به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ یکی از مهمترین شاخصه های توسعه هر کشور که در گزارش توسعه انسانی سازمان ملل متحد هرساله اعلام می شود، شاخصه امید به زندگی است. این مقوله نشان می دهد که مردم هر جامعه ای بر پایه میزان توسعه یافتگی آن کشور چند سال امید به زنده ماندن دارند.

بنابراین امید به زندگی یک شاخص آماری محسوب می شود و بیان می کند که ‌متوسط طول عمر در یک جامعه چقدر است یا اینکه هر عضوی از آن جامعه چند سال می‌تواند توقع حیات داشته باشد که در این مورد به هر میزان که شاخصه ‌های بهداشتی و درمانی بهبود پیدا کند، امید به زندگی نیز افزایش بالا می رود.

عملکرد ایران از 1356 تا 1396خورشیدی نشان می‌دهد، در استاندارد‌های امید به زندگی در حوزه بهداشت و سلامت موفقیت‌های چشمگیری به دست آمده به گونه ای که طول عمر متوسط از 56.6 درصد به 75 سال رسیده است.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در خصوص عوامل بالارفتن امید به زندگی در ایران با «پیمان ابهریان» عضو هیات علمی و مدیر گروه توانبخشی شناختی پژوهشکده علوم شناختی به گفت وگو پرداخته است.

-در ادامه متن گفت وگو را می خوانیم:
**ایرنا: در مساله امید به زندگی چه عواملی تاثیرگذار هستند و نقش تعیین کننده ای دارند؟
***ابهریان: در این زمینه باید به 2 مساله توجه داشت. یکی عواملی که باعث مرگ و میر افراد می شود و دیگری موضوعی که اختلال هایی را در افراد ایجاد می کند و این 2 عامل بر جنبه های جسمانی و روانی افراد تاثیر می گذارند. بنابراین باعث آسیب می شوند و امید به زندگی را پایین می آورند.

**ایرنا: در ایران امید به زندگی از 56.6 درصد در 1356 به 75 در 1396 خورشیدی رسیده است. چه عواملی را در این زمینه موثر می دانید؟
***ابهریان: عواملی که باعث افزایش امید به زندگی در کشور شده را می توان به چند دسته تقسیم کرد. یکی اینکه امروزه خدمات پزشکی در کشور به لحاظ تجهیزات، فناوری و تیم فنی پیشرفت پیدا کرده است. به خصوص در زمینه قلب و عروق و مغز و اعصاب که با مرگ و میر نسبتاً بالایی روبرو بودیم، پیشرفت هایی به دست آمده که جلوی بسیاری از این مرگ و میرها گرفته شده است.

مساله مهم دیگر که با امید به زندگی ارتباط پیدا می کند، مقوله ذخیره شناختی است؛ یعنی اینکه افراد چه سطح تحصیلاتی باید داشته باشند، چه میزان مطالعه کنند، چه اندازه فعالیت های فرهنگی، ورزشی و ... داشته باشند و ... اینها امکاناتی هستند که باعث می شود امید به زندگی در یک جامعه بالا برود. در واقع توانمندی شناخت باعث می شود که افراد به سالمندی برسند، زندگی موفقیت آمیزتری داشته باشند و در نتیجه امید به زندگی بهتری هم خواهند داشت.

**ایرنا: چه عواملی سطح امید به زندگی را در کشور پایین می آورد و آِیا در جهت جلوگیری از این عوامل موفق عمل کرده ایم؟
***ابهریان: یکی از این مسایل تصادف است. در ایران میزان تصادف ها و مرگ و میرهای ناشی از آن، آمار بالایی دارد که اگر بتوانیم این مساله را کنترل کنیم، خواهیم توانست امید به زندگی در کشور را از وضعیت کنونی آن نیز بالاتر برد. موضوع دیگر اعتیاد به شمار می رود که به سبب عوارضی که در افراد ایجاد می کند، مرگ و میر نیز به دنبال دارد و امید به زندگی را کاهش می دهد. از این رو با راهکارهایی مناسب می توان امید به زندگی را افزایش داد.

مساله دیگر آلودگی هوای ناشی از صنعت و خودرو است که نقش مهمی هم دارد و ارایه راهکارها در این حوزه امید به زندگی در کشور را افزایش می دهد. در واقع ما در حوزه فاکتورهای عفونی و واگیردار موفقیت خوبی به دست آورده ایم اما مساله ای همچون سرطان که ناشی از همین آلودگی ها بوده، هنوز کاهش پیدا نکرده است، گرچه در زمینه درمان آن موفقیت هایی داشته ایم.

بنابراین ایران در زمینه درمان و توانبخشی پیشرفت هایی داشته است. به ویژه در زمینه شناختی که در سال های گذشته مطرح نبود اما امروزه کلینیک مغز و شناخت تاسیس شده است و در این حوزه فعالیت می کند. البته در زمینه پیشگیری ضعف داشته ایم به جز پیشگیری عفونی که موفق بوده ایم. یکی از مهمترین مشکل های کشور چاقی بوده که رو به افزایش است. اگرچه ما درمان ها را بهتر کرده ایم و امید به زندگی بالا رفته اما در زمینه پیشگیری موفقیت آنچنانی نداشته ایم و اگر این مورد هم با مساله درمان و توانبخشی همسو کنیم به طور قطع امید به زندگی در کشور بالاتر خواهد رفت.

**ایرنا: شما از توانبخشی برای بالا بردن امید به زندگی یاد کردید. منظور از آن چیست؟
***ابهریان: به جز پیشگیری و درمان باید به مساله توانبخشی نیز اهمیت بدهیم. بنابراین برای امید به زندگی همراه با سلامت باید اهمیت زیادی به حوزه توانبخشی به خصوص توانبخشی ذهنی و شناختی بدهیم. برای نمونه عملکردهای مغزی در سالمندان بر اثر افزایش سِن دچار افت می شود و در تصمیم گیری های خود اختلال دارند و نمی توانند به طور مستقل کارهای خود را انجام دهند و ما مجبور می شویم یک شخص یا یک تیم برای پرستاری از او به کار بگیریم و سرمایه ای اضافه بگذاریم. در صورتی که اگر ما این هزینه را صرف توانمندسازی شخص کنیم و وقتی که مستعد ازکار افتادگی است بر روی آموزش، تقویت تمرکز و حافظه، عملکردهای حرکتی و ... شخص کار کنیم، باعث می شود که ما در حوزه سالمندان مانع از این شویم که این افراد زودتر به طرف آسیب بروند و بتوانند به صورت مستقل کارهای خود را انجام دهند.

**ایرنا: این روزها در جوامع بین‌المللی دیگر نرخ امید به زندگی را شاخصه توسعه در هر کشور نمی‌دانند و چیزی که به آن توجه می‌کنند «امید به زندگی توأم با سلامت» است. مساله سلامت در ایران چه جایگاهی دارد؟
***ابهریان: ما باید سلامت را تعریف کنیم زیرا این مقوله تنها نداشتن بیماری نیست؛ یعنی باید از بُعد جسمی، روانی و اجتماعی سلامت را مَد نظر قرار دهیم. با توجه به این مساله در ایران سلامت از لحاظ جسمی تا حدودی بهتر شده است اما گاهی مشکلاتی و مسایل غیر پیش بینی که به وجود می آید باعث می شود که به سلامت روانی آسیب وارد شود. بنابراین برای اینکه ما امید به زندگی همراه با سلامت داشته باشیم، نیاز به توجه و فعالیت هایی بیشتری داریم.

**ایرنا: دولت ها چه نقشی در بالا رفتن نرخ امید به زندگی در کشور دارند؟
***ابهریان: تمامی سیاستگذاری های کلان در حوزه عوامل بالا برندهِ نرخ امید به زندگی در کشور برعهده دولت است. برای نمونه در حوزه پیشگیری باید دولت وارد عمل شود زیرا مساله ای نیست که بخش خصوصی از عهده آن بربیاید زیرا دولت باید هزینه های آن را پرداخت کند. در کشورهای دیگر سازمان های بیمه گر برای اینکه هزینه های خود را پایین بیاورند، در قسمت پیشگیری سرمایه گذاری می کنند و با این کار در هزینه های بعدی صرفه جویی می شود. به همین ترتیب اگر سیاستگذاران و مسوولان این کار را در ایران فرهنگ سازی کنند، قدم بزرگی برداشته خواهد شد.

پژوهشم**9370**2002**9131