«سرگئی ریابکوف»، معاون وزیر خارجه روسیه روز جمعه بعد از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام از سایر طرف‌های توفق هسته‌ای با ایران خواست در برابر تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران ایستادگی کنند. 

به نوشته خبرگزاری اینترفکس، ریابکوف که روز جمعه بعد از پایان نشست کمیسیون مشترک «برجام» در وین گفت: «طرف‌های باقی‌مانده در برجام بایستی در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران دیوار محافظتی ایجاد کنند.»

نشست کمیسیون مشترک برجام به ریاست «سید عباس عراقچی»، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران و «هلگا اشمید»، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و با حضور معاونان و مدیران کل سیاسی ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) امروز جمعه در هتل «پله کوبورگ» شهر وین برگزار شد.

• آغاز به کار اینستکس

ریابکوف ادعا کرد مشکلات مربوط به حفظ توافق هسته‌ای با ایران به زودی حل و فصل خواهد شد. به نوشته اینترفکس، او در بخش دیگری از سخنانش گفت: «برجام نجات داده شده است.»

او با بیان اینکه ساز و کار کشورهای اروپایی برای تسهیل تجارت با ایران، موسوم به «اینستکس» عملیات شده گفت مسکو از این موضوع استقبال می‌کند، اما این فقط یک گام اولیه است.

اینستکس سرواژه‌ای است که از قرار گرفتن حروف ابتدایی عبارت «Instrument in Support of Trade Exchange» به معنای «ابزاری برای حمایت از مبادلات تجاری» تشکیل شده است. 

آلمان، انگلیس و فرانسه به عنوان سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای با ایران از ۱۱ بهمن‌ماه سال گذشته این ساز و کار را با هدف ادعایی تسهیل مبادلات تجاری با ایرن راه‌اندازی کرده‌اند. 

اروپایی‌ها ثبت این کانال ویژه را با تأخیر فراوان آغاز کردند و از وعده‌های اولیه برای پوشش دادن مبادلات نفت با ایران عقب‌نشینی کرده‌اند. اینستکس قرار است در مراحل اول مبادلات مربوط به مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی را پوشش دهد، اما کشورهای اروپایی وعده گسترش آن را داده‌اند.

ریابکوف گفت روسیه معتقد است اینستکس باید برای کشورهای ثالث و قراردادهای نفتی هم قابل استفاده باشد. او گفت اتحادیه اروپا پاسخ روشنی به پیشنهادها در این خصوص نداده است. معاون وزیر خارجه روسیه همچنین خواستار پیوستن روسیه به این کانال شد. او گفت: «روسیه باید به اینستکس متصل شود.»

«سید عباس عراقچی»، معاون وزیر خارجه ایران هم امروز گفت: «اینستکس الان دیگر عملیاتی شده و ۲ سه تا کیس (مورد) کاری هم الان در حال انجام شدن است و به زودی ظرف روزهای آینده تبادل مالی از طریق اینستکس انجام خواهد شد.»

وی در عین حال متذکر شد: «البته بدون اینکه خرید نفت از ایران صورت بگیرد یا اعتبارات خاصی برای اینستکس در نظر گرفته شود، اینستکس نمی تواند به صورت کامل انتظارات ما را برآورده کند. انتظار داریم کشورهای اروپایی به صورت جدی بحث فروش نفت ایران را هم مدنظر داشته باشند.»

عراقچی در عین حال عنوان کرد  که هیچ جدول زمانی از سوی کشورهای حاضر در نشست امروز در وین برای خرید نفت از ایران اعلام نشده است.

ریابکوف در کنفرانس خبری روز جمعه گفت که طرح تهاتر نفتی با ایران کارساز است و با توجه به توازن بازار نفت، خرید نفت بیشتر دشوار است. 

پاسخ به گمانه‌زنی‌های آمریکا 

معاون وزیر خارجه روسیه در ادامه بیانیه‌های طرف‌های آمریکایی مبنی بر اینکه ایران می‌تواند ظرف چند ماه به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند را «گمانه‌زنی صرف» خواند. او تأکید کرد گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطمینان ایجاد می‌کنند که برنامه هسته‌ای ایران کاملاً صلح‌‌‌آمیز است.

دولت آمریکا بعد از کارشکنی‌های مکرر در اجرای برجام از نخستین روزهای اجرایی اجرایی شدن این توافق، اردیبهشت‌ماه سال گذشته به مشارکت خود در آن پایان داد و تحریم‌ها علیه ایران را از سر گرفت. 

 دولت پیشین آمریکا در زمان مذاکرات برجام و بعد از آن عنوان کرد در این توافق هسته‌ای زمان «گریز هسته‌ای» یک سال در نظر گرفته شده است. گریز هسته‌ای اصطلاح ابداعی آمریکایی‌ها برای مشخص کردن فاصله زمانی ایران از انباشت مواد هسته‌ای لازم جهت ساخت یک سلاح هسته‌‌ای است. 

جمهوری اسلامی ایران همواره ادعاهای طرف‌های غربی درباره قصد خود برای ساختن سلاح هسته‌ای را رد کرده، اما بر برخورداری از حقوق خود برای برخورداری از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای تأکید کرده است. 

• نشست وزراتی درباره برجام

ریابکوف در بخش دیگری از اظهاراتش تصریح کرد در جلسه امروز نشست کمیسیون مشترک برجام درباره نشست وزارتی بحث شده است، اما هنوز تاریخ مشخصی درباره آن معین نشده است.

سید عباس عراقی هم امروز با بیان اینکه پیشرفت‌هایی در جلسه کمیسیون مشترک حاصل شده گفت: «در نهایت تصمیم گرفته شد جلسه وزرای خارجه کشورهای باقیمانده در برجام به زودی برگزار شود. درباره محل و زمان دقیق آن تصمیم گیری نشده است، از طریق مجاری دیپلماتیک تصمیم گیری و به اطلاع خواهد رسید.»

• کاهش تعهدات برجامی ایران

معاون وزیر خارجه روسیه علی‌رغم بیان اینکه برجام نجات داده شده، گفت: «ایران هیچ‌کدام از مواضع اعلام‌شده خود در خصوص کاهش تعهدات خود ذیل برجام را لغو نکرده است، اما همه طرف‌ها مصمم به حفظ برجام هستند.»

شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ با صدور بیانیه‌ای از توقف برخی اقدامات تهران ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خبر داده و و به کشورهای باقیمانده در توافق هسته‌ای ۶۰ روز فرصت داد تا تعهدات خود به ویژه در حوزه های بانکی و نفتی را اجرا کنند.

در همین راستا، «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی ۲۷ خردادماه در نشستی خبری در محل تاسیسات آب سنگین اراک (خنداب) گفت که با شتاب گرفتن روند تولید اورانیوم غنی‌شده ۳.۶۷ درصد، ذخایر اورانیوم غنی‌شده کشور از سقف ۳۰۰ کیلو عبور خواهد کرد.

دو منبع دیپلماتیک هفته گذشته در گفت‌وگو با شبکه خبری «سی‌ان‌ان» مدعی شده‌اند اتحادیه اروپا تمایلی برای اعمال تحریم‌ها علیه ایران در واکنش به کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران ندارد. 

معاون وزیر خارجه روسیه در همین راستا گفت در جلسه امروز کمیسیون مشترک مسئله اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران، به دلیل کاستن از تعهداتش در برجام مطرح نشده است.

• رآکتور اراک

ریابکوف همچنین تصریح کرد طرح بازسازی رآکتور اراک در ایران بایستی تسریع شود.

سید عباس عراقچی هم امروز گفت طرف‌های شرکت‌کننده در نشست کمیسیون مشترک غیر از موضوع اینستکس در بحث راکتور اراک هم پیشرفت های خوبی داشتند. او گفت: «همه اعضا تعهد کردند که در جدول زمانی مشخص شده ساخت این راکتور جدید به پایان برسد.»

بعد از حصول توافق هسته‌ای برجام، بر اساس ضمیمه اول این توافق مقرر شد ایران به عنوان مالک، نقش رهبر و مدیر پروژه نوسازی اراک را با حمایت دیگر اعضای برجام، بر عهده بگیرد، آمریکا و چین هم به عنوان روسای مشترک کارگروه نوسازی اراک تعیین شدند. 

بعد از خروج آمریکا ریاست مشترک گروه کاری بازسازی رآکتور اراک به انگلیس و چین واگذار شده است.