این
کارگران از کشورهای آسیایی و خاورمیانه، اغلب با قراردادهای کوتاه مدت، راهی عربستان شدند تا در راستای محقق کردن پروژه‌های بلندپروازانه دولت عربستان بخشی از نیروهای کار فعال در این کشور باشند. اما حکایت اقبال چیز دیگری است. او پس از ورود به این کشور، دهه‌ها در آن اقامت کرده و سه فرزندش را در آن بزرگ کرده و حتی پس از آنکه سیاست‌های دولت عربستان تغییر کرد و کنترل خود بر بازار کارگران خارجی را شدیدتر کرد هم در این کشور باقی ماند. اما حالا سیاست‌هایی که حکومت آل سعود در پیش گرفته اقبال را که در سن 60 سالگی به سر می‌برد، مجبور کرده به ترک وطن دومش بیشتر از همیشه فکر کند. ادیب نصرت 28 ساله است و پنج سال پیش همراه با برادر و دوستش راهی ریاض شد تا با استفاده از فرصت‌های کاری، در این کشور برای خانواده‌اش در پاکستان پول بفرستد. او پس از پنج سال کار کردن توانسته برای خانواده‌اش در روستایی در حومه اسلام‌آباد خانه‌ای بخرد. در حالی که تنها چند قسط تا تسویه پول خانه باقی مانده، او ناچار است از ریاض بیرون برود. دولت در راستای سیاست‌های تازه خود در نظر گرفته که مالیات کارگران خارجی را افزایش بدهد و حتی از کار کردن آنها در برخی بخش‌ها جلوگیری کند. افزایش هزینه‌های زندگی، که به‌عنوان بخشی از نوسازی‌های اقتصادی در نظر گرفته شده تا اقتصاد عربستان کمتر از پیش به نفت متکی باشد، زندگی کارگران خارجی را با مشکلات فراوانی روبه‌رو کرده است. نتیجه این سیاست، در بازگشت بسیاری از مهاجران به کشورهایشان، خود را نشان داد.
عربستان سعودی دو سال پیش تصمیم گرفت برنامه اخراج نزدیک به 20درصد جمعیت یعنی در حدود 5 میلیون مهاجر غیرقانونی را کلید بزند. این تصمیم در شورای تصمیم‌گیری کشور و به پیشنهاد یکی از نمایندگان به نام صدقا فاضل گرفته شد. به گزارش روزنامه الحیات، اما مقام‌های حکومت عربستان از این نگران هستند که مهاجران علیه عربستان و مقام‌های این کشور دست به شکایت بزنند و بخواهند حقوق از دست رفته خود را به دست بیاورند. پیش از این هم، طی سال‌های 2012 تا 2015 حدود 243 هزار پاکستانی به اتهام همدستی در تروریسم از عربستان اخراج شدند.
به گزارش آژانس اطلاعاتی عربستان سعودی از اوایل سال 2017 تا سومین سه ماهه سال گذشته، بیش از یک میلیون خارجی بازار کار عربستان را ترک کرده‌اند. پیش از این هم که صدها هزار تن از مهاجران به قصد خانه‌هایشان خاک اقلیم آل سعود را ترک کرده بودند. از ماه ژوئیه سال 2017 نیز تعرفه‌های مالیات کارگران خارجی را افزایش داد و ماهانه هر کارگر حدود 26 دلار باید مالیات بپردازد. البته شهروندان سوریه و یمن در عربستان از پرداخت این مالیات معاف هستند. قرار است این مبلغ هر سال به طور تدریجی افزایش پیدا کند تا روند خروج مهاجران از این کشور به طور کامل انجام شود. برآورد می‌شود که 11 میلیون خارجی در بخش خصوصی عربستان مشغول کار هستند که حدود دو میلیون و 300 هزار تن دیگر نیز که اعضای خانواده و وابستگان آنها هستند هم در این کشور سکونت دارند. در این میان، براساس برخی برآوردها بین 300 تا 600 هزار مهاجر افغانستانی در عربستان سعودی زندگی و کار می‌کنند و پرداخت مالیات‌های سنگین باعث شده تا با فشارهای بیشتری برای ادامه کار و زندگی‌شان در این کشور نفت‌خیز مواجه شوند.
پس از کاهش شدید قیمت نفت در سال 2014 در بازارهای جهانی، اقتصاد عربستان که بشدت متکی بر درآمد نفت است، صدمات فراوانی دید. از سوی دیگر، با ادامه یافتن جنگ در یمن و افزایش هزینه‌های این جنگ، بار زیادی بر شانه‌های اقتصاد عربستان تحمیل شد. با در نظر گرفتن افزایش مالیات مهاجران، آل سعود در نظر دارد منابع درآمد خود را افزایش دهد. عربستان امیدوار است با پیگیری این طرح تا فرارسیدن سال 2020 میان درآمد و هزینه در بودجه این کشور تعادل برقرار شود.
اگرچه عربستان سعودی بزرگ‌ترین تولیدکنند‌ه نفت در جهان است و منبع اصلی درآمد آن هم از این حوزه تأمین می‌شود اما در سال‌های اخیر اقتصاد این کشور با دشواری‌هایی روبه‌رو بوده است. در همین رابطه، پروفسور ماگنس مارسدن، استاد دانشگاه ساسکس بریتانیا که در حوزه کشور افغانستان تخصص دارد، اخیراً از عربستان سعودی دیدار کرده و اعتقاد دارد مهاجران این کشور که در عربستان کار می‌کنند با فشار بسیار زیادی روبه‌رو شده‌اند و همین می‌تواند منجر به حضور کمرنگ تاجران افغانستانی در عربستان شود. علاوه بر عربستان، ده‌ها هزار افغان در دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، مخصوصاً امارات متحده عربی زندگی و تجارت می‌کنند. اخراج موج مهاجران، چالش‌هایی را در برابر محمد بن سلمان، ولیعهد آل سعود، قرار داده است. یکی از مهم‌ترین اهداف او برای پیگیری این برنامه این است که برای شهروندان عربستانی در بخش خصوصی ایجاد اشتغال کند؛ جایی که خارجی‌ها در آن مشغول به کار هستند. اما از آنجایی که این برنامه بدون داشتن زیرساخت‌های لازم و ضروری آغاز به کار کرده است، مصائبی در اقتصاد عربستان ایجاد شده است. شهروندان عربستانی در جای خالی مهاجرانی که مشغول به کار بودند، قرار نگرفته‌اند و همین فشار مضاعفی را روی صاحبان مشاغل وارد کرده است و سبب ایجاد رکود اقتصادی شده است. برهمین اساس، متزلزل شدن پایه‌های برنامه اقتصادی بن سلمان چیزی نیست که غیرقابل پیش‌بینی باشد. این چالش در کنار مسائلی دیگر باعث شده تا حکومت عربستان در جذب سرمایه‌گذارهای خارجی ناکام بماند. از سوی دیگر، جنجال قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست در کنسولگری عربستان توسط مقام‌های آل سعود از تمایل حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بازارهای این کشور کاست.اکنون نگرانی‌ها بر سر افزایش نرخ بیکاری که به 12.9 درصد رسیده، افزایش پیدا کرده است. افزایش نرخ بیکاری باعث شده تا همزمان با خروج نیروی کار خارجی، دولت اهداف کوتاه مدت خود را در عرصه ایجاد اشتغال بررسی کند و علت فاصله عمیق میان فرصت‌های شغلی و افراد را بازنگری کند. کارن یانگ، متخصص اقتصاد سیاسی کشورهای حوزه خلیج فارس می‌گوید: «از یک سو می‌توان خوشبین بود که با تغییرات جدید شاید راه برای زنان سعودی برای ورود به بازار کار باز شود اما از سوی دیگر، افراد زیادی هستند که به‌رغم داشتن مدرک تحصیلات عالیه نمی‌توانند در شغل مناسب توانایی‌های خود جای بگیرند. هنوز محیط تجاری عربستان سعودی تحت تأثیر سیاست‌هایی است که بن سلمان طی ماه‌های اخیر در این کشور اتخاذ کرده است. ترکش‌هایی که از دستگیری‌های گسترده‌ای که در میان شاهزادگان سعودی روی داد، باقی مانده همچنان باعث التهاب بازارهای اقتصادی این کشور هستند. در چنین شرایطی با اخراج هزاران کارگر خارجی، بدون آنکه فکری برای جایگزینی آنها در نظر گرفته شده باشد، می‌تواند چالش‌های متعددی ایجاد کند.» بسیاری همچون اقبال و ادیب تمام زندگی‌شان را در چمدان‌ها جمع کرده‌اند تا از کشوری که سال‌ها در آن کار کرده‌اند، بیرون بروند. اقبال شغلش را از دست داده است و نمی‌داند پس از بازگشت به کشورش در سن 60 سالگی به چه شغل و حرفه‌ای روی بیاورد. او می‌گوید، تلاش‌های آل سعود برای سعودیزه کردن محیط‌های کاری تلاشی بیهوده است اما برای او و دوستانش چاره‌ای جز ترک عربستان باقی نمانده است. او می‌گوید: «هیچ‌کس دیگر نمی‌خواهد اینجا زندگی کند. دارو و هزینه‌های زندگی برای ما که در میانسالی به سر می‌بریم بسیار زیاد شده است. من خیلی غمگینم، اما چاره چیست؟»
منبع: واشنگتن پست
نظر شما