به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در روزهای گذشته خبری مبنی بر توافق نشر چشمه با اورهان پاموک نویسنده مطرح ترک در رسانه‌ها و فضای مجازی منتشر شد که واکنش‌های مختلفی را به همراه داشت. در این راستا با عباس حسینی‌نیک، مدیر انتشارات مجد که خود حقوقدان است، گپ‌وگفتی داشتیم تا متوجه شویم که آیا ناشران با توافق با نویسندگان خارجی می‌توانند ناشر انحصاری نویسنده‌ای باشند یا این کار صرفا این یک نمایش تبلیغاتی است.

حسینی‌نیک در این راستا اظهار کرد: در قانون کپی‌رایت داخلی کشور ما که با عنوان «قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان» در سال 1348 تصویب شده و بسیار جامع و کامل است و طبق کنوانسیون برن نوشته شده، برای آثار ادبی که در ایران منتشر می‌شوند، امتیازات ویژه‌ای در نظر گرفته شده است. در این قوانین بین آثار داخلی و خارجی تمایز وجود دارد. ⁽¹⁾

وی ادامه داد: آنچه که ما به آن می‌پردازیم و در صحبت‌های ما دیده می‌شود این است که معمولا قانون‌گذار تمایل داشته تا از تولیدات داخلی حمایت کامل و صددرصد داشته باشد. در این راستا حقوق معنوی برای همه آثار ثابت است؛ اما برای آثار خارجی یک شرط اساسی گذاشته‌اند و آن این است که اگر اثری در خارج از کشور منتشر شود، حمایت‌های مادی از آن انجام نمی‌شود.

این حقوقدان با اشاره به راهکار چاپ انحصاری آثار خارجی گفت: ما تا به امروز به این مهم توجهی نداشتیم که اگر ناشران داخلی با ناشران خارجی توافقی کنند و آثارشان هم‌زمان در کشور مبدا و ایران منتشر شود، طبیعتا کتاب‌ مورد نظر زیر چتر حمایتی حقوق مادی قرار می‌گیرد و به عبارتی، دیگر جزو اموال عمومی محسوب نمی‌شوند. در این شرایط هر کسی که بخواهد اثر را ترجمه و منتشر کند باید از صاحب حق اثر اجازه بگیرد.
 
وی افزود: ترجمه هم‌زمان در دنیا بسیار مرسوم است و ناشران ما با تلاش می‌توانند این اتفاق مهم را رقم بزنند. کار بسیار ساده است؛ یعنی ناشر بعد از توافق با آژانس یا نشر مورد نظر، می‌تواند هم‌زمان با سایر کشورهای دنیا اثر اصلی را در چند نسخه محدود در ایران منتشر کند و بعد از آن مالک اثر در ایران شود. در این شرایط اگر کسی دست به ترجمه و انتشار اثر مورد نظر بزند، با آن برخورد خواهد شد. متاسفانه ناشران تا به امروز به این مهم توجه نکرده‌اند.
 
مدیر انتشارات مجد در پایان و در توضیح وضعیت کتاب جدید اورهان پاموک گفت: در همین راستا و برای مورد مشابه که این روزها در حوزه کتاب شاهدش هستیم و می‌بینیم که دو ناشر بحثی را پیرامون اورهان پاموک مطرح کرده‌اند، اگر ناشری اثر پاموک را هم‌زمان با انتشار اثر به زبان ترکی در ترکیه، در ایران منتشر کند، ناشر دیگری حق ندارد که روی آن اثر پاموک دست بگذارد و ترجمه دیگری از آن اثر را منتشر کند.
 
1. ارجاع به ماده ٢٢ این قانون: «حقوق مادی پدید آورنده موقعی از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود که اثر برای نخستین بار درایران چاپ یا نشر یا اجرا شده باشد و قبلاً درهیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش و یا اجرا نشده باشد.»