به گزارش ایرنا، کرمان با آب و هوای خشک و نیمه خشک همواره با کمبود بارش ها مواجه بوده است و پیشینیان با حفر قنات ها و طراحی سیستم آبیاری کهن و با مدیریتی تحسین برانگیز از این نعمت ارزشمند استفاده می کردند.
تغییر اقلیم، بروز خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی در کنار حفر چاه های غیر مجاز و برداشت بی رویه آب های زیر زمینی، سفره ها و منابع آبی استان را تا حد بسیار زیادی تخلیه کرده است، طوری که در سالهای اخیر تاثیرات بسیار منفی در کاهش کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی و آب شرب را شاهد بودیم.
بهار امسال با بارش های مناسب آغاز شد و آمار نشان می دهد که بارندگی ها در سرتاسر استان کرمان افزایش قابل توجهی نسبت به سال گذشته دارد که خوشحالی اهالی دیار کویری را در پی داشت.
اما به رغم افزایش نزولات جوی در سال جاری باید این نکته را در نظر داشت که خشکسالی های انباشته ۲ دهه گذشته، تراز بسیار منفی برای میزان ذخائر آبی ایجاد کرده است که این فاصله به آسانی جبران نمی شود.
طی سالهای اخیر شاهد اقدامات خوبی مانند طرح همیاران آب، مسدود کردن چاه های غیرمجاز، نصب کنتور هوشمند برای چاه های عمیق، اجرای طرح های آبخیزداری و غیره در جهت حفظ و افزایش منابع آبی استان بودیم که تاثیرات آن در صرفه جویی آب اهمیت داشته است.
کارشناسان و مسئولان براین باورند که بارش های اخیر ضمن تاثیر مثبت در کوتاه مدت بر اکوسیستم آب استان، باعث افزایش اندک آب های زیر زمین شده، اما پدیده خشکسالی و بحران کمبود آب هنوز رفع نشده و صرفه جویی و مدیریت مصرف در بخش های مختلف همچنان باید در اولویت مردم قرار داشته باشند.
**بیش از ۷۸ درصد از کرمان در خشکسالی خفیف و شدید قرار دارد
رئیس گروه تحقیقات کاربردی هواشناسی استان کرمان گفت: میانگین بارش سال زراعی جاری استان از اول مهر ۹۷ تا ۲۸ اردیبهشت امسال به میزان ۱۲۷ میلیمتر به ثبت رسیده که این میزان در مدت مشابه سال گذشته و بلند مدت به ترتیب ۴۰.۴ و ۱۲۶ میلیمتر است.
زهرا نجفی نیک افزود: این میزان بارش نسبت به دوره مشابه سال قبل ۲۱۴ درصد افزایش داشت و در این بازه زمانی میزان بارش های شهر کرمان به عنوان مرکز استان ۶۶.۶ میلیمتر است که نسبت به دوره مشابه سال قبل ۱۳۴ درصد افزایش و نسبت به آمار بلند مدت مشابه ۱۰ درصد کاهش دارد.
رئیس گروه تحقیقات کاربردی هواشناسی استان کرمان اظهار داشت: بیشترین بارش استان در این مدت در شهرستان منوجان به میزان ۲۶۲.۸ میلیمتر و کمترین مقدار آن شهرستان نرماشیر به میزان ۶۳ میلیمتر به ثبت رسیده است.
وی با بیان اینکه بارندگی های اخیر توانسته نیاز آبی سال جاری را تامین کند افزود: استان کرمان تاکنون ۹۵ درصد بارش های یک سال کامل آبی را دریافت نموده است.
نجفی نیک گفت: با بررسی خشکسالی های استان با استفاده از شاخص SPEI، حدود ۷۸.۸ درصد از مساحت استان تا پایان فروردین ماه در خشکسالی خفیف تا شدید قرار دارد و ۲۱.۲ درصد در حد نرمال است.
وی تاکید کرد: با توجه به خشکسالی های انباشته در سال های قبل لزوم صرفه جویی در مصرف منابع آب باید مد نظر قرار گیرد.
** خشکسالی با بارش های اخیر به پایان نرسیده است
کارشناس امور آب استان کرمان گفت: ارتباط میزان بارندگی ها با آب های زیرزمینی مکانیسم پیچیده ای دارد و نمی توان به آسانی گفت منابع آب زیرزمینی ما بر اثر بارندگی های اخیر چقدر افزایش داشته است.
حسن اشرف گنجویی افزود: حدود ۵۰ سال قبل عمق آب های سفره های زیر زمینی ما ۸ تا ۱۰ متر بود که با حفر چاه های فراوان و برداشت بی رویه آب، عمق چاه های عمیق ما به حدود ۲۰۰ متر در استان رسیده است.
وی بیان کرد: خشکسالی سالهای اخیر قنوات و چشمه ها را خشکانده بود که با بارندگی های امسال تا حدی این کمبود جبران شد، اما هنوز در بسیاری از مناطق استان میزان آب دهی قنوات و چشمه ها بسیار کمتر از حد معمولی است.
کارشناس امور آب کرمان با اشاره به فعالیت حدود ۱۱ هزار چاه غیر مجاز در استان تصریح کرد: متولیان در سالهای گذشته نسبت به برداشت بی رویه آب های زیر زمینی قصور داشتند و در بحث بحران آب تا حد زیادی خودمان مقصر هستیم.
وی گفت: افزایش بارندگی های امسال دلیلی بر ترسالی نیست و نباید با بارش های اخیر تصور کنیم که خشکسالی در کرمان به پایان رسیده است.
اشرف گنجویی افزود: بخشی از بارندگی های امسال به صورت سیلاب هدر رفت و جذب منابع زیر زمینی نشد و باید تاکید کنم که بارش ها به این آسانی جبران برداشت بی رویه آب های زیر زمینی در طول سالهای قبل را نمی کند.
وی تاکید کرد: باید سیلاب ها را با طرح های مفیدی مانند پخش سیلاب مهار کنیم تا سفره های آب زیر زمینی بالا برود و قنات ها احیا شوند و در مواقع لازم از آب ذخیره شده استفاده کنیم.
کارشناس امور آب کرمان گفت: باید در بحران آب مدیریت متمرکز در استان وجود داشته باشد تا استعداد های خوبی که در تامین آب در کرمان وجود دارد، فعال شود.
**سالانه ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب به سفره های زیر زمینی تزریق شود
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان گفت: امسال نسبت به سال زراعی گذشته ۱۲۵ درصد افزایش تغذیه سفره های آب زیرزمینی را داشته ایم که این مقدار در محل هایی که پروژه های آبخیزداری انجام شده حدود ۱۳۰ درصد بوده است.
محمدمهدی رجبی زاده افزود: میانگین بارش استان کرمان ۱۲۹ میلیمتر و نصف میانگین کشوری است و کرمان استانی خشک و نیمه خشک به شمار می رود و در سال زراعی ۹۷ - ۹۸ نیز میانگین بارندگی ۱۲۲ میلمتر است که با این حجم بارش سازه ها توانسته اند ۲۶۸ میلیون متر مکعب روان آب را مدیریت کنند.
وی تصریح کرد: کنترل روان آبها در سال ۹۷ حدود ۵۰ درصد افزایش یافته و ۱۶۰ میلیون متر مکعب آب به سفره های زیر زمین طی هفت ماه گذشته تزریق شده که ۱۲۵ درصد رشد تغذیه سفره ها را در هفته ماه گذشته نسبت به مدت مشابهه سال قبل نشان می دهد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان ادامه داد: وضعیت منابع آبی استان کرمان وابسته به بارش ها است لذا باید مدیریت درستی روی بارش ها داشته باشیم که بتوان از حداقل بارش حداکثر استفاده را کرد و این مهم در چارچوب اجرای پروژه های آبخیزداری و حفظ منابع طبیعی محقق می شود.
وی اظهار داشت: فرایند بارش ها در جهان بهم خورده طوری که تا ۸۰ درصد بارندگی سال در یک تا ۲ روز اتفاق می افتد و دوره های بارش کم و شدت بارش ها زیاد شده و این مهم خطر سیل را افزایش داده که موجب فرسایش خاک و حمل رسوب به پایین دست و از بین رفتن پوشش گیاهی و در نتیجه تغذیه نشدن سفره های آب زیر زمینی می شود.
رجبی زاده تاکید کرد: باید کاری کرد روان آبها به جای تبدیل به سیلاب موجب تغذیه سفره های آب زیر زمینی و احیا، حفظ و ارتقای پوشش گیاهی شود که این مهم در قالب اجرای پروژه های آبخیزداری ممکن می شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان تاکید کرد: اگر موفق شویم در کل حوزه آبخیز شمال استان کرمان فعالیت های آبخیزداری را به طور کامل انجام دهیم حداقل می توانیم در سال حدود ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب را به سفره های زیر زمینی تزریق کنیم.
وی ادامه داد: بیلان سفره های زیر زمینی آب استان کرمان حدود منهای ۷۰۰ میلیون متر مکعب برآورد شده و اگر بخواهیم به حالت تعادل برسد باید سالانه ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب را به سفره ها تزریق کنیم.
رجبی زاده تصریح کرد: اجرای طرح های آبخیزداری موجب جبران کمبود بیلان و افزایش تغذیه سفره ها می شود.
**باید نسبت به مصرفه بی رویه آب های زیر زمینی حساس باشیم
مسئول آب های زیر زمینی شرکت آب منطقه ای کرمان گفت: مصارف آب های زیر زمینی در استان کرمان طی سالهای گذشته بیش از توان سفره ها بوده و در سالهای پرباران و کم باران بیش از تولید آب مصرف می کنیم و مشکل اصلی از این ناحیه است.
حسین زراعت کار افزود: تغییر اقلیم باعث شده تا شاهد کاهش بارندگی در سالهای گذشته باشیم و میزان جبران کمبود آب های زیر زمینی به شدت کاهش یافته است.
وی با اشاره به بارش های بهاری امسال تصریح کرد: این بارش ها تاثیر بسیار اندکی در تامین آب سفره های زیر زمینی داشته و در اغلب شهرستان های استان ما با کاهش منابع آبی مواجه هستیم.
مسئول آب های زیر زمینی شرکت آب منطقه ای کرمان بیان کرد: در حال حاضر حدود ۹۵ درصد از منابع آبی استان در بخش کشاورزی استفاده می شود و باید برای کاهش آن حتماً برنامه ریزی شود.
وی با اشاره به وجود تعداد زیاد چاه های غیر مجاز در استان کرمان اظهار داشت: بخشی از چاه های غیرمجازی که قبل از سال ۸۵ حفر شده است باید تعیین تکلیف شوند و چاه هایی که در سالهای پس از آن حفر شده طبق قانون مسدود شود که این مساله هم با معیشت مردم گره خورده و ملاحظاتی وجود دارد.
زراعت کار تاکید کرد: خشکسالی سالهای قبل تاثیرات بسیار منفی بر منابع آبی کرمان گذاشته است و نباید به بارندگی های اخیر دلخوش باشیم و برنامه ها و راهکارهای صرفه جویی آب را فراموش کنیم.
وی افزود: ذخیره آب سدهای استان کرمان بواسطه بارندگی های اخیر کمی نسبت به سال قبل افزایش داشته و در وضعیت نسبتاً خوبی قرار دارند، اما ظرفیت هیچکدام از سدهای کرمان تکمیل نیست و در مصرف باید احتیاط کرد.
مسئول آب های زیر زمینی شرکت آب منطقه ای کرمان بیان کرد: سالانه حدود ۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون لیتر برداشت سالانه آب های زیرزمینی استان است که امسال حدود ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر مکعب آب از طریق بارش ها به سفره های زیر زمینی تزریق شده است که هنوز فاصله بسیار زیادی با وضع مطلوب داریم.
وی تاکید کرد: باید نسبت به برداشت و مصرف بی رویه آب حساس باشیم، مشکل کم آبی استان کرمان هنوز به به قوت خود برجا هست.
گزارش از داود رجبی
۷۴۳۷/ ۵۰۵۴