به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ نشانه‌هایی از تغییر در سپهر سیاسی و حزبی بریتانیا هویدا شده است. به‌گونه‌ای که احزاب اصلی بریتانیا حداقل بر اساس نتایج برخی از بررسی‌ها، جایگاه و نفوذ اجتماعی خود را در معرض تهدید می‌بینند.

جایگاه احزاب بریتانیا پیش از انتخابات پارلمان اروپا

بر اساس آخرین نتایج نظرسنجی موسسه یو گاو در خصوص انتخابات پارلمان اروپا، حزب محافظه‌کار با کمترین سهم آراء در یک انتخابات عمومی در بریتانیا در 25 سال اخیر مواجه شده است. در این نظرسنجی، حزب محافظه‌کار با کاهش سه‌درصدی آراء نسبت به نظرسنجی پیشین و کسب 10 درصد آراء ملی در جایگاه پنجم قرار دارد. این در حالی است که حزب برگزیت با 34 درصد آراء (افزایش چهاردرصدی آراء) در این نظرسنجی جذاب‌ترین حزب و حزبی در حال افزایش نفوذ برای مردم بریتانیا است.

حزب کارگر با کسب 16 درصد آراء (کاهش 5 درصدی)؛ حزب لیبرال دموکرات با کسب 15 درصد آراء (افزایش 5درصدی)؛ حزب سبز با کسب 11 درصد آراء ( افزایش 2 درصدی) نیز در رتبه‌های دوم تا چهارم قرار دارند. حزب تغییر نیز با کاهش چهاردرصدی آراء خود، 5 درصد آراء شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی را کسب کرده است.

اوضاع برای حزب خانم می به هیچ عنوان مساعد نیست به صورتی که از هر 5 مقام محلی عضو شوراهای محلی تحت اختیار حزب محافظه‌کار دو نفر گفته‌اند که در انتخابات پیش رو به حزب برگزیت آقای فاراژ رأی خواهند داد. در واقع این سطح از روی‌گردانی مقامات منتخب از یک حزب به حزبی جدید در بریتانیا بی سابقه بوده است.

البته بسیاری فکر می‌کردند که دو پیش‌ران اصلی انتخابات پیش رو، دو حزب تغییر و حزب برگزیت به عنوان گروه اصلی شورشی در چارچوب محور برگزیت باشند. با این وجود بر اساس نتایج نظرسنجی اخیر، حزب تغییر که اعضای آن در واقع ترکیبی از شورشی‌های دو حزب اصلی محافظه‌کار و کارگر هستند، نشان داد که توانایی حزب آقای فاراژ را برای به دست آوردن قدرت به عنوان حزبی شورشی ندارد. در ضمن در درون حزب تغییر نیز همدلی و همگرایی لازم در مورد دستور کار و حتی تعیین نام حزب وجود نداشته است.

پر رنگ تر شدن مرزهای سیاستی و هویتی و پخش شدن آراء

در انتخابات پارلمان اروپا در سال 2014،  6 حزب آراء کافی را برای کسب نمایندگی بریتانیا در پارلمان اروپا به دست آوردند. با این وجود به نظر می‌رسد در انتخابات پیش رو، 9 حزب در بریتانیا واجد پشتیبانی لازم برای کسب کرسی‌های پارلمان اروپا باشند. این مسئله از جمله به دلیل ایجاد شکاف در احزاب پیشین و تولد احزاب جدید است. دیگر آنکه در سپهر سیاسی بریتانیا شاهد شفاف تر شدن و پر رنگ تر شدن مرزهای سیاستی و هویتی گروه‌های سیاسی و اجتماعی هستیم و در نتیجه بخش مهمی از مردم مطالبات و چشم اندازشان از برگزیت را در احزاب متفاوت می یابند.

علل تضعیف جایگاه دو حزب اصلی بریتانیا

چه کسی فکر می‌کرد که تقریباً سه سال بعد پس از برگزاری همه‌پرسی خروج در سال 2016، مردم بریتانیا مجبورند گروه دیگری را راهی پارلمان اروپا کنند که تا سال 2024 نماینده مردم بریتانیا در این پارلمان باشند. ورود ناگزیر بریتانیا به انتخابات پارلمان اروپا در واقع نشانه‌ای از شکست طبقه حاکم بریتانیا برای تحقق نتیجه همه‌پرسی برگزیت بوده است و این واقعیت را باید به عنوان مهم‌ترین عامل افزایش نفوذ حزب برگزیت در نظر بگیریم.

هر حزبی که دستور کاری دارد باید واجد پیام روشنی نیز باشد. حال آنکه هیچ‌یک از دو حزب اصلی بریتانیا یک پیام روشن و جامع و هماهنگ در مورد برگزیت ندارند. در واقع یکی از مشخصه‌های احزاب اصلی در انتخابات پیش روی پارلمان اروپا آن است که این دو حزب، پلت فرم های برگزیتی متمایزی ندارند. در ضمن حتی اگر پلت فرمی نیز داشته باشند قادر به ایجاد اجماع درون‌حزبی حول‌وحوش آن پلت فرم نبوده‌اند. به‌عنوان‌مثال، حزب کارگر ضمن آنکه در خصوص رفراندم دوم خروج موضع شفافی ندارد، در شکستن خطوط قرمزی که دولت خانم می در خصوص برگزیت ترسیم کرده است نیز ناموفق بوده است.

دیگر آنکه، با وجود پیچیدگی‌های غیر قابل انکار مسئله برگزیت، رهبرانی چون فاراژ که سطحی از کاریزما و جسارت نیز برخوردار هستند معمولاً راه‌حل‌های سریع و ساده ارائه می‌دهند. راه‌حل‌هایی که به‌ویژه برای شهروندان عادیِ درگیر در ملاحظات هویتی و معیشتی جذاب است. به‌عنوان‌مثال، بلر معتقد است که احزاب میانه، باید به نگرانی‌های مردم عادی که از جهانی‌ شدن خسارت‌ دیده‌اند توجه کنند، وگرنه آن‌ها جذب پوپولیسم راست‌گرا خواهند شد.

 نکته مهم دیگر آن است که این انتخابات احتمالاً آخرین شانس احزاب جدید برای حضور در انتخاباتی در چارچوب موازین انتخاباتی اتحادیه اروپا (نمایندگی تناسبی) و نه موازین بریتانیا (نظام انتخاباتی نخست نفری یا همه مال برنده) است. درنتیجه احزابی چون حزب برگزیت پویش انتخاباتی گسترده‌ای را آغاز کرده‌اند.

پیامدهای انتخابات پارلمانی اروپا بر سپهر سیاسی بریتانیا

انتخابات پارلمانی اروپا، آزمون مناسبی هم برای سیاست‌های حزبی و جایگاه احزاب در سپهر سیاسی بریتانیا است، و هم بر آینده برگزیت از جمله امکان‌سنجی برگزاری رفراندوم دوم خروج از اتحادیه اروپا اثر خواهد گذارد. به عنوان مثال، نتایج انتخابات بر جهت‌گیری نمایندگان مجلس عوام در خصوص نحوه پیشبرد فرایند خروج تا مدت زمان باقی‌مانده تا خروج از اتحادیه اروپا اثر خواهد گذارد. موفقیت احتمالی حزب برگزیت در انتخابات پیش روی پارلمان اروپا، نشانه نفوذ اجتماعی قابل توجه برگزیتیرها در بریتانیا خواهد بود. در ضمن این موفقیت، از سرعت حرکت به سمت برگزاری رفراندوم دوم خروج خواهد کاست. موفقیت آقای فاراژ همچنین رهبران اروپا را در خصوص صرف وقت و امیدواری به برگزاری انتخابات دوم برگزیت دچار تردید خواهد کرد.

برنامه حزبی و سیاسی حزب برگزیت

بسیاری در بریتانیا حزب برگزیت را یک حزب ملی‌گرای پوپولیست می‌خوانند. شاید بتوان مهم‌ترین نقطه تمایز بخش به حزب یوکیپ را تأکید این حزب بر احترام گذاردن به نتیجه رفراندم خروج و لزوم تحقق برگزیت به معنای واقعی آن در نظر بگیریم. رهبران حزب برگزیت رسماً اعلام کرده‌اند که سیاستی جز تلاش بری خروج بدون توافق بریتانیا از اتحادیه اروپا ندارند. در ضمن، آقای فاراژ مجلس عوام بریتانیا را به تلاش برای به شکست کشاندن برگزیت متهم کرده است. حزب برگزیت اعلام کرده است که به دنبال جذب آراء طرفداران پیشین حزب محافظه کار و حزب یوکیپ است. این حزب همچنین به آراء طرفداران برگزیت حزب کارگر نظر دارد. در ضمن حزب برگزیت اعلام کرده است که تا پیش از انتخابات پارلمان اروپا، مانیفست حزبی منتشر نخواهد بلکه صرفاً پلت فرم سیاسی خود را معرفی خواهد کرد. حزب برگزیت هم‌اکنون 14 نماینده در پارلمان اروپا دارد. این چهارده نماینده البته نمایندگان حزب یوکیپ در پارلمان اروپا بودند ولی به‌تازگی به حزب برگزیت پیوسته‌اند.

نتیجه گیری

تقریباً تردیدی وجود ندارد که سپهر سیاسی بریتانیا در حال تغییر است و بازیگران جدیدی در حال ورود به بازی سیاسی در بریتانیا هستند. بازیگرانی که از اختلافات داخلی؛ سکون؛ سردرگمی و ناکارآمدی برنامه‌ای و اجرایی دو حزب کارگر و محافظه‌کار بیشترین استفاده را کرده‌اند و خواهند کرد.  البته به این نکته نیز باید توجه کرد گرچه به نظر می‌رسد که ستاره اقبال احزابی چون حزب برگزیت در پرتو تبدیل شدن برگزیت به پیش‌ران اصلی پویش‌های سیاسی بریتانیا ظهور کرده است، ولی در بلندمدت این احزاب فاقد عناصر اصلی تأثیرگذاری ایجابی بر سپهر سیاسی بریتانیا هستند. در آخرین نظرسنجی موسسه یو گاو در خصوص رأی به احزاب در صورت برگزاری انتخابات پارلمانی در بریتانیا نیز حزب برگزیت با کسب 16 درصد آراء در این نظرسنجی، پس از احزاب محافظه‌کار و کارگر قرار می‌گیرد که به صورت مساوی 24 درصد آراء را در اختیار دارند.

نویسنده: حسین مفیدی احمدی پژوهشگر مسائل اروپا