محمدرضا سوري

وجود صنعت كاران چيره دست صنايع دستي در استان همدان خصوصا شهرستان ملايركه به علت فراواني درختان گردو در زمينه توليد منبت از چيره دستي بالايي برخوردارند موجب شده تا اين منطقه در اين زمينه از شهرت جهاني برخوردار باشد. با اين حال در سال هاي اخير گراني مواد اوليه ، بالارفتن هزينه  وبي توجهي به مشكلات بيمه اي توليد كنندگان واين اواخراستفاده از دستگاه " سی ان سی" براي توليدمنبت هاي صنعتي سبب شده تا اين روزها اساتيد ودست اندر كاران روزهاي بدي را سپري كنند. موضوعي كه موجب شد تا نائب رییس کمیسیون حقوقی و قضایی و نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی بر لزوم تشکیل کارگروه ویژه و تخصصی بررسی موانع و مشکلات صنعت منبت ملایرتاكيد كند.

******

از بین 85 هزار سرویس مبلمان منبت تولیدی در کشور بیش از 62 درصد در آن در شهرستان ملایر تولید می شود.

اين درحالي است كه در بیش از 4هزار کارگاه منبت کاری ، حدود 8 هزار نفربه طور مستقیم و 20 هزار نفربه طورغیرمستقیم در این هنر- صنعت مشغول فعالیت هستند.

درحال حاضر بیش از 10 هزار نفر هنرمند و صنعتگر در سطح این شهرستان در حوزه صنایع دستی مشغول به فعالیت هستند که بخش عمده ای از آنها در عرصه مبل منبت‌کار می کنند.

همچنين یکی از ظرفیت های مهم ملایر، تولید مبلمان با محوریت منبت کاری است به طوري كه  بیش از 4هزار و 500 کارگاه تولید مبلمان در این شهرستان به صورت ثبت شده فعال هستند و بیش از 2 هزار واحد ثبت نشده نیز فعالیت می کنند.

از گراني چوب تا كپي كاري صنعتي

با تمام مزايايي كه صنعت منبت مبلمان ملايربه خود اختصاص داده است، اما گراني چوب ومواد اوليه كه بيشتر وارداتي هستند موجب شده تا اين صنعت با بحران كمبود مواد واوليه وگراني مواجه شود.

اين درحالي است كه واردات دستگاه هاي صنعتي كه به راحتي منبت را كپي كاري مي كند وبه" سي ان سي" شهرت دارند بلاي جان اين صنعت ارزشمند شده است .

رئیس هیات مدیره بازار مبل ملایربا اشاره به مشكلات ريزودرشت صنعت مبلمان منبت اين شهرستان مي گويد:« واحدهای طراحی و منبت کاری، واحدهای تولید کننده مبلمان خام و واحدهای تولید کننده مبلمان نهایی، بیشترین سهم از کارگاه های تولیدی مبل منبت شهرستان را دارند.»

یدالله کریمی با بيان اينكه محصولات تولیدی در این واحدها به سه دسته اصلی مبلمان استیل، مبلمان راحتی و دکوراسیون تقسیم می شود كه حدود 85 درصد این کارگاه ها به تولید مبلمان استیل می پردازند مي افزايد:« با وجود ظرفیت بسیار بالای مبل سازی و منبت کاری در ملایر، عمده مبل های ساخته شده این شهرستان به صورت خام به تهران و سایراستان های کشور صادر شده و پس از روکش به نام مبل تهران به خریداران عرضه می شود.»

در حال حاضر مبلمان ملایر به کشورهای گرجستان، ارمنستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس، کردستان عراق و بغداد صادر می شود و مبل ملایر در صورت فراهم شدن زیرساخت های حمایتی و بسترهای لازم برای حضور در بازارهای جهانی این ظرفیت را دارد که میزان تولید، صادرات و اشتغالزایی خود را افزایش دهد.

يكي از مشكلات مهم دست اندركاران اين صنعت وارداتي بودن مواد اوليه ساخت منبت است كه با تغيرات ارزي به شدت تحت شعاع قرار گرفته است.

بررسي ها نشان مي دهد،تحریم ها روی واردات چوب به عنوان مواد اولیه صنعت منبت نیز تاثیرگذار بوده است.

از آنجا كه واردات چوب در کالاهای گروه یک چون موادغذایی و دارویی با ارز 4 هزار و 200 تومان جایی ندارد، لذا اين مهم موجب شده تا صنعتكاران منبت  براي رفع نيازهاي خود مجبور به استفاده از دلار بازار آزاد باشند كه اين مهم روي قيمتها به شدت تاثير گذاشته است .

محمد کاظمی نماینده مردم ملایر به پیگیری های لازم برای حل مشکل گرفتن تسهیلات و ضمانت نامه های بانکی از طریق صندوق کارآفرینی امید کشور اشاره كرده ومي گويد:« تا اندازه ای مشکل ضمانت نامه های بانکی برای منبت‌کارانی که قصد ایجاد کارگاه در شهرک صنعتی مبلمان ملایر را دارند، رفع شده است.»

ازديگر مشكلاتي كه درحال حاضر اين صنعت را تهديد مي كند كپي كاري واستفاده ازماشين آلات صنعتي به جاي دست است.

اين درحالي است كه واژه "منبت" به معنای کنده کاری روی چوب است که سابقه ای دیرینه دارد، شاید بتوان آغاز تاریخ منبت کاری را زمانی دانست که انسان نخستین با ابزاری برنده چوبی را تراشیده است.

به گفته دست اندركاران اين صنعت ، منبت انواع مختلفي دارد كه عبارتند از نقش برجسته ای که از سطح کار پایین تر باشد، نقش برجسته ای که از سطح کار پایین تر باشد، نقش برجسته ای که از سطح کار بالاتر باشد، نقش برجسته ای که بصورت مجسمه و پیکره است.

با اين حال در ملایر بیشتر از سبک های مجسمه، گل ریز و گل برگ در کار منبت استفاده می شود که اخیراً سبک گل برگ بسیار جا افتاده و سفارشات فراوانی در این زمینه وجود دارد.

با اين حال، متأسفانه به تازگي ماشین منبت به نام "سی ان سی" به این صنعت اضافه شده که کارش زدن نقوش منبت روی چوب است و کار فعالین این حوزه را زیر سوال برده است.

اين درحالي است كه ورود این دستگاه، تهدیدی جدی برای هنر دست منبت‌کاران یه شمار می رود، وجاي دارد كه مسئولین فکری اساسی دراين زمينه دااشته باشند.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان به کارگاه هایی که برای تولید منبت از دستگاه " سی ان سی" استفاده کنند، مجوز داده نشده و از مشوق های این سازمان برخوردار نمی‌شوند.

از آنجا كه دست اندر كاران صنعت منبت نياز به خدمات دوران  بازنشستگي دارند، لذا اين مهم مي طلبد تا در زمينه پرداخا بيمه خود دچار مشكل نشوند ،اين درحالي است كه هزينه بالاي پرداختي بيمه از عهده خيلي از صنعتكاران بر نمي آيد.

يكي از دست اندركاران صنعت مبل منبت درملاير با بیان اینکه 15 سال سابقه بیمه داشته اما متأسفانه درحال حاضر 2 سال است که بیمه اش قطع شده است مي گويد:« از مسئولین اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی خواست تا در این راستا اقدامات لازم را انجام دهند.»

علي مميوند با بیان اینکه در حاضر پرداخت ماهیانه 280 هزار تومان آن هم به عنوان بیمه آزاد در توان منبتکاران ملایر نیست، مي افزايد:« از آنجایی که این شهر به عنوان شهر ملی منبت اعلام شده باید تسهیلات خوبی برای زحمت‌کشان این عرصه درنظر بگیرند. »

به گفته وي ، پس از گذر سال ها درآمد ماهیانه اش حدود یک میليون و 400 هزار تومان است وبه زور مخارج و هزینه های زندگی اش را مي دهد .

لذا با توجه به بحث اهميت توليدات داخلي وصادات كالاي غير نفتي لذا اين مهم مي طلبد تا براي رفع مشكلات توليدكنندگان مبلمان منبت در استان همدان خصوصا شهرستان ملاير اقدامات ويژه اي در نظر گرفته شود.