فاصله محل کار تا منزل هر روز با نوشته های عجیب و غریبی بر روی دیوارها یا جلو درها و پارکینگ ها مواجه می شوم اما یکی از این نوشته ها توجهم را جلب کرد زیرا حس کردم خشونتی خاص در درون آن نهفته است. کاغذی بر روی دیوار یکی از ساختمان های نوساز و شیک نصب شده بود که بر روی آن نوشته «پارک پنچری- حتی موتورسیکلت»! خودنمایی می کرد؛ یعنی به صورت آشکار و بسیار جدی اخطار کرده بودند که اگر هرگونه خودرو یا حتی موتورسیکلت خود را اینجا پارک کنید بدون هیچ تعارفی پنچر می شود.

این نوع برداشت باعث شد تا این مساله برایم پیش بیایید که چه اتفاقی افتاده که ما اینقدر بدون تعارف خشونت خود را آشکار می کنیم و حتی حاضر نیستیم برای مکان هایی در کنار منزل مسکونی و یا در جلو در یا پارکینگ محل زندگی خود که امکان دارد بعضی وقت ها اصلاً به آن هم احتیاجی نداشته باشیم اجازه ندهیم یک تَن دیگر حتی برای دقایقی چند وسیله نقلیه خود را در آنجا پارک کند؟ این مساله باعث شد تا نخست به سراغ این برویم که آیا خشونت اساساً این است که ما با یکدیگر درگیر شویم و به هم آسیب برسانیم یا موارد دیگری هم مصداق خشونت قرار می گیرد؟

**خشونت چیست؟
خشونت در یک معنا به رفتاری گفته می شود که هدف آن صدمه زدن به خود یا دیگران از روی عمد یا قصد است. از این رو از جمله مسایل اجتماعی محسوب می شود که نه تنها از جنبه های مختلف حیات بشری تاثیر می پذیرد، بلکه بر آنها نیز تاثیر می گذارد که یک نوع آن خشونت خیابانی است؛ خشونتی که اساساً پدیده ای شهری محسوب می شود و در شهرهای بزرگ که میزان آشنایی شهروندان با یکدیگر کمتر است انگیزه ارتکاب آن نیز بیشتر می شود. بنابراین ممکن است ما بارها در خیابان شاهد انواع خشونت ها باشیم که این اتفاق خود باعث گرایش به آن می شود زیرا با توجه به دیدگاه صاحبنظران یکی از عوامل مهم در گرایش به خشونت خیابانی مشاهده آن پدیده و یادگیری آن طی فرآیند اجتماعی شدن است. برای نمونه با توجه به تئوری یادگیری اجتماعی «آلبرت بندورا» روان شناس کانادایی-آمریکایی رفتارهای ناهنجار مانند گرایش به خشونت خیابانی زاییده یادگیری اجتماعی هستند.

بنابراین می توان گفت که تابلوهایی یا نوشته هایی که بر روی در و دیوارها نصب می شود و بر روی آن نوشته هایی همچون «پارک پنچری، پارک ممنوع، پارک نکن حتی یک لحظه» و از این دست نوشته ها که با آنها به صورت آشکار مردم را تهدید می کنند نمونه بارزی از خشونت در حق دیگر شهروندان است که در فرآیند اجتماعی شدن نیز تاثیر می گذارد؛ یعنی اینگونه نوشته ها باعث تغییر رفتار عده ای دیگر از شهروندان می شود.

همچنین چنین نوشته هایی در مواقعی چند باعث ایجاد اختلاف، دعواهای خیابانی و خشونت آشکار می شود؛ یعنی ممکن است یک شخص به دلیل اینکه وسیله نقلیه ای در جلو منزل مسکونی اش پارک شده باشد با شخصی دیگر درگیر شود و به زد و خورد بیانجامد زیرا استدلالش این است که «مگر نمی بینی نوشته شده پارک پنچر».

با توجه به این مساله باید دید که قانون در مورد خیابان ها، کوچه ها و مکان هایی که مالک شخصی ندارد چه گفته است.

**قانون و مکان های عمومی
در وهله نخست باید اشاره کرد که ماده 669 قانون مجازات اسلامی می‌گوید: «هر گاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید مالی کند، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا 74 ضربه یا زندان از 2 ماه تا 2 سال محکوم خواهد شد.» همچنین طبق ماده 24 قانون مدنی «هیچ کس نمی تواند کوچه و خیابان هایی که بن بست یا مسدود نیست را تحت تملک قرار دهد. بنابراین نصب هر گونه تابلو پارک ممنوع، یا تهدید به پنچری خودروها در کوچه و خیابان های شهر جرم محسوب می شود و می توان از متخلفین در دادسرا شکایت کرد.»

با توجه به این مطلب در قانون مدنی کشور به صراحت در مورد حقوق مردم در کوچه و خیابان ها و نصب تابلو پارک ممنوع در آنجا مطالبی گفته شده است. اگرچه قانون، حقوقی برای مالکان پیش‌بینی کرده است که مردم حق ندارند خودروهای خود را مقابل پارکینگ یا داخل کوچه‌های بن بست پارک کنند اما از طرف دیگر به صاحب ملک این حق را نداده‌اند که مردم را تهدید یا اقدام به تخریب و پنچر خودرو آنها کنند.

بنابراین از قدیم هم گفته‌اند چهاردیواری اختیاری است؛ یعنی شخص تنها مالک دیواری بوده که دور زمین خانه‌ اش کشیده اند. لذا نسبت به این فضا حق تصرف دارد اما وسعت این محدوده همانجایی است که دیوار تمام می‌شود و مالک نسبت به فاصله میان دیوار منزل و خیابان هیچ حقی ندارد. از این رو هیچ فردی نمی تواند دیگری را از پارک کردن خودرو در خیابانی که پلیس آن را ممنوع نکرده، منع کند. البته به جز مقابل درب پارکینگ که باعث مشکل برای ورود و خروج خودروی صاحب ملک می‌شود.

**در حق یکدیگر مهربان باشیم
فارغ از تمام این مسایل لازم است کمی به رفتار خودمان فکر کنیم. اینکه در حق یکدیگر چگونه رفتار می کنیم و توقع داریم که با ما چگونه رفتار شود؟ اگر اندکی در رفتار مردم جامعه تامل داشته باشیم متوجه می شویم که چقدر رفتاری به عنوان «گذشت» نایاب شده است؛ یعنی در طول فعالیت های روزمره متوجه می شویم که مردم خیلی کم نسبت به یکدیگر گذشت دارند و حاضر نیستند از کنار بعضی از مسایل که امکان دارد تبعات چندانی هم برای آنها نداشته باشد از خود گذشت نشان دهند.

بنابراین لازم است تا جامعه رفتار همراه با گذشت در خود تقویت کند؛ یعنی گاهی وقت ها لازم است تا خود را جای دیگری بگذاریم و در جایگاه او ایستاده باشیم نه اینکه همیشه حق به جانب عمل کنیم و هیچ گونه انعطافی برای گذشت کردن نداشته باشیم. اگر این نوع رفتار در جامعه تقویت شود اگرچه نمی توان گفت خشونت به طور کلی کنار می رود اما می توان گفت دیگر به هر بهانه ای در خیابان شاهد درگیری و خشونت نیستیم.

یکی دیگر از راه های کاهش خشونت در جامعه این است که شهروندان آستانه صبر خود را بالا ببرند؛ یعنی رفتار افراد باید به گونه ای باشد که برای هر عمل و رفتاری نسبت به یکدیگر پرخاش نکنند، اینکه شخصی برای چند دقیقه یا حتی چند ساعت وسیله نقلیه خود را در کنار منزل مسکونی شخصی دیگر پارک کند آنچنان خسارتی به او وارد نکرده که بخواهد هر نوع آسیبی به وسیله نقلیه یا حتی شخص بزند. بنابراین بیایید یاد بگیرم که آستانه صبر خود را بالا ببریم تا فارغ از تمام عوامل بازدارنده خودمان در حق یکدیگر مهربان باشیم.

حتی به جای پارک پنچری یا هر جمله و علامت تهدید کننده ای بر روی در و دیوار منزل مسکونی خود، بیاییم بنویسیم «شماره بگذار، پارک کن». شاید در آن لحظه ای که فردی وسیله نقلیه خود را در کنار منزل مسکونی یا حتی جلو در یا پارکینگ منزل ما پارک می کند به آن مکان هیچ احتیاجی نداشته باشیم. چنان که در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است: «هر کس رحم نکند به او رحم نشود، هر کس نبخشد بخشیده نشود».
...............................................................................
پژوهشگر ایرنا