در ادامه این مطلب به قلم ' ژیانا اسکندری ' آمده است: 15 کیلومتری جاده سنندج به کامیاران را که رد می کنیم، از میان جاده فرعی پر دست انداز خاکی و درختچه های کوتاه بی شاخ و برگ و تنک در زمینی بایر و وسیع به سمت یکی از چهار گلخانه تولید گل های زینتی کردستان رهنمون می شویم؛ سقف نایلونی فضای گلخانه از دور پیداست...

با عبور از ورودی نایلونی گلخانه و نرسیده به غرفه های پنج گانه متمایز و دیوار به دیوار گل ها، حوضچه ای پر از آب سه در چهار می بینیم که شاخه های بریده رزهای قرمز و صورتی چیده شده در آن چشم دل می نوازد و شمیم عطرشان فضا را عطراندود می کند بیخود نیست که اسانس گل رز گرانترین اسانس دنیاست.

در غرفه اول چند کارگر با لباس و چکمه های پلاستیکی سفید رنگ نشسته اند بر زمین و خاک را به آرامی هرس می کنند.

آنسوتر مارگریت ها خواب هستند و در جوار آن خاک غرفه گل مریم برای اول اسفند آماده کشت شده است. رایحه ملایم گلایول های صورتی و سفید و قرمز بومی فلات ایران در این گل خانه در نوبهار استشمام می شود؛ گل های داودی اما در دورترین غرفه و در سکوتی مطلق و دمای 15 درجه بالای صفر استراحت می کنند و باغبان امیدوار است برای 13 بدر سرشاخه های زیادی را از شاخه اصلی داودی های زرد و سپید برداشت کند. سقف و دیوارهای اتاق های این گلخانه از جنس نایلون است و نایلون ها با تخته چوب های مستطیلی با ابعاد 40 در پنج سانتی متر به هم میخ شده اند تا سقفی باشد و دیواری بر روی این گل ها.

اینجا یک گلخانه سنتی درمساحتی شش هزارمترمربعی است و 180 تا 200 هزار شاخه گل از انواع گل های رزقرمز، مارگریت، گلایول، داودی و مریم از 10 سال پیش اندرون محفظه نایلونی قوسی شکل تولید می شود که افزون بر تامین سفارشات 24 مغازه گل فروشی شهر سنندج و چند گل فروشی از ارومیه، یک سوم تولیدات این گلخانه در طول سال به اقلیم کردستان عراق نیز صادر می شود.

در این گلخانه 4 نیروی ثابت و 200 تا 250 کارگر فصلی در سال مشغول به کار هستند. به گفته چوپانی، مسئول گلخانه در صورت دریافت تسهیلات بلندمدت همین فضا ظرفیت گسترش اشتغالزایی 20 تا 25 نفر را به صورت ثابت دارد اما درخواست وام آنها همواره در پیچ و خم بروکراسی اداری گم شده و آنگونه که خودش می گوید تاکنون موفق به دریافت هیچ نوع تسهیلاتی نشده اند و حتی بیمه آنها نیز پس از 9 سال قطع شده است؛ گویا کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی در جریان بازدید از گلخانه به تازگی دریافته اند که شغل آنها در زیربخش مجموعه شغل های کشاورزی قرار نمی گیرد!

این در حالی است که مقامات جهاد کشاورزی کردستان می گویند هیچ محدودیتی در ارائه تسهیلات و تولید گل در استان وجود ندارد و به ازای هر مترمربع زمین حداقل 150 هزار تومان تسهیلات ارائه می شود.

چوبانی که از سال 1369 تا سال 1380 درمنطقه حفاظت شده پارچین تهران تولید گل های زینتی و تزئینی را به صورت تجربی تجربه کرده است و در سال 82 مقاوم دوم کشوری و نیز چهارسال پیاپی مقام نخست را در تولید گل داشته است، سیستم حرارتی تامین گرما در داخل گلخانه را به ما نشان می دهد و از گرمه گرمه صدای فرهای حرارتی در شب های گلخانه برای تامین درجه حرارت مناسب غنچه دادن قلمه های کاشته شده در دل خاک حکایت می کند و می گوید: هر یک هزار مترمربع از فضای گلخانه یک فرحرارتی نیاز دارد و درسال سه تا سه و نیم میلیون تومان هزینه سوخت به صورت آزاد برای این مکان پرداخت می شود.

صادرات 500 هزار شاخه گل به عراق در سال

اگر کشورهای عراق، آذربایجان، اوکراین، مولداوی، بلاروس، گرجستان، ارمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان و روسیه مقصدهای صادراتی شاخه های تولیدی گل های زینتی ایران باشند، در این میان استان کردستان تنها استانی است که از یک دهه پیش سالانه به طور متوسط 500 هزار شاخه از گل های رز قرمز، مارگریت، گلایول، داودی و مریم را معادل 750 تا 800 میلیون تومان پول به عراق صادر می کند با این حال این استان در رده بیست و سوم تولید گل در کشور قرار دارد.

کارشناسان اقتصاد کشاورزی اما می گویند استان کردستان با سرمایه گذاری و بسترسازی لازم می تواند نه تنها صادرات گل به عراق را افزایش دهد بلکه از طریق این بازار پل ارتباطی برای بازار ترکیه و کشورهای اروپایی نیز فراهم کند.

حلقه گم شده تولید گل های زینتی

»محمود حاجی رحیمی«، دکترای اقتصاد کشاورزی می گوید: بر اساس شرایط آب و هوایی استان اگر یک سوم و یا حتی یک چهارم آب مصرفی محصولی مانند سیب زمینی در استان صرف پرورش گل شود سودآوری چندین برابری دارد چرا که تولید گل در گلخانه با میزان آب مصرفی مشخص 10 برابر تولید گل در هوای آزاد با همان آب مصرفی است.

او محیط استان را محیطی مساعد برای پرورش انواع گل های گلخانه ایی می داند و می گوید: برون رفت از تولیدات پراکنده و اندک سنتی و روی آوردن به تولیدات زنجیره وار درفضایی مدرن حلقه گم شده تولیدات گلخانه ایی است.

ایجاد 40 گلخانه به جای 4 گلخانه موجود در استان با توجه ظرفیت های استان از نظر آب و هوای مناسب و مزیت همجواری با کردستان عراق موردی است که او برای گسترش صنعت گلخانه بر اساس اراده مدیریت استانی به آن اشاره می کند و می گوید: پرورش گل های زینتی مزیت و ظرفیت تبدیل به یکی از محصولات استراتژیک و مهم استانی را دارد تا جایی که از طریق بازار عراق به بازار جهانی وصل شویم و در مجموعه ایی کامل زنجیره ارزش افزوده تولید گل از تهیه نهاده گل، نگهداری، بازاریابی و اطلاعات کشت و صنعت گلخانه ایی مدرن را کامل کنیم که این کار با تصمیم گیری سیاسی و اداری مدیران استانی امکانپذیر است.

نظام مهندسی کشاورزی استان کردستان نیز در جلساتی سه محصول'انگور'،'توت فرنگی' و 'گل های زینتی' را به عنوان محصولات استراتژیک استان مطرح کرد تا مورد عنایت مدیران استانی برای ارتقاء و گسترش تولید این محصولات شوند.

اما برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که استان از نظر تولید و پرورش گل های زینتی جزو استان های رده های نخست نیست و باید در جستجوی مزیت های دیگر از جمله اهلی کردن گل های وحشی دشت های غربی کردستان در این زمینه بود.

»تیمور جوادی«، دکترای علوم باغبانی با اشاره به تنوع گل های وحشی در کردستان و مزیت مرز در استان می گوید: اگر بخواهیم در استان کردستان حرفی برای گفتن در زمینه پرورش و صادرات گل های زینتی داشته باشیم باید با شناسایی گونه های بی نظیر موجود استان زمینه اهلی سازی و تولید و ارتقاء آنها را با استفاده از علم گیاه شناسی فراهم کنیم و با شناخت بازار و سلایق موجود گل هایی چون زنبق های وحشی و انواع آلاله های واژگون دشت های کردستان را اهلی سازی کنیم.

اهلی کردن گل های وحشی

»حسین معروفی« از کارشناسان خبره علم گیاه شناسی که سال ها در زمینه جمع آوری و شناسایی گیاهان خودرو طبیعی کردستان فعالیت می کند، می گوید: گسترش، توسعه و ارتقاءعلم گیاه شناسی و اهلی کردن و پرورش گل های وحشی و خودرو طبیعی مستلزم وجود متخصصان و شرایط و امکانات خاصی است که در استان کمتر پیدا می شود با این حال به گل هایی اشاره می کند که از نظر زیبایی قابلیت تبدیل و پرورش در سطح فضاهای گلخانه ایی را دارند.

او که گل فوق العاده زیبای »پاونیاما سکولا« را چند سال پیش برای نخستین بار در ایران به عنوان رکورد کشف و گزارش کرده است، می گوید: بر اساس گزارش ها این گل در اروپا شاخه ایی بالغ بر هفده و نیم پوند انگلیس ارزش اقتصادی دارد.

معروفی به گونه ای جدید از جنس کلاغک در منطقه دیواندره اشاره می کند که به نام »موسکاری کوردیکم« نامگذاری کرده است و می گوید: نوعی گل استکانی در منطقه شاهو که مقاله علمی گزارش شده آن تحت داوری است کشف و به نام »کامپالونا کوردستانیکم« نامگذاری کرده ام که با زیبایی فوق العاده آن امکان و قابلیت پرورش در گلخانه های تزیینی و زینتی را دارد.

»ساتوریجا اورامانیکا« نام دیگر گلی است که او در روستای »بلبر« اورامان کشف کرده و نیز دو گونه جدید دیگر که نام انها برگرفته از سنندج است به نام »اورنیتوگالوسنندجنسه«.

او می گوید: نامگذاری این گل های جنبه علمی دارد و گاهی با توجه به نام علمی و سرزمین رویش به نامی ترکیبی جدید نامگذاری می شود مثلا نوعی میلیوم را در آذربایجان شرقی کشف کرد و به نام »میلیوم آتروپاتانا«، نام قدیم آذربایجان نام نهاد و یا نوعی بادام محکم و مقاوم را در دل طبیعت وحشی بلوط های بانه کشف کرد و به نام »اوراز« قهرمان استوار کوهنوردی نامگذاری کرد.ک/1

533