آنچه در پی آمده است نگاهی دارد به زعفران به عنوان محصولی استراتژیک و متحصر به فرد که تولید و صادرات آن نیازمند حمایت بیش از پیش است که بخش اول آن را دیروز ملاحظه کردید و اینک بخش دوم و پایانی را می خوانید:

***

نایب رئیس شورای ملی زعفران ایران درباره بسته بندی زعفران گفت: برخی مدعی هستند که مشکل زعفران ایران در بازارهای جهانی بسته بندی آن است، درحالی که اینگونه نیست؛ زیرا طی سال های اخیر بسته بندی های زعفران ایران به مراتب شیک تر و متنوع تر از دیگر کشورهای صادر کننده این محصول است .

به طور مثال بسته بندی زعفران ایرانی در مقایسه با بسته بندی زعفران اسپانیا و ایتالیا شیک تر و متنوع تر است و بسته‌بندی اسپانیا مربوط به ۲۰ سال پیش است که هنوز به همان شکل و شمایل محصول خود را می فروشند.

وی یادآور شد: شرکت ها و واحد بسته بندی و صادرات ایران برای یک واحد از یک گرم تا یک مثقال و کیلوگرم، ده ها بسته بندی شیک و متنوع دارد؛پس معضل ما بسته بندی محصول نیست.در این زمینه اکنون ظرفیت بسته بندی اتحادیه صادرکنندگان ما هزار تن در سال است؛ در حالی که ما ۴۰۰ تن تولید زعفران در سال داریم.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران ایران درباره زعفران فله ای می گوید: زعفرانی که حتی به افغانستان صادر می شود از مبادی قانونی با شناسه، بارکد، برند و بسته بندی انجام می شود اما بسته بندی های ما بزرگ و کیلویی است؛ زیرا ما کمتر از بسته بندی کیلویی نمی توانیم

صادر کنیم.

وی در تشریح علت صادرات کیلویی زعفران اظهار می دارد: زعفران کیلویی به مصارف صنعتی می رسد؛ به دلیل این که به صرفه نیست، زعفران با حجم پایین از ما خریداری نمی شود. به طور مثال تفاوت قیمت زعفران با حجم پایین و بالا کیلویی ۱۰۰ تا ۳۰۰ دلار (به دلیل هزینه های حمل و نقل) گران تر است.

میری با بیان این که حداکثر صادرات زعفران در بسته بندی های یک کیلوگرمی است، اضافه می کند: از ما بسته های بزرگ زعفران خریداری می کنند و ما هم ادویه و قهوه را در بسته بندی های بزرگ خریداری و وارد می کنیم.

نایب رئیس شورای ملی زعفران ایران براین باور است که همانند قاچاق مواد مخدر نمی توان از خروج پیاز زعفران از کشور هم ممانعت کرد اما اگر محدودیت های صادراتی حذف شود؛ به طور حتم از قاچاق این محصول جلوگیری می شود.

وی می افزاید: اکنون نزدیک یک سال است که به دلیل تشدید تحریم ها علیه ایران، صادر کنندگان زعفران دچار محدودیت های صادراتی شده اند؛ به طور مثال اگر ما بخواهیم زعفران صادر کنیم باید پیمان سپاری کنیم و ارز حاصل از صادرات را به کشور بازگردانیم درحالی که این امر با توجه به شرایط تحریم ها و مشکلات در نقل و انتقال پول ممکن نیست.

میری تصریح می کند: به طور حتم ما به دنبال آن هستیم که همانند گذشته ارز را به کشور خودمان بیاوریم اما امکانش وجود ندارد زیرا خود دولت هم نمی تواند ارز وارد کند و این درحالی است که دولت برای ما شرایط صادرات در قبال واردات را پیشنهاد داده است تا از معافیت مالیاتی و جوایز صادراتی بهره مند شویم اما باید بگوییم که ما وارد کننده نیستیم و تخصصی در این کار نداریم.

وی از دولت خواست تا راهکار جدیدی برای ورود ارز تجار زعفران ایجاد کند تا مجبور نباشند زعفران ایران را به پایین ترین ارزش به افغانستان بفروشند.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران ایران با بیان اینکه برای محموله واردات حداکثر برگشت پول ۶ ماه است، می گوید: پول زعفرانی که صادر می شود باید ۱۵ تا ۲۰ روزه به دست تاجر برسد تا بخش های بعدی صادرات را آماده و

ارسال کنند.

این در حالی است که پول حاصل از فروش صادرات انقدر از این کشور به آن کشور انتقال پیدا می کند که مقدار قابل توجه آن به عنوان کارمزد کسر می شود و این به نفع تجار نیست؛از این پیشنهاد می کنیم دولت جایی را مشخص کند تا کارت واردکننده کالا در آن جا صادر شود و آن شخص ارز را در هر جای دنیا بگیرد و با ارز حاصل از صادرات زعفران کالا وارد کند؛ سپس پول صادرکننده در داخل کشور داده شود.

وی اضافه می کند: اگر این اتفاق بیفتد که ما زعفران مان را با کارت بازرگانی یک واردکننده صادر کنیم و آن ارز در اختیار واردکننده قرار بدهیم و واردکننده پول ما را به تومان بدهد، استقبال می کنیم.

میری همچنین خواستار برداشتن محدودیت های صادراتی و ارایه راهکارهای صادرات زعفران از سوی دولت شد تا این مشکل قبل از این که بازارهای صادراتی ایران از دست برود، برطرف شود.

حسین زینلی مجری طرح گیاهان دارویی کشور در وزارت جهاد کشاورزی هم در زمینه ثبت جهانی زعفران می گوید: کشوری می تواند ثبت ژنتیکی و جهانی یک محصول را انجام بدهد که ۶۰ تا ۷۰ درصد تولید آن محصول مربوط به آن کشور باشد.

وی می افزاید: درحال حاضر زعفران ایران در نظام زراعت زعفران مبتنی بر قنات در جی.اس «GIAHS»در سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد (فائو) ثبت جهانی شده است و بنابراین ما نگرانی در این خصوص نداریم و هر کشوری نمی تواند محصولی را که تولید می کند به ثبت جهانی به نام خود برساند.

زینلی علت صادرات زعفران ایران توسط افغانستان را تعرفه ترجیحی توسط این کشور دانسته و تصریح می کند: تعدادی از ایرانیان در کشورهای مختلف شرکت دارند و تجارت می کنند؛ در واقع با این روش تحریم ها را دور می زنند در این شرایط ما تجارتمان را انجام می دهیم اما کالا با نام و برند کشور ثالث صادر می شود.

وی اضافه می کند: در سال ۹۷ بیش از ۳۷۶ تن زعفران در سطح ۱۰۸ هزار هکتار در استان های کشور تولید شد و براساس آمار ۱۱ ماهه بیش از ۲۵۰ تن محصول زعفران به ارزش ۳۱۹ میلیون دلار به ۴۷ کشور دنیا صادر شده است.

مجری طرح گیاهان دارویی در وزارت جهاد کشاورزی درباره تولید زعفران کشور افغانستان می گوید: سطح توسعه کشت گیاه زعفران در افغانستان در حدی نیست که به سطح تولید ما برسند بنابراین این موضوع نگران کننده ای برای ما نخواهد بود.هرچند ما با برنامه ریزی و ارایه تسهیلات مالی تلاش داریم سطح زیرکشت و تولید خود را بیش از پیش افزایش دهیم.

پیازچه زعفران در مناطق سردسیر (با بارندگی زیاد) بسیار بهتر از مناطق گرمسیر عمل می کند و یکی از دلایل اصلی که باعث تمایز زعفران مرغوب از زعفران نامرغوب می شود، اقلیم آب و هوایی آن منطقه هست که هرچقدر منطقه سردسیر تر باشد، عملکرد و عیار زعفران بالاتر است.

زعفران به دلیل طبع گرم آن تا حد زیادی می تواند در مقابل هوای سرد مقاومت کند، پیاز زعفران در دمای منفی ۴۰ درجه سانتیگراد به رشد عادی خود ادامه می دهد و شادابی و نشاط برگ ها را کاملا حفظ می کند

گفته می شود ایرانیان ضمن صدور زعفران به بسیاری از نقاط جهان باستان، خواص آن را به یونانی‌ها، رومی‌ها، چینی ها و اقوام سامی از جمله عرب‌ها معرفی کردند و شیوه زراعت آن را در سده‌های اول تا چهارم هجری به امت‌های اسلامی اطراف مدیترانه آموختند و سپس کاشت زعفران در شمال آفریقا و اندلس (اسپانیای اسلامی) و صقلیه (سیسیل)

رواج یافت.

آمارها نشان می دهد با وجود این که اسپانیا حتی یک تن تولید زعفران ندارد اما حدود ۱۰۰ تن در سال ۱۳۹۳ زعفران به کشورهای دنیا صادر کرده ‌است. امارات هم حتی یک مزرعه زعفران ندارد اما جزو کشورهای عمده صادرکننده زعفران جهان به شمار می رود. همچنین افغانستان در سال ۱۳۷۰ حتی یک کیلو تولید زعفران نداشت اما اکنون ۱۶ تن تولید دارد.

افغانستان برای صادرات زعفران به آمریکا، هند و چین هیچ مانع تعرفه‌ای ندارد و در مدت کمی طرفداران بسیاری به دست آورده است. از سال ۲۰۱۳ تاکنون زعفران افغانستان برای سه دوره متوالی بهترین زعفران جهان از لحاظ کیفیت شناخته شده و توانسته رقبای قدری چون اسپانیا و ایران را کنار بزند؛ به طوری که در ماه مارس ۲۰۱۹ امارات متحده عربی خواستار خرید کل تولیدات زعفران افغانستان به صورت یکجا در آینده ای نزدیک شد.

کارشناسان با اشاره به اینکه ۷۵ درصد زعفران ایران هر‌ساله صادر می‌شود و تقریباً ۲۵ درصد آن مصرف داخلی دارد، بازار‌های خارجی و داخلی باید مورد مطالعه قرار گیرد،می گویند: برای حفظ بازار‌های موجود و گسترش دامنه عرضه و فروش، باید در بازاریابی علاوه بر بازارهای عمده فعلی در اروپا، آمریکای شمالی و ژاپن و استرالیا و کشورهای عرب منطقه، به دنبال بازارهای جدید در دنیا از جمله در آمریکای لاتین و کشورهایی مانند مصر و برخی از کشورهای آسیایی و شمال و جنوب آفریقا و بازار بزرگ چین هم بود. در عین حال که در بازاریابی هم باید از روش‌های نوین بهره گرفت و مهم‌تر از همه اینکه باید باب صادرات فله‌ای این محصول بسته شود که علاوه بر آثار منفی اقتصادی، با برخی تقلب‌ها به چهره اصیل محصول ایرانی لطمه وارد می‌کند .