیز بانک ملی ایران خدمات مورد انتظار آن دسته از مشتریانی که هنوز اطلاعات خود را تکمیل نکرده بودند، ادامه می‌داد.
به گفته وی، اگر چه در این بازه زمانی نیز مکرر به مشتریان اطلاع رسانی شد، ولی به دلیل عدم مراجعه برخی از آنها، این اطلاعات کامل نشد و بانک موظف شد نسبت به قطع خدمت رسانی به آنها اقدام کند.
عضو هیئت مدیره بانک ملی ایران در پاسخ به این سوال که آیا حسابهای مسدود شده، امکان فعالسازی مجدد دارند یا خیر، گفت: حسابهای مسدود شده به محض مراجعه و اصلاح اطلاعات هویتی صاحبان آنها، دوباره فعال می‌شوند.
بانکها کار مسدودسازی حساب مشتریانی که نسبت به تکمیل اطلاعات حساب و دریافت کد شهاب اقدام نکرده‌اند را آغاز کرده‌اند و نقص در اطلاعات از طریق پیامک به اطلاع این افراد می‌رسد.
بانک مرکزی از چند روز گذشته ساماندهی حسابهای بانکی و تکمیل اطلاعات مشتریان سیستم بانکی را در دستور کار قرار داده و در همین راستا بخش‌نامه‌ای را به بانکها ابلاغ کرده که از این پس تمامی خدمات بانکی مربوط به سپرده‌گذاران منوط به دریافت شناسه هویت الکترونیکی بانکی (شهاب) خواهد بود.
همچنین بانکها موظف شده‌اند که برای ارائه کد شهاب به مشتریان، اطلاعات هویتی آنها باید تکمیل باشد و حساب مشتریانی که به دلیل نقص در اطلاعات هویتی، کد شهاب برای آنها در شبکه بانکی صادر نشده، مسدود خواهد شد.
بنا بر اعلام بانک مرکزی این اطلاعات هویتی شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس منزل، شماره تماس، شغل و … است که از مشتریان خواسته می‌شود تا کد شهاب برای آنها صادر و حساب بانکی به کارکرد خود ادامه دهد و در غیر این صورت حساب بانکی مسدود خواهد شد؛ همچنین در صورت عدم اخذ کد فراگیر یا فیدا کد برای اتباع بیگانه، کد مذکور باید اخذ شود تا فعالیت حساب بانکی ادامه داشته باشد.
> چگونه بفهمیم اطلاعات حساب‌مان ناقص است؟
بانک مرکزی تاکید کرده از ابتدای اردیبهشت ماه سال جاری علاوه بر مسدودسازی، برداشت از حساب اشخاص حقیقی فاقد شناسه شهاب، از هر گونه ارائه خدمت در سامانه‌های ملی پرداخت از جمله ساتنا، پایا، چکاوک و... جلوگیری شود و در راستای همین بخش‌نامه نیز برخی بانکها اقدام به اجرای آن کرده‌اند.
در همین راستا، این بانکها به مشتریانی که اطلاعات حساب آنها ناقص است با ارسال پیامک اطلاع داده‌اند و این مشتریان نیز باید برای تکمیل اطلاعات حساب خود اقدام کنند، چرا که در غیر این صورت حساب آنها مسدود خواهد شد.
از سوی دیگر اگر برخی افراد حقیقی، بدون دریافت پیامک از بانک و بدون دلیل حساب بانکی‌شان مسدود شده باید به شعبه محل افتتاح حساب خود مراجعه کرده و در آنجا برای پیگیری موضوع اقدام کنند.
شهاب یا شناسه هویت الکترونیک بانکی، شناسه منحصر بفرد ۱۶ رقمی به شمار می‌رود که جهت شناسایی مشتریان بانکی به هر یک از اشخاص حقیقی و حقوقی اختصاص می‌یابد و شامل تمامی اطلاعات هویتی است که بخش مهم و بازوی اجرای طرح ساماندهی اطلاعات مشتریان به عنوان یکی از کلان پروژه‌های بانک مرکزی تحت عنوان شهاب محسوب می‌شود.
> متخلفان در کمین حسابهای راکد
بی تردید تعداد بسیار زیاد حسابهای سپرده بانکی بدون گردش مالی، یکی از مشکلاتی است که نظام بانکی در سالیان اخیر با آن مواجه بوده است؛ این موضوع باعث شده هزینه‌ها‌ی گزافی به بانکها و موسسه‌ها‌ی اعتباری از بابت نگهداری حساب‌ها تحمیل شود و از سوی دیگر، حجم بالای حساب‌ها، امکان سوءاستفاده از آنها را افزایش می‌دهد.
از این رو اوایل مهرماه پارسال بانک مرکزی دستورالعمل تعیین تکلیف حسابهای راکد را به شبکه بانکی کشور ابلاغ کرد زیرا امکان سوءاستفاده قاچاقچیان و متخلفان مالیاتی از حسابهای افراد ناآگاه و راکد وجود داشت.
با این اوصاف در یک سال گذشته اغلب بانکها به سراغ حسابهای راکد رفته و تلاش کردند با صاحبان حساب تماس بگیرند تا این حساب‌ها تعیین تکلیف شود.
> کامل شدن اطلاعات مشتریان
گام دیگر بانک مرکزی برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، احراز هویت مشتریان بانکها بود؛ در این رابطه اواخر سال 1395 «نظام هویت‌سنجی اطلاعات مشتریان بانکی (نهاب)» تحت نظارت و رگولاتوری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، در دستور کار شرکت خدمات انفورماتیک قرار گرفت.
در این سامانه پایگاه داده‌ای از اطلاعات هویتی همه مشتریان بانکی اعم از حقیقی، حقوقی و اتباع خارجی ایجاد شده است که نزدیک 76 میلیون مشتری را تشکیل می‌دهد؛ در این سامانه اطلاعات مشتریان با سازمان ثبت احوال کشور، ثبت شرکت‌ها، وزارت امور اقتصادی و دارایی، سامانه استعلام و اخذ کد فراگیر اتباع و شرکت‌ها‌ی خارجی (سامانه فیدا) و همه بانکها و موسسه‌ها‌ی اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی تجمیع شده است.
در حقیقت «نهاب»، پایگاه جامع و یکپارچه اطلاعات هویتی مشتریان موسسه‌ها‌ی اعتباری به شمار می‌آید و شناسایی کامل مشتریان و ایجاد کنترل‌ها‌ی لازم بر شیوه عملکرد آنها در شبکه بانکی کشور را تسهیل و تسریع می‌کند؛ این پایگاه داده به هر یک از مشتریان شبکه بانکی کشور شناسه منحصر بفردی به نام شهاب تخصیص می‌دهد که در این صورت لازمه بهره مندی از خدمات بانکی برخورداری از این شناسه خواهد بود.
> کار بانکها درست است ؟
یک کارشناس امور بانکی در گفت وگو با آفتاب یزد در این خصوص گفت : ما حسابهایی را در بانکها داریم که شماره ملی، آدرس و کد پستی ندارند.این مشتریان به بانکها مراجعه نمی‌کنند و خدمات بانکی نمی‌خواهند. ممکن است این مشتریان فوت کرده باشند یا دچار بیماریهای زوال عقلی و آلزایمر شوند و دادن خدمات بانکی به آنها به دلیل سوءاستفاده دیگران از حسابشان مجاز نیست.
وی ادامه داد: بنابراین بانکها بر اساس قانون و برای مبارزه با پولشویی حساب آنها را مسدود می‌کنند تا اگر زنده‌اند یا مشکلی ندارند به بانک مراجعه کنند تا با دادن اطلاعات هویتی حسابشان درست شود.حتی برخی مشتریان متناسب با خواسته خود کار نمی‌کنند.مثلا مشتری دسته چک دارد و از آن استفاده نمی‌کند و متناسب با درخواست بانکی خود بیزینس پلن ندارند.
وی خاطرنشان کرد: بانک موظف است این موارد را بررسی کند و دسته چک طرف را ببندد. یا فردی است بالای 40 کارت بانکی دارد ولی استفاده‌ای از آنها نمی‌کند.یا اطلاعات دقیق اعم از کد ملی، آدرس و کدپستی و... ندارد. حتی اگر 2میلیون حساب راکد باشد و نیم درصد آنها منجر به پولشویی شود کار غیرقانونی است و باید بانک جلوی آن را بگیرند. این رویه در تمام دنیا مرسوم است.∎