پرستو رفیعی
خبرنگار
مدتی است پدیده طلاق صوری برای کسب امتیاز در جامعه رواج یافته است. زنان و مردانی که یکی از مهم‌ترین ارتباطات انسانی را در ظاهر منکر می‌شوند تا از امتیازاتی همچون معافیت فرزند از خدمت سربازی استفاده کنند. حالا مدتی است که درآمد زایی از طریق طلاق صوری در میان افراد جامعه باب شده تا جایی که حتی برخی از صاحب نظران از افزایش طلاق‌های صوری برای اینکه زنان بتوانند از مستمری پدرشان استفاده کنند خبر می‌دهند. در همین راستا دیروز مشاور فرماندار کاشمر در امور زنان و خانواده نیز از دلیل دیگری برای درخواست طلاق آن هم به شکل صوری خبر می‌دهد. فهیمه رئیس‌زاده می‌گوید: برخی از زنان که سرپرست خانوار هستند برای گرفتن تسهیلات مشاغل خانگی از کمیته امداد مجبور می‌شوند تن به طلاق صوری دهند. چرا که آنها زمانی تحت پوشش این کمیته قرار می‌گیرند که یا طلاق گرفته باشند یا سرپرست فوت کرده باشد. او قوانینی از این دست را نوعی تبلیغ برای طلاق صوری عنوان می‌کند.
سیدمحمدعلی جنانی، مدیرکل امور فنی و مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی نیز با تأیید افزایش تعداد طلاق‌های صوری، تصویب قانون حمایت از خانواده را دلیل این افزایش معرفی می‌کند و به «ایران» می‌گوید: طبق قانون اگر دختری پدر مستمری‌بگیرش را از دست داده باشد به شرط شاغل نبودن یا نداشتن همسر، می‌تواند مستمری پدر را دریافت کند. وی می‌افزاید: در سال‌های اخیر متأسفانه در برخی از شعب با افزایش ناگهانی درخواست زنان مطلقه، برای دریافت مستمری پدر مواجه شدیم. شواهد نشان می‌دهند برخی از این زنان همچنان با همسرشان زیر یک سقف زندگی می‌کنند یا در محضر صیغه 99 ساله خوانده‌اند و طلاق تنها به قصد دریافت مستمری پدر فوت شده صورت گرفته است. از این‌رو تلاش کردیم با تشکیل کارگروه‌هایی طلاق‌های صوری را مورد رصد و بررسی قرار دهیم تا درصورت تأیید صوری بودن طلاق به استناد اطلاعات دقیق، از پرداخت مستمری جلوگیری کنیم. اما مدیرعامل صندوق امداد ولایت کمیته امداد امام خمینی در اظهار نظری دیگر ارتباط شرایط پرداخت تسهیلات مربوط به زنان سرپرست خانوار با افزایش طلاق‌های صوری را رد می‌کند. مجید باجلان در گفت‌و‌گو با «ایران» با تأکید بر اینکه تاکنون حتی یک مورد طلاق صوری برای دریافت خدمات نداشته ایم، می‌گوید: یکی از اهداف کمیته امداد امام خمینی ارائه خدمت و توانمند‌سازی افرادی است که از نظر معیشت در مضیقه قرار دارند. زنان سرپرست خانوار، زنان بدسرپرست و همچنین زنان مطلقه که به تنهایی زندگی می‌کنند یا سرپرستی چند فرزند را به عهده دارند در جامعه هدف این کمیته قرار می‌گیرند.
باجلان با اشاره به نقش کلیدی مددکاران باتجربه در تحت پوشش قراردادن مددجویان می‌گوید: قبل از عضویت مددجویان در خانواده کمیته امداد، شرایط آنها به دقت توسط مددکارانی با سابقه و باتجربه بررسی می‌شود. از این‌رو احتمال انجام طلاق صوری برای دریافت خدمات کاملاً منتفی است. از سوی دیگر قبل از پرداخت این وام‌ها تعهداتی از مددجوی متقاضی گرفته می‌شود مبنی بر اینکه اگر با موردی خلاف آنچه در پرونده‌شان قید شده مواجه شویم تسهیلات باید بازگردانده شود.
مصائب طلاق صوری
ازدواج صوری برای دریافت امتیاز و منافع موقت شاید بتواند در مدت زمانی مشخص و محدود مشکلات خانواده‌ای را رفع کند؛ اما همواره آنها را با مسائل مهمی مواجه می‌کند.
عباس تدین، حقوقدان نیز در این رابطه به «ایران عصر» می‌گوید: همان گونه که در شرع و قانون مدنی تأکید شده است، بنای تشکیل زندگی مشترک و ازدواج، ایجاد یک خانواده با هدف استمرار و بقای نسل بشر است. به همین دلیل قوانین فقهی و شرعی و همچنین قوانین مدنی با نگاهی ویژه نه تنها برای زوجین تکالیفی مشخص می‌کند و حتی هنگام فروپاشی این نهاد اجتماعی هم برای هریک از زوجین تبعات و آثار حقوقی را در نظر می‌گیرد. به این معنا که اگر زوجین به هر دلیلی از هم جدا شوند؛ ولو به شکل ظاهری و صوری، قانونگذار آنها را مشمول تبعات جدایی زن و شوهر قرار خواهد داد.
این وکیل دادگستری می‌افزاید: یکی از این تبعات این است که هنگامی که زوجین از هم طلاق می‌گیرند، بحث ازدواج مجدد و تشکیل خانواده‌ای جدید برای آنها مطرح می‌شود. به این شکل که مرد می‌تواند بدون اذن زن ازدواج کند یا زن می‌تواند پس از پایان مدت عده براحتی با فرد دیگری ازدواج کند.
وی تأکید می‌کند: موضوع دیگر مهر زن یا اجرت‌المثل است که ممکن است در ازدواج های صوری بخشیده شود یا بخشی از تعهدات مورد مصالحه قرار گیرد. در چنین شرایطی امکان رجوع مجدد به این تعهدات وجود ندارد. حضانت فرزند مشترک نیز اگر به صورت توافقی به یکی از زوجین سپرده شود به سادگی قابل تغییر نخواهد بود. تدین با اشاره به مرگ یکی از زوجین پس از طلاق صوری می‌گوید: با مرگ یکی از زوجین بحث ارث و بهره‌مندی از حقوق بعد از فوت همسر نیز زیر سؤال می‌رود و فرد باقی مانده نمی‌تواند در این رابطه ادعایی داشته باشد و قانونگذار هم نمی‌تواند برای وی حقوقی را در نظر بگیرد. این حقوقدان در خاتمه تأکید می‌کند: از سوی دیگر اگر اثبات شود برای انتفاع کوتاه مدت طلاق صوری صورت گرفته است، می‌توان علیه زوجین خاطی اعلام جرم کرد و این مصداق کلاهبرداری و تحصیل مال نامشروع است.
∎
خبرنگار
مدتی است پدیده طلاق صوری برای کسب امتیاز در جامعه رواج یافته است. زنان و مردانی که یکی از مهم‌ترین ارتباطات انسانی را در ظاهر منکر می‌شوند تا از امتیازاتی همچون معافیت فرزند از خدمت سربازی استفاده کنند. حالا مدتی است که درآمد زایی از طریق طلاق صوری در میان افراد جامعه باب شده تا جایی که حتی برخی از صاحب نظران از افزایش طلاق‌های صوری برای اینکه زنان بتوانند از مستمری پدرشان استفاده کنند خبر می‌دهند. در همین راستا دیروز مشاور فرماندار کاشمر در امور زنان و خانواده نیز از دلیل دیگری برای درخواست طلاق آن هم به شکل صوری خبر می‌دهد. فهیمه رئیس‌زاده می‌گوید: برخی از زنان که سرپرست خانوار هستند برای گرفتن تسهیلات مشاغل خانگی از کمیته امداد مجبور می‌شوند تن به طلاق صوری دهند. چرا که آنها زمانی تحت پوشش این کمیته قرار می‌گیرند که یا طلاق گرفته باشند یا سرپرست فوت کرده باشد. او قوانینی از این دست را نوعی تبلیغ برای طلاق صوری عنوان می‌کند.
سیدمحمدعلی جنانی، مدیرکل امور فنی و مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی نیز با تأیید افزایش تعداد طلاق‌های صوری، تصویب قانون حمایت از خانواده را دلیل این افزایش معرفی می‌کند و به «ایران» می‌گوید: طبق قانون اگر دختری پدر مستمری‌بگیرش را از دست داده باشد به شرط شاغل نبودن یا نداشتن همسر، می‌تواند مستمری پدر را دریافت کند. وی می‌افزاید: در سال‌های اخیر متأسفانه در برخی از شعب با افزایش ناگهانی درخواست زنان مطلقه، برای دریافت مستمری پدر مواجه شدیم. شواهد نشان می‌دهند برخی از این زنان همچنان با همسرشان زیر یک سقف زندگی می‌کنند یا در محضر صیغه 99 ساله خوانده‌اند و طلاق تنها به قصد دریافت مستمری پدر فوت شده صورت گرفته است. از این‌رو تلاش کردیم با تشکیل کارگروه‌هایی طلاق‌های صوری را مورد رصد و بررسی قرار دهیم تا درصورت تأیید صوری بودن طلاق به استناد اطلاعات دقیق، از پرداخت مستمری جلوگیری کنیم. اما مدیرعامل صندوق امداد ولایت کمیته امداد امام خمینی در اظهار نظری دیگر ارتباط شرایط پرداخت تسهیلات مربوط به زنان سرپرست خانوار با افزایش طلاق‌های صوری را رد می‌کند. مجید باجلان در گفت‌و‌گو با «ایران» با تأکید بر اینکه تاکنون حتی یک مورد طلاق صوری برای دریافت خدمات نداشته ایم، می‌گوید: یکی از اهداف کمیته امداد امام خمینی ارائه خدمت و توانمند‌سازی افرادی است که از نظر معیشت در مضیقه قرار دارند. زنان سرپرست خانوار، زنان بدسرپرست و همچنین زنان مطلقه که به تنهایی زندگی می‌کنند یا سرپرستی چند فرزند را به عهده دارند در جامعه هدف این کمیته قرار می‌گیرند.
باجلان با اشاره به نقش کلیدی مددکاران باتجربه در تحت پوشش قراردادن مددجویان می‌گوید: قبل از عضویت مددجویان در خانواده کمیته امداد، شرایط آنها به دقت توسط مددکارانی با سابقه و باتجربه بررسی می‌شود. از این‌رو احتمال انجام طلاق صوری برای دریافت خدمات کاملاً منتفی است. از سوی دیگر قبل از پرداخت این وام‌ها تعهداتی از مددجوی متقاضی گرفته می‌شود مبنی بر اینکه اگر با موردی خلاف آنچه در پرونده‌شان قید شده مواجه شویم تسهیلات باید بازگردانده شود.
مصائب طلاق صوری
ازدواج صوری برای دریافت امتیاز و منافع موقت شاید بتواند در مدت زمانی مشخص و محدود مشکلات خانواده‌ای را رفع کند؛ اما همواره آنها را با مسائل مهمی مواجه می‌کند.
عباس تدین، حقوقدان نیز در این رابطه به «ایران عصر» می‌گوید: همان گونه که در شرع و قانون مدنی تأکید شده است، بنای تشکیل زندگی مشترک و ازدواج، ایجاد یک خانواده با هدف استمرار و بقای نسل بشر است. به همین دلیل قوانین فقهی و شرعی و همچنین قوانین مدنی با نگاهی ویژه نه تنها برای زوجین تکالیفی مشخص می‌کند و حتی هنگام فروپاشی این نهاد اجتماعی هم برای هریک از زوجین تبعات و آثار حقوقی را در نظر می‌گیرد. به این معنا که اگر زوجین به هر دلیلی از هم جدا شوند؛ ولو به شکل ظاهری و صوری، قانونگذار آنها را مشمول تبعات جدایی زن و شوهر قرار خواهد داد.
این وکیل دادگستری می‌افزاید: یکی از این تبعات این است که هنگامی که زوجین از هم طلاق می‌گیرند، بحث ازدواج مجدد و تشکیل خانواده‌ای جدید برای آنها مطرح می‌شود. به این شکل که مرد می‌تواند بدون اذن زن ازدواج کند یا زن می‌تواند پس از پایان مدت عده براحتی با فرد دیگری ازدواج کند.
وی تأکید می‌کند: موضوع دیگر مهر زن یا اجرت‌المثل است که ممکن است در ازدواج های صوری بخشیده شود یا بخشی از تعهدات مورد مصالحه قرار گیرد. در چنین شرایطی امکان رجوع مجدد به این تعهدات وجود ندارد. حضانت فرزند مشترک نیز اگر به صورت توافقی به یکی از زوجین سپرده شود به سادگی قابل تغییر نخواهد بود. تدین با اشاره به مرگ یکی از زوجین پس از طلاق صوری می‌گوید: با مرگ یکی از زوجین بحث ارث و بهره‌مندی از حقوق بعد از فوت همسر نیز زیر سؤال می‌رود و فرد باقی مانده نمی‌تواند در این رابطه ادعایی داشته باشد و قانونگذار هم نمی‌تواند برای وی حقوقی را در نظر بگیرد. این حقوقدان در خاتمه تأکید می‌کند: از سوی دیگر اگر اثبات شود برای انتفاع کوتاه مدت طلاق صوری صورت گرفته است، می‌توان علیه زوجین خاطی اعلام جرم کرد و این مصداق کلاهبرداری و تحصیل مال نامشروع است.
نظر شما