صاحب‌خبر - پاییز سال‌گذشته بود که توجه و برنامه‌ریزی برای طرح «پایش» در دستورکار دانشگاه آزاد اسلامی قرار گرفت و طرح پایش آزاد (پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای) با حضور رئیس هیات‌موسس و هیات امنا و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی رونمایی شد. با رونمایی از این طرح، پشتوانه نرم‌افزاری ایجاد شد تا همه استادان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، صنعتگران و پژوهشگران سراسر کشور بتوانند در قالب نظام موضوعات به یکدیگر متصل شوند. حالا قرار است تمام پروپوزال‌های دانشگاه آزاد اسلامی در این سامانه ارائه و موضوعات پژوهشی که اولویت‌های کشور است، به اساتید و دانشجویان معرفی شود. از سال گذشته که از این سامانه رونمایی شد تاکنون اقدامات زیادی برای آن انجام شده است. در مدت اجرای آزمایشی این طرح، 112 استاد، 155 دانشجو و 174 پژوهشگر به سامانه مراجعه و موضوعات خود را انتخاب کرده‌اند. یکی از ویژگی‌های طرح پایش آزاد این است که صنعتگران و متخصصان در حوزه‌های مختلف کاری می‌توانند در کنار اساتید دانشگاهی به‌عنوان استاد مشاور به دانشجویان و پژوهشگران کمک کنند. اما طرح پایش قرار است از مهر امسال وارد فاز جدیدی شود و موضوع پایان‌نامه‌ها بر اساس نظام موضوعات پایش انتخاب می‌شود. دیروز بابک نگهداری، رئیس پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی از ابلاغ دستورالعمل اجرایی نظام پایش آزاد به واحدها و مراکز دانشگاهی خبر داد. به گفته او نظام پایش آزاد (پژوهش اثربخش یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی)، یک نظام جامع پژوهشی است که با هدف رفع نواقص مربوط به نظام پژوهش‌ تحصیلات تکمیلی دانشگاه و قرار دادن این ظرفیت عظیم در خدمت حل مسائل ملی کشور و ایجاد هم‌گرایی و هم‌افزایی میان نتایج این پژوهش‌ها طراحی و اجرا می‌شود. نگهداری می‌گوید: «در این نظام پژوهشی با هدف مدیریت و راهبری اثربخش، یکپارچه و شبکه‌ای پژوهش‌های تحصیلات تکمیلی در واحدهای دانشگاهی، سازماندهی و برنامه‌ریزی هدفمند آنان و شناسایی استعدادهای حل مساله و توانمندسازی آنها، نسبت به شکست و تبدیل چالش‌ها و مسائل ملی کشور به مسائل دانشگاهی و قرار دادن آنها به‌عنوان زمینه‌های پژوهشی پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد و رساله‌های دکتری اقدام می‌شود.»او با تاکید بر اینکه دستورالعمل اجرایی نظام پایش آزاد زمینه‌های لازم جهت تشکیل دبیرخانه برنامه‌های علمی در استان‌ها را فراهم کرده است، توضیح داد: «دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور از ابتدای سال تحصیلی آینده می‌توانند موضوع پایان‌نامه خود را از نظام موضوعات مربوط به برنامه‌های علمی در سامانه پایش آزاد انتخاب کنند.» رئیس پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از تعداد دانشجویان و اساتیدی که درگیر طرح پایش شده‌اند سخن گفت. او در این باره می‌گوید: «هدف ما این است که تمام دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تحصیلات تکمیلی که حدود 104 هزار نفر دانشجوی کارشناسی‌ارشد و همچنین دانشجویان دکتری و بیش از 30 هزار عضو هیات‌علمی هستند، درگیر این طرح شوند.» نگهداری گفت: «در طرح پایش که قرار است مهرماه به دستور دکتر طهرانچی اجرایی شود، تمام دانشجویان کارشناسی‌ارشد و دانشجویان دکتری باید درگیر موضوعات شوند. یعنی کسانی که می‌خواهند پروپوزال ارائه دهند و برای کار پژوهشی آماده شوند باید داخل این سامانه قرار بگیرند. فاز اول سامانه، پژوهش‌یار است که تقریبا 14 هزار استاد در آن ثبت‌نام کرده‌اند.» او ادامه می‌دهد: «همچنین در حال پایلوت کردن سامانه پایش هستیم و هفته بعد در اسلامشهر پایلوت می‌شود و به محض این کار به واحدها اطلاع‌رسانی می‌شود که استادان در آن ثبت‌نام کنند. چیزی که ما انتظار داریم این است که اول مهرماه این دو سامانه بالا بیاید و اساتید وارد شوند و دانشجویان از این دو سامانه موضوعات را انتخاب کنند. اما عدد در حال حاضر حدود 103 هزار دانشجوی کارشناسی‌ارشد و 30 هزار هیات‌علمی است.» رئیس پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی می‌گوید: «ما نزدیک به 10هزار زمینه پژوهشی را در این طرح احصا کرده‌ایم و انتظارمان این است که این 10هزار زمینه پژوهشی حدود صد هزار پایان‌نامه را ساپورت کند.»نگهداری در پاسخ به این سوال که نحوه انتخاب این 10هزار زمینه پژوهشی به چه صورت است، توضیح داد: «نحوه انتخاب به این صورت بوده که طی بازدیدی که از واحدهای دانشگاهی داشتیم قابلیت‌های واحدهای دانشگاهی را شناسایی کردیم. از سوی دیگر علاقه‌مند هستیم این موضوعات یک وجه صنعتی یا اگر زمینه‌های پژوهشی در علوم انسانی است یک وجه انسانی نیز داشته باشد. بنابراین برای یزد نساجی و برای میبد کاشی را انتخاب کردیم چراکه میبد مرکز کاشی در ایران است. برای تبریز کفش و چرم را انتخاب کرده‌ایم چراکه تبریز مهد چرم و کفش ایران است و در سال حدود 100میلیون جفت کفش در این شهر تولید می‌شود.» او می‌گوید: «بنابراین واحدهای دانشگاهی را آمایش می‌کنیم تا ببینیم قابلیت آنها در چه زمینه‌ای است. مثلا برای واحد خوزستان نفت و پتروشیمی را انتخاب کرده‌ایم و در مشهد در زمینه برنامه‌های زیارتی یا گوگرد می‌توانیم کار کنیم یا به‌طور مثال قرار است در ذوب‌آهن اصفهان واحد نجف‌آباد همکاری کند. دریاچه ارومیه نیز به واحد تبریز سپرده شده است. خلاصه اینکه ما واحدها را آمایش سرزمینی می‌کنیم و آنها زمینه‌هایی را مطرح می‌کنند و می‌گویند ما چه توانایی‌هایی داریم و ما با توجه به توانایی آنها برنامه‌ریزی می‌کنیم.» رئیس پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی در پاسخ به سوال دیگری مبنی‌بر اینکه آیا رایزنی با دستگاه‌های مختلف برای اجرای طرح پایش انجام شده است یا خیر، توضیح می‌دهد: «رایزنی با دستگاه‌های مختلف را در دو سه پروسه انجام می‌دهیم تا نظام موضوعات طرح پایش احصا شود. اولین کاری که می‌کنیم این است که یک کارگروه تشکیل می‌دهیم تا این نظام موضوعات را برای ما احصا کند و وظیفه کارگروه این است که با دستگاه‌های مختلف ارتباط برقرار کند.» او ادامه می‌دهد: «مثلا اگر می‌خواهیم در صنعت چرم کفش کار کنیم یک کارگروه با کسانی که در این صنعت کار می‌کنند ارتباط برقرار می‌کند و مشکلات و چالش‌های آنها مشخص می‌شود و این مشکلات را به زبان دانشگاهی بیان می‌کنند. در مرحله دیگر- که الان در این مرحله هستیم- کمیته‌های علمی تشکیل خواهیم داد و در این کمیته‌های علمی از دستگاه‌های مختلف می‌خواهیم که عضو شوند. مثلا از صنعت چرم و کفش یا صنعت کاشی یا نساجی و... دعوت خواهیم کرد. امیدواریم اول مهر پروژه به صورت کامل انجام شود.»∎​