در این گزارش نگاهی داریم به وضعیت تولیدات سال 97 و مقایسه آن‌ها با سال قبل از خود. در سال جاری، 85 هزار و 12 عنوان کتاب منتشر شد که نسبت به تعداد 84 هزار 728 عنوان کتاب سال گذشته افزایش چشمگیری نداشته است. البته نباید از یاد ببریم که در سال 97 قیمت کاغذ صعود داشته است و ناشران بسیاری با این مشکل دست و پنجه نرم کردند.

میانگین قیمت هر کتاب در سال گذشته 17 هزار و 701 تومان بوده است که این میزان در سال جاری با افزایش 26 درصدی به 22 هزار و 226 تومان رسیده است. متوسط قیمت هر صفحه 26 درصد بیشتر شده و از 1102 ریال سال گذشته به 1387 ریال در سال جاری رسیده است.

*فلسفه پیشتاز

آمار می‌گوید در سال جاری ناشران و مردم علاقه بیشتری به فلسفه پیدا کرده‌اند و کتاب‌های این حوزه در سال 97، افزایش 17 درصدی نسبت به سال گذشته داشته‌اند و موضوع‌های ادبیات و زبان با افزایش 14 درصدی در رتبه دوم و سوم قرار گرفته‌اند. نکته جالب در این گزارش کاهش تولید کتاب‌هایی با موضوع‌های کلیات با 18 درصد، دین با 9 درصد و کمک درسی با 6 درصد نسبت به سال گذشته است.

از مجموع 85 هزار و 12 عنوان کتاب منتشرشده در یازده ماه سال 1397 در کشور 63 هزار و 904 عنوان کتاب تألیفی و 21 هزار و 108 عنوان ترجمه روانه بازار نشر شده است، اما در سال 1396، 65 هزار و 105 عنوان کتاب تألیف و 19 هزار و 623 عنوان ترجمه بوده است.



*تیراژ کمتر

در یازده ماه سال 1397، شمارگان کل 120 میلیون و 547 هزار و 193 نسخه بوده است که در قیاس با بازه زمانی مشابه سال گذشته کاهش سه درصدی داشته است. بیشترین شمارگان کل در سال 1397 با 33 میلیون و 212 هزار و 944 نسخه به موضوع کمک درسی و پس از آن، کتاب‌های کودک و نوجوان با 26 میلیون و 183 هزار و 73 نسخه اختصاص پیدا کرده است و موضوع ادبیات با 13 میلیون و 548 هزار و 568 نسخه، موضوع دین با 11 میلیون و 790 هزار و 572 نسخه، موضوع علوم عملی با 11 میلیون و 53 هزار و 732 نسخه و موضوع علوم اجتماعی با 9 میلیون و 293 هزار و 881 نسخه در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بیشترین کاهش شمارگان کل نسبت به سال گذشته، در موضوع کلیات است.



*مشکل کاغذ

نفیسه مرشدزاده، مدیر نشر اطراف در گفتگو با «ایرناپلاس» درباره وضعیت نشر می‌گوید: «کتاب هیچ‌وقت متوقف و بی‌رونق نمی‌شود، ولی متأسفانه شاید در سال 98 کالایی باشد که در سبد طبقات اقتصادی بالاتر موجود باشد و برای رساندن محتوای کتاب‌ها به خوانندگان دیگر باید به فکر کتاب الکترونیک و صوتی بود. به‌عنوان یک ناشر امیدوارم اوضاع کاغذ و زینک روبه‌راه شود، وگرنه ما ناشر‌های در آغاز راه و کوچک امکان ادامه کار نخواهیم داشت.»

مرشدزاده ادامه می‌دهد: «وزارت فرهنگ و دولت تلاش‌هایی برای کمک و حمایت کرده‌اند، ولی تقریباً این شکل سهمیه‌بندی و کوپنی غیرقابل ادامه است و جواب هم نداد. ما در تجدید چاپ کتاب‌ها کاملاً به مشکل خوردیم. گرانی کاغذ و این آخر سال گرانی زینک و سلفون کار‌ها را به‌قدری سخت کرد که وقتی کتابی مثل همین جلد اول «سفرنامه‌های زنان» این قدر مورد استقبال واقع شد و چاپ اولش در یک هفته تمام شد، نتوانستیم کتاب را دوباره به بازار برسانیم و باید همین‌طور به اتحادیه آشنا اصرار می‌کردیم برای چند بند کاغذ دولتی. امیدواریم یک فکر دیگری برای کاغذ بکنند.»



*دختری بین کمک درسی‌ها

شاید باورتان نشود، اما در پنج کتاب اولی که بیش از همه تجدید چاپ شده‌اند، فقط یک کتاب عمومی وجود دارد. از تعداد 5 هزار و 787 عنوان کتابی که بیش از یک بار چاپ و روانه کتاب‌فروشی‌ها شده‌اند کتاب «پرسش‌های چهارگزینه‌ای شیمی یازدهم» از انتشارات مبتکران با 57 بار چاپ در رتبه اول قرار دارد. «دختری که رهایش کردی» از انتشارات میلکان با 44 بار چاپ، «زبان انگلیسی جامع کنکور (نظام جدید)» از انتشارات پیشروان-مبتکران با 44 بار چاپ، «دین و زندگی جامع کنکور» از انتشارات بین‌المللی گاج با 38 بار چاپ، «فارسی جامع (دهم و یازدهم) - پایه - کنکور جدید» از انتشارات خیلی سبز با 36 بار چاپ، «پرسش‌های چهارگزینه‌ای شیمی 3: دوازدهم کنکور جدید شامل فصل‌های اول و دوم شیمی دوازدهم» از انتشارات خیلی سبز با 36 بار چاپ، «پرسش‌های چهارگزینه‌ای ریاضیات تجربی جامع: دوازدهم - کنکور جدید» از انتشارات خیلی سبز با 34 بار چاپ، «پرسش‌های چهارگزینه‌ای فیزیک 3 دوازدهم - رشته تجربی - کنکور جدید» از انتشارات خیلی سبز با 34 بار چاپ، «عربی جامع، پایه (دهم و یازدهم) کنکور جدید» از انتشارات خیلی سبز با 33 بار چاپ، «ملت عشق» از انتشارات ققنوس با 31 بار چاپ، «خودت باش دختر: از باور کردن دروغ‌هایی که درباره‌تان گفته می‌شود دست بردارید تا تبدیل به همان کسی شوید که واقعاً هستید» از انتشارات کتاب کوله‌پشتی با 30 بار چاپ، «پرسش‌های چهارگزینه‌ای شیمی پایه دهم و یازدهم، کنکور جدید» از انتشارات خیلی سبز با 29 بار چاپ، «دین و زندگی جامع پایه (دهم و یازدهم)، کنکور جدید» از انتشارات خیلی سبز با 29 بار چاپ، «خاطرات سفیر ...: و من سفیر شدم!» از شرکت انتشارات سوره مهر با 28 بار چاپ و «انگلیسی جامع پایه (دهم و یازدهم)، کنکور جدید» از انتشارات خیلی سبز با 28 بار چاپ جزو پرتکرارترین کتاب‌های چاپ مجدد سال 1397 معرفی شدند.



*ناشران فعال

در حوزه ناشران عمومی پرکار در یازده ماه سال 1397 می‌توان به انتشارات جنگل با 777، نشر چشمه با 744، سنجش و دانش با 412، شرکت نشر قطره با 394، نشر نی با 344، نشر مرکز با 335، رهنما با 324، مروارید با 305، آموزشی تألیفی ارشدان با 304، شرکت انتشارات سوره مهر با 296، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران با 291 عنوان کتاب منتشره اشاره کرد.

همچنین در این آمار مشخص می‌شود 85 هزار و 12 عنوان کتاب از سوی 50 هزار و 765 مؤلف شامل 36 هزار و 624 مؤلف مرد و 14 هزار و 141 مؤلف زن و 14 هزار مترجم شامل 8 هزار و 726 مترجم مرد و 5 هزار و 461 مترجم زن منتشر شده‌اند. گفتنی است در آمار پدیدآورندگان، منظور از «مؤلف» پدیدآورندگان با همه نقش‌های گوناگون (از جمله نویسنده، گردآورنده، شاعر، مصحح و..) به‌جز «مترجم» است.



*تهران، همچنان اول

از مجموع 85 هزار و 12 عنوان کتاب در یازده ماه سال 1397 در کشور، استان تهران با 65 هزار و 644 عنوان کتاب در صدر قرار گرفت که از این تعداد، 47 هزار و 205 عنوان تألیف و 18 هزار و 439 عنوان ترجمه از سوی ناشران تهرانی راهی بازار نشر شده است. همچنین از مجموع کل کتاب‌های منتشر شده در این استان 37 هزار و 237 عنوان چاپ اول و 28 هزار و 407 عنوان چاپ مجدد هستند. بعد از استان تهران، استان‌های قم با پنج هزار و 399 عنوان، خراسان رضوی با دو هزار و 933 عنوان، آذربایجان شرقی با هزار و 689 عنوان، اصفهان با هزار و 468 عنوان و البرز با هزار و 177 عنوان در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.

همچنین استان‌های چهارمحال و بختیاری با 66 عنوان و کهگیلویه و بویراحمد با 39 عنوان کتاب در رده‌های انتهایی قرار دارند.

گزارش از سیدمهدی موسوی تبار

**اداره کل اخبار چند رسانه ای**ایرناپلاس**