به گزارش خبرگزاري آريا، ناکارآمدي نظام مالياتي ايران ناشي از نبود اطلاعات دقيق از فعاليتهاي اقتصادي در کشور و عدم امکان شناسايي فعاليتهاي پنهان در اقتصاد، همچنين پيامدهاي سوء حاصل از نقايص نظام مالياتي ازجمله بالا بودن هزينههاي وصول ماليات و نارضايتي موديان مالياتي، مسئولان کشور را بر آن داشت تا تمهيدي جدي براي ارتقاي کارآمدي و اثربخشي نظام مالياتي بيانديشند.
در قوانين بالادستي کشور نيز براي بهبود شرايط ماليات ستاني تمهيداتي انديشيده شده بود. بر اساس بند «ب» ماده 59قانون برنامه سوم توسعه وزارت امور اقتصادي و دارائي موظف است طي سه سال اول برنامه سوم توسعه، نسبت به طراحي و راهاندازي نظام جامع اطلاعات مالياتي کشور اقدام کرده و با گردآوري و پردازش اطلاعات مربوط به فعاليتهاي اقتصادي موديان مالياتي در شبکه فراگير، ميزان تمکين مالياتي موديان را در نظام مالياتي کشور توسعه و ترويج دهد. بعدازاين قانون در برنامههاي توسعه چهارم و پنجم نيز قوانيني براي انضباط مالي و بودجهاي و همچنين قطع کامل وابستگي اعتبارات هزينهاي به عوايد نفت و گاز از طريق افـزايش سهم درآمدهاي عـمومي مصوب شد. باوجوداين قوانين و ازآنجاکه نظام نوين مالياتي با تمامي ظرفيتها، کارکردها و پيامدهاي آن ميتوانست در راستاي شفافيت هرچه بيشتر و جايگزين کردن ماليات بجاي نفت در منابع درآمدي دولت موثر واقع شود و از طريق آن به تحول در روشهاي اخذ ماليات، افزايش درآمدهاي مالياتي و کاهش فرار مالياتي در کشور برسد، نخستين گامها براي اجراي طرح جامع مالياتي برداشته شد.
طرح جامع مالياتي با فراز و نشيبهاي بسيار سرانجام منجر به تحول نظام مالياتي و تحقق دستاوردهاي بسيار شده که براي تشريح هرچه بيشتر آنها به گفتوگو با سيدکامل تقوينژاد، رئيسکل سازمان امور مالياتي نشستيم. مشروح اين گفتوگو را در ادامه ميخوانيد:
• لطفا در ابتدا شرح مختصري از تاريخچه طرح جامع مالياتي و سير تکامل آن بفرماييد.
طرح جامع مالياتي يک تغيير رفتار مبتني بر فناوري اطلاعات و ارتباطات است که تمام ارکان سازمان شامل ساختار، فرايندها، تغيير قوانين و مقررات، فناوري و منابع انساني را در برميگيرد. اين طرح قرار بوده و هست که نظام مالياتي کشور را از يک نظام سنتي به مدرن تبديل کند. يعني تمامي زيرساختهاي نظام مالياتي کشور بايد دچار تغيير ميشد، مخصوصا زيرساخت فناوري که قطعا مشکلات و موانع زيادي در اين مسير وجود داشت.
طرح جامع مالياتي در راستاي تحقق اهداف برنامه سوم توسعه کشور و در سال 1383در دستور کار قرار گرفت. پس از آنکه دولت در راستاي تحقق اهداف برنامه سوم توسعه کشور، موظف به اجراي طرح جامع مالياتي شد، دفتر طرح جامع مالياتي، در سال 1384تأسيس و فعاليت آن زير نظر رياست سازمان امور مالياتي آغاز شد. در سال 1384ضمن برگزاري يک مناقصه بينالمللي، شرکت ديلويت (Deloitte) کانادا بهعنوان «مشاور بينالمللي» طرح انتخاب شد. مشاور، وظيفه مطالعه، تهيه و ارائه طرح جامع مالياتي، تهيه RFPبراي پروژه نرمافزار يکپارچه مالياتي (ITS) و ارزيابي پيشنهاد پيمانکاران متقاضي اين پروژه را بر عهده داشت. در ادامه سازمان امور مالياتي کشور با استفاده از دانش و تخصص مجموعهاي از خبرگان و متخصصان درونسازماني و برونسازماني و همچنين شرکتهاي مشاورهاي داخلي و خارجي شرکت (Deloitte)، نقشه راه طرح جامع مالياتي را در قالب5مجموعه و 32پروژه طراحي کرد. بهرغم برگزاري مناقصه بينالمللي براي پروژه طراحي و اجراي آزمايشي سامانه نرمافزار يکپارچه مالياتي و انتخاب شرکت پيمانکار BULL S.A.Sفرانسه بهعنوان برنده، انعقاد قرارداد اين پروژه به دلايلي خارج از کنترل وزارت امور اقتصادي و دارايي و سازمان امور مالياتي کشور تا سال 1388به تعويق افتاد. با آغاز عمليات اجرايي اين پروژه محوري در سال 1389، زمينه مناسب براي آغاز، اجرا و تکميل پروژههاي طرح در قالب برنامههاي تدوينشده فراهم شد.
البته اين شرکت از خردادماه امسال هيچگونه قراردادي با سازمان امور مالياتي کشور ندارد و با در اختيار گرفتن کليه سورس کدها عملا مسئوليت توسعه و نگهداري سامانه با تکيهبر تخصص و توانمنديهاي داخلي، بر عهده همکاران ما در سازمان امور مالياتي کشور قرار دارد. بايد به اين موضوع اشاره کنم که سامانه نرمافزاري يکپارچه مالياتي بزرگترين دارايي فاوايي سازمان امور مالياتي کشور است و با عنايت به اهميت و حساسيت اطلاعات سازمان امور مالياتي براي نظام اقتصادي کشور اين سامانه بهعنوان بخشي از سرمايه ملي سايبري کشور محسوب ميشود.
سامانه يکپارچه مالياتي توسط شرکت بول فرانسه طراحي و توليدشده است، بنابراين ضروري بود که دانش فني تغيير، توسعه و مديريت بهرهبرداري از آن بهطور کامل در اختيار همکاران سازمان امور مالياتي قرار گيرد. ازاينرو موضوع انتقال دانش مديريت و توسعه سامانه مذکور در کليه ابعاد و در قالب «سند رويکرد کلان انتقال دانش فني» از طرف سازمان امور مالياتي دنبال شد و همکاران توانمند ما در کنار متخصصين شرکت بول دانش و مهارت لازم براي توسعه و نگهداري اين سامانه را فراگرفتند. ميتوان به جرات عنوان کرد که هماکنون متخصصين مجرب سازمان امور مالياتي کليه امور مربوط به اين سامانه را در اختيار دارند.
• طرح جامع مالياتي سالهاست که مرحلهبهمرحله در حال اجرا است. البته اجراي آن در مقاطعي از زمان با مشکلات و مقاومتهايي هم مواجه شد. اما اراده وزارت اقتصاد و سازمان امور مالياتي بر اجراي اين طرح جدي بود. چه عاملي در اجراي اين طرح، مقاومت و انرژي لازم را به سازمان داد که عليرغم موانع فراوان توانست طرح را به اجرا برساند؟
نخستين و مهمترين عامل براي اجراي اين طرح تأکيدات مقام معظم رهبري بر انتخاب راهکارهاي مبتني بر اقتصاد مقاومتي بود. با توجه به فرمايشات مقام معظم رهبري مبني بر ضرورت مقابله با تهديدها و تحريمها و گذر از شرايط حساس سياسي، اقتصادي و اجتماعي منطقه، وزارت امور اقتصادي و دارايي اجراي طرح جامع مالياتي را بر مبناي رويکرد تکيهبر ماليات بهجاي فروش سرمايههاي ملي و خام فروشي بهعنوان يکي از اهداف کلان خود تعريف کرد.
سازمان امور مالياتي کشور هم بهمنظور تحقق اين اهداف و اجراي منويات مقام معظم رهبري در خصوص اقتصاد مقاومتي، اجراي مصوبات هيئت محترم وزيران اجراي دقيق و سريع اين طرح را در دستور کار خود قرارداد و نتيجه اقدامات عملياتي در جهت تحقق اهداف اقتصاد مقاومتي را از طريق وزارت امور اقتصادي و دارايي به ستاد فرماندهي اقتصاد مقاومتي اعلام کرد.
• با اين مقدمه ميتوان گفت اين طرح را ميتوان سپر دفاعي اقتصاد کشور در شرايط فعلي نام گذاشت. اهداف ديگر طرح جامع مالياتي را تشريح بفرماييد.
بهجز هدف کلان اقتصادي اجراي اين طرح که افزايش درآمدهاي مالياتي از طريق جلوگيري از فرار مالياتي، حذف معافيتهاي غيرضروري، شناسايي موديان جديد مالياتي و تسريع در فرآيند تشخيص و وصول ماليات است ميتوان به کاهش هزينههاي عمليات مالياتي از طريق مکانيزه کردن عمليات و بهينهسازي فرايندها هم اشاره کرد. البته اجراي اين طرح افزايش رضايت صاحبان منافع را هم به دنبال خواهد داشت. اين رضايت از طريق بهرهگيري از امکانات فنآوري اطلاعات بهمنظور تسهيل تعامل با سازمان و تکريم موديان، برقراري عدالت مالياتي فراهمشده است که آثار آن را طي سالهاي گذشته مشاهده کردهايد که البته اجراي اين طرح تاکنون دستاوردهاي بسيار خوبي داشته و بخش زيادي از اين اهداف محقق شده است.
• عموم جامعه هم مدتي است با نام طرح جامع مالياتي آشنا شدهاند. مردم چگونه از آثار مثبت اجراي اين طرح منتفع خواهند شد؟
نخستين منفعت عمومي کشور در اصل شفافيت اقتصادي و افزايش آگاهي عمومي از چگونگي ارائه اظهارنامههاي مالياتي و پيگيري فرآيندهاي رسيدگي به پروندههاي ماليات است. همچنين با اجراي اين طرح امکان ارائه اظهارنامههاي مالياتي، پرداخت ماليات و بسياري خدمات مالياتي ديگر براي آحاد مردم به صورت الکترونيکي فراهم شده است که بهتبع آن مسافرتهاي درونشهري و هزينههاي متحمل بر مردم عزيز کشورمان بسيار کاهش يافته است. به عنوان مثال، با بارگذاري اظهارنامههاي عملکرد سال 1394و 1395در سامانه نرم افزاري يکپارچه مالياتي و متعاقبا عملکرد سنوات 1395و 1396، ضمن کاهش مراجعه موديان محترم مالياتي به ادارات امور مالياتي و بهره برداري از خدمات الکترونيک در زمينه ارائه اظهارنامه، پرداخت ماليات و ساير موارد، طي سال اخير با قطعي نمودن 1.7ميليون اظهارنامه از اظهارنامههاي دريافتي عملکرد سال 1396، بدون دخالت مأمورين مالياتي، مراجعه موديان به صورت حضوري جهت انجام فرآيند تشخيص ماليات، فرآيند اعتراض و نهايتا دريافت اوراق مالياتي نيز به شدت کاهش يافته است. اين اقدامات در چهار سال اخير منجر به صرفه جويي در مصرف کاغذ، کاهش سفرهاي درون شهري و صرفه جويي در زمان براي مردم و موديان شده است.
يکي ديگر از آثار مثبت اجراي اين طرح براي مردم کاهش ارتباطات بين موديان و مميزان مالياتي و بهتبع آن کاهش احتمال هرگونه تباني و سوءاستفاده احتمالي از موديان است که قطعا موجب رضايت و اعتماد هر چه بيشتر خواهد شد. با استفاده از اين سامانه خدمات مالياتي بهصورت الکترونيکي به موديان ارائه ميشود، ديد يکپارچه نسبت به عملکرد موديان در سطح کشور ايجاد ميشود، شناسايي، رديابي، ثبتنام و مديريت روابط با موديان به سهولت انجام ميشود، اطلاعات موردنياز از دستگاهها و ارگانهاي ذيربط گردآوري، تجميع و در اختيار نظام مالياتي قرار ميگيرد، موديان پر ريسک جهت حسابرسي مالياتي بهصورت سيستمي انتخاب ميشوند و تمامي فرآيندهاي مالياتي مديريت و اجرا ميشوند.
البته آثار مفيد ديگر اين طرح براي مردم متعدد است که بهصورت مختصر به آنها اشاره ميکنم ارسال مستمر پيامکهاي اطلاعرساني و هشدارهاي پيشگيري از کلاهبرداري به موديان مالياتي، طراحي و پيادهسازي سامانههاي کمکي باهدف فرهنگسازي و ارتقاء سطح دانش کاربري موديان مالياتي جهت تصريح فعاليتهاي موديان در سامانههاي الکترونيکي سازمان امور مالياتي و برنامهريزي براي استانداردسازي، تکميل و توسعه پايگاههاي اطلاعاتي باهدف جلوگيري از فرار مالياتي و تحقق عدالت مالياتي در اخذ درآمدهاي دولت مواردي از اين قبيل است.
البته بايد تأکيد کنم بستر الکترونيکي دريافت شکايات و اعلام مردمي در جهت پاسخ به دغدغههاي عمومي و رفع ابهامات احتمالي هم در اين سامانه در نظر گرفتهشده است که مردم عزيزمان ميتوانند از طريق آن در اجراي هر چهبهتر قوانين به سازمان امور مالياتي کمک کنند.
• طرح جامع مالياتي در چه ابعادي در حال اجراست؟ آيا بهصورت کامل موديان مالياتي مورد پوشش قرارگرفتهاند؟ و سوال بعد اين است که چه ظرفيتهايي در سازمان امور مالياتي در اين طرح به کار گرفتهشدهاند؟
در بعد جغرافيايي، تعداد 42اداره کل امور مالياتي، با بيش از 30هزار نفر کارکنان و 5ميليون مودي مالياتي گسترده شده در سراسر کشور، دامنه پروژه را تشکيل ميدهد. استراتژي سازمان، کاهش ميزان بارگذاري اظهارنامهها در سامانههاي تک منبعي و افزايش ميزان بارگذاري در سامانه يکپارچه مالياتي است. امسال 100درصد اظهارنامههاي مالياتي بهصورت الکترونيکي دريافت شد. ضمن اينکه مطابق برنامهريزي، درسال جاري 100درصد اظهارنامههاي عملکرد 1396در سامانه سنيم مورد رسيدگي قرار ميگيرد.
• براي استخراج اطلاعات موديان مالياتي مطالب زيادي در رسانهها منتشر شد. برخي از اصناف دستگاههاي کارتخوان و يا سامانههاي فروشگاهي را مسير استخراج اطلاعات مالياتي ميدانند. در اين مورد بفرماييد دقيقا بانک اطلاعات موديان چگونه فراهمشده، چه کارکردهايي دارد و اين اطلاعات از چه مسيرهايي به طرح جامع مالياتي اتصال پيدا ميکند؟
اين پايگاه، کليه اطلاعات مورد نياز انجام مأموريت سازمان را برابر قوانين مربوط، دريافت، نگهداري، پردازش و براي استفاده در اختيار فرآيندهاي مالياتي سامانه مذکور قرار ميدهد. وجود اين پايگاه در رابطه با فرار مالياتي، مبارزه با پولشويي و برقراري عدالت مالياتي در کشور بسيار حائز اهميت است. اگر بخواهم پيشينهاي از اين پايگاه نيز ارائه کنم، بايد بگويم به منظور شفافيت فعاليتهاي اقتصادي و استقرار نظام يکپارچه اطلاعات مالياتي، پايگاه اطلاعات هويتي، عملکردي و دارايي موديان مالياتي شامل مواردي نظير اطلاعات مالي، پولي و اعتباري، معاملاتي، سرمايهاي و ملکي اشخاص حقيقي و حقوقي است و براساس احکام موضوع مواد 120قانون برنامه پنجم توسعه و ماده 169و 169مکرر قانون مالياتهاي مستقيم (اصلاحيه سال 1394) در سازمان امور مالياتي کشور ايجاد شده است.
در عمليات اجرايي طرح جامع مالياتي ضمن اتصال به پايگاه اطلاعات ارزيابي ريسک سامانه يکپارچه مالياتي و اتصال به بخش حسابرسي سامانه نرمافزاري يکپارچه مالياتي، چهار سامانه اختصاصي نيز توليد و بر روي اطلاعات اين پايگاه اطلاعاتي عملياتي شده است. نخستين بخش سامانه جستجوي اطلاعات مالياتي موديان است و مورداستفاده تمامي ادارات کل است. اين سامانه امکان جستجوي اطلاعات يک مودي در بخش درون و برونسازماني در کمترين زمان ممکن را داراست. همچنين، اين سامانه امکان استخراج سوابق مودي در تمامي منابع مالياتي و اطلاعات دريافتي از خارج سازمان را فراهم است.
دومين سامانه، سامانه پالايش و الحاق اطلاعات به پروندههاي مالياتي است که امکان ويرايش اطلاعات ثبتشده توسط موديان به درخواست آنها، امکان گزارشگيريهاي متعدد نظارتي و بهرهبرداري از اطلاعات ازجمله ويژگيهاي اين سامانه محسوب ميشود. سامانه سوم سامانه بررسي و پيگيري تشکيل پرونده موديان شناساييشده است که براي تطابق سيستمي اطلاعات با پروندههاي مالياتي و استخراج اطلاعات فاقد پرونده مورداستفاده قرار ميگيرد.
و در آخر سامانه بررسي تراکنشهاي بانکي مشکوک که از طريق آن اطلاعات اين تراکنشها از طريق بانک احصا شده و بر اساس موقعيت جغرافيايي ادارات کل امور مالياتي در سامانه بارگذاري شده و به پروندههاي مالياتي الصاق و سپس به واحدهاي مالياتي ارسال ميشود. اين فرآيند در سامانه جامع مالياتي کدگذاري و بعد از ثبت نتيجه گزارشهاي مديريتي تهيه ميشود.
• با توجه به ا ينکه مديريت ريسک و انتخاب الکترونيک براي حسابرسي يکي از چهار محور مهم طرح جامع مالياتي است و يکي از مهمترين اجزاي آن محسوب ميشود، درخصوص کارکرد موتور ريسک توضيح بفرماييد.
امروزه روش حسابرسي مبتني بر ريسک در نظامهاي نوين مالياتي مورد تأکيد است. در اين شيوه، براساس قواعد از پيش مشخص شده، رتبه ريسک هر مودي تعيين و صرفا موديان پرريسک مورد رسيدگي و حسابرسي دقيق قرار ميگيرند. موتور ريسک يکي از اجزاي مهم «سنيم» است. طبيعي است کساني که براساس اطلاعات پايگاه اطلاعات موديان مالياتي، اطلاعات درست و کامل ارائه نميدهند، يا عامدانه اظهارنامه خلاف واقع ارسال ميکنند، جزو موديان پر ريسک قلمداد شده و رسيدگي و حسابرسي آنها به صورت دقيقتر انجام خواهد گرفت.
کارکرد صحيح اين موتور نيز براساس اطلاعات و سوابق موديان در سامانه است که قاعدتا تحقق اين امر مستلزم تکميل پايگاه اطلاعاتي سازمان و استفاده کامل از سنيم براي رسيدن به مرحله بلوغ و بهره برداري کامل از طرح خواهد بود. البته اطلاعات مورد نياز اين سامانه طبق قانون ميبايد از ساير دستگاهها به سازمان امور مالياتي ارسال شود; اما همانطور که اشاره شد برخي دستگاهها براي ارائه اطلاعات مورد نياز همکاري نميکنند و اطلاعات را در اختيار ما قرار نميدهند که سازمان موضوع را از مبادي قانوني مربوط و از طريق دادستاني پيگيري جدي مينمايد.
• براي دريافت اين اطلاعات و تکميل دادههاي مربوط به ماليات قطعا دستگاههاي دولتي ديگري هم بايد در کنار سازمان امور مالياتي قرار بگيرند. در حال حاضر کدام دستگاههاي ديگر دولتي ازلحاظ سختافزاري و نرمافزاري بايد به اين سامانه متصل شوند تا عملکرد سامانه جامع مالياتي بهصورت 100درصدي مطلوب ارزيابي شود؟
کاملا درست است اطلاعات، اساس کار بانک اطلاعات موديان است. مطابق قانون، دستگاهها و سازمانهاي متعددي موظف هستند که اطلاعات موردنياز بانک اطلاعاتي را در اختيار سازمان امور مالياتي کشور قرار دهند. در اين راستا، 40دستگاه اولويتبندي شده و در حال ارسال اطلاعات اقلام و بستههاي اطلاعاتي درخواستي به سازمان هستندکه برخي از آنها عبارتاند از گمرک، سازمان ثبتاحوال بهمنظور استعلام کد ملي، سازمان ثبت شرکتها و موسسات غيرتجاري، شرکت پست براي اخذ اطلاعات بانک کدپستي کشور، بانک مرکزي، بيمه مرکزي، سازمان بورس و اوراق بهادار، مرکز توسعه تجارت الکترونيک وزارت صنعت، معدن و تجارت، ثبتاسناد و املاک کشور، شهرداري تهران، اتاق اصناف، وزارت راه و شهرسازي، سازمان راهداري و حملونقل جادهاي، دانشگاههاي علوم پزشکي، نيروي انتظامي، سازمان نظام پزشکي، سازمان نظاممهندسي، کانون وکلا و مرکز آمار ايران.
تاکنون دستگاههاي زيادي با ما همکاري کردند و اطلاعات را در اختيارمان قراردادند. اما تعدادي نيز همکاري خوبي نکردند که همکاران ما در حال پيگيري هستند. بايد اشارهکنم که تاکنون يک ميليارد و 300ميليون رکورد اطلاعاتي در بانک اطلاعاتي سازمان جمعآوريشده است.
• آيا همه بانکها و موسسات مالي، اطلاعات مربوط به تراکنشهاي مشکوک بانکي را در اختيار سازمان قرار ميدهند؟
اکثريت بانکها و موسسات مالي و اعتباري نسبت به ارسال اطلاعات مورد نياز پايگاه اطلاعات موديان اقدام نمودهاند. اخيرا و بهمنظور تسريع و تسهيل در امر حسابرسي تراکنشهاي مشکوک بانکي و زمينهسازي جهت نظارت بر عملکرد و وظايف محوله واحدهاي عملياتي، از اين پس تراکنشهاي بانکي اشخاص، در قالب بستههاي اطلاعات آناليز شده با فرمت استاندارد و تجميع شده و با قابليت اخذ گزارشهاي متنوع تهيه و به اداراتکل ارسال ميشود. اين اقدام، موجب خواهد شد تا زمان رسيدگي به پروندههاي مرتبط با تراکنشهاي بانکي به ميزان قابلملاحظهاي کاهش و حقوق حقه دولت با سهولت بيشتري به حيطه وصول آمده و سوءاستفادههاي احتمالي نيز کاهش يابد.
سازمان مصمم است با استفاده از تکنولوژيهاي روز مديريت اطلاعات و بهروز نمودن آنها، تغييرات شگرفي در مبارزه سيستماتيک با فرارهاي مالياتي و سرعت بخشيدن به روند ارسال تراکنشهاي بانکي ايجاد و هزينههاي زماني و انساني وصول ماليات را به حداقل ممکن برساند.
• در آثار مثبتي که از اين طرح معرفي کرديد اشاره کرديد به تسهيل در ثبت و ارسال اظهارنامه و همچنين پرداخت الکترونيکي ماليات. ميدانيد که در حال حاضر تلفن همراه ضريب نفوذ بيشتري نسبت به کامپيوتر در بين جامعه پيداکرده بنابراين نياز به يک نرمافزار موبايلي براي اجراي هر چهبهتر اين عملکرد مالياتي حس ميشود. آيا سازمان برنامهاي براي اين موضوع در نظر دارد؟
بله. دقيقا نکته درستي را اشاره کرديد. سازمان امور مالياتي کشور با طراحي نرمافزار گوشيهاي هوشمند امکان دسترسي موديان به پروندههاي مالياتي از طريق گوشي همراه را فراهم کرده است. نرمافزار گوشيهاي هوشمند توسط ستاد طرح جامع مالياتي و مرکز فناوري اطلاعات و ارتباطات اين سازمان براي خدمترساني هرچه بيشتر طراحي و در دسترس موديان عزيز قرار گفته است.
با فراهم شدن امکان ورود و احراز هويت با اطلاعات کاربري ايجادشده در سامانه ثبتنام الکترونيک موديان مالياتي، هر مودي پس از تکميل ثبتنام شماره اقتصادي خود داراي يک نام کاربري و کلمه عبور محرمانه است که ميتواند از بسياري از خدمات الکترونيک مالياتي ازجمله نرمافزار هوشمند گوشي استفاده نمايد.
در حال حاضر، تمامي پروندههاي ثبتنامي مودي به همراه اطلاعات آنها ازجمله اطلاعات عمومي پرونده، وضعيت پرونده ثبتنام، اطلاعات پرونده مالياتي متصل به ثبتنام، اعضاء و شرکاي ثبتي و پرداختها و قبوض الکترونيک پرداختي (وصولشده و نشده) و نمايش ليست اظهارنامههاي ارسالي وي در طي ساليان گذشته ازجمله امکانات اين نرمافزار است. چنانچه مودي با هرکدام از اطلاعات نام کاربري خود وارد نرمافزار هوشمند گوشي شود پروفايل مالياتي کامل خود و اطلاعات ساير ثبتنامهاي خود را مشاهده ميکند.
همچنين از طريق اين نرمافزار، امکان آگاهي از آخرين اخبار مالياتي و نمايش ليست کليه قبوض مالياتي صادرشده براي مودي صرفنظر از قبوض الکترونيکي نيز امکانپذير است. ابلاغ الکترونيک نيز از ديگر ويژگيهاي اين نرمافزار است که پس از نهايي سازي سامانه ابلاغ الکترونيک سازمان فعال خواهد شد بهنحويکه مودي بهمحض صدور برگه مالياتي در گوشي خود يک پيام دريافت مينمايد و ميتواند برگه ابلاغي خود را مشاهده نمايد. با توجه به ماهيت اين نرمافزار، مودي ميتواند همواره و بدون نياز به هيچ سيستم ديگري تنها در صورت اتصال به اينترنت از اطلاعات پروندههاي مالياتي خود بهصورت 24ساعته در هفته مطلع گردد. البته با توجه به گستردگي بيشتر سيستمعامل اندرويد در کشور، پروژه نرمافزار گوشي هوشمند در فاز نخست براي اين سيستمعامل طراحيشده و در فاز بعدي براي سيستمعامل IOS طراحي خواهد شد.
• يکي از مشکلات اصلي براي يکپارچهسازي طرحهايي ازايندست که گستردگي در سطح کشور دارند همسانسازي و پيادهسازي در ادارات استاني است. سازمان امور مالياتي براي اجراي طرح جامع مالياتي در استانها چه اقداماتي انجام داد؟
پيادهسازي طرح جامع مالياتي در هر يک از ادارات امور مالياتي يکي از مهمترين پروژههاي طرح جامع مالياتي است که ساختار ادارات امور مالياتي را از فضاي سنتي به مدرن تغيير ميدهد. اين فرآيند مرکب از اجراي 9پروژه تشکيل شد که در گام نخست تفکيک وظايف اصلي و استانداردسازي فرآيندها بود. بعدازآن بايد به شبکه محلي، شبکه سراسري و خطوط مخابراتي متصل ميشديم. در مرحله بعد استقرار واحدهاي استاندارد خدمات موديان و همزمان با آن تأمين و نصب تجهيزات سختافزاري قرار داشت که با همکاري ادارات مرتبط در استانها به نحو شايستهاي اجرا شد. بعد از ثبتنام الکترونيکي موديان مالياتي در سامانه مرحله اجراي برنامههاي مديريت تغيير نيز بهخوبي انجام گرفت. البته در مراحل نهايي اجراي آموزشهاي طرح جامع مالياتي با نصب و راهاندازي سامانه نرمافزاري يکپارچه مالياتي صورت گرفت و درنهايت تبديل و انتقال دادههاي ثبتنام، اظهارنامه و پرداختهاي قبلي نيز انجام شد که طرح در اين مرحله بهصورت يکپارچه در ادارات امور مالياتي کشور به انجام رسيده است.
• پس ما در حال حاضر ميتوانيم اعلام کنيم که طرح جامع مالياتي با تمام مشکلات و موانعي که سر راه اجراي خود داشت به مرحله اجراي کامل نزديک شده است. از دستاوردها و اقداماتي که براي اجراي طرح جامع مالياتي تا به امروز انجامشده به چه مواردي ميتوانيد اشارهکنيد؟
البته در خصوص موانع و مشکلات با توجه به گستردگي و ابعاد اين طرح بايد گفت دور از انتظار نبوده و با تلاش تمامي کساني که بهنوعي در اين راه با ما همکاري داشتند به مراحل پاياني اجراي طرح جامع مالياتي نزديک ميشويم. نخستين و ارزشمندترين اقدامي که در اين راستا صورت گرفت در اختيارگيري سورس کدهاي مرتبط با سامانه نرمافزاري يکپارچه مالياتي و انتقال دانش و مسئوليت نگهداري و توسعه سامانه از شرکت فرانسوي بول به همکاران طرح جامع مالياتي بود که خوشبختانه سازمان مالياتي کشور بهخوبي به انجام رساند و از دستاوردها و اهم اقداماتي که براي تکميل اين طرح انجامشده ميتوان به اقدامات تيم کارشناسي فني طرح جامع مالياتي براي اصلاح، طراحي و پيادهسازي تغييرات پايه مالياتي ارث در قانون جديد مالياتهاي مستقيم در سامانه نرمافزاري يکپارچه مالياتي اشاره کرد.
يکي ديگر از اين اقدامات که توسط تيم کارشناسي فني طرح جامع مالياتي انجام شد اصلاح، طراحي و پيادهسازي تغييرات پايه مالياتي نقلوانتقال املاک در قانون جديد مالياتهاي مستقيم در سامانه نرمافزاري يکپارچه مالياتي است که بسيار اقدام ارزشمندي است. براي رفع يکي ديگر از موانع اجراي طرح جامع مالياتي، تيم کارشناسي فني طرح جامع مالياتي طراحي و توليد پورتال نقلوانتقال املاک مرتبط با سامانه نرمافزاري يکپارچه مالياتي را به عهده گرفتند که بهخوبي اجرا و عملياتي شد. با اين اقدامات ما شاهد بوديم که بيش از چهار ميليون مودي از طريق سامانه ثبتنام الکترونيک پيش ثبتنام انجام دادند و همزمان توانستيم اعتبارسنجي ميداني و ثبتنام نهايي سه ميليون و 400هزار مودي حقيقي و حقوقي ثبتنامشده از طريق اين سامانه بهصورت الکترونيک انجام بدهيم.
نياز به اين پورتالها آنهم با فناوري متناسب با سامانه جامع مالياتي باعث شد تا تيم کارشناسي فني اين سازمان با تلاش شبانهروزي اين اقدامات را بهخوبي انجام داده و مشکلات را رفع کنند. از طرفي با ايجاد دسترسي به پايگاه اطلاعات موديان براي مديران و مأمورين مالياتي موفق شديم انتقال دادههاي هويتي، پرداخت و اظهارنامه موديان به نرمافزار يکپارچه مالياتي براي ادارات امور مالياتي را به شيوه الکترونيکي انجام دهيم. از طريق اين اقدامات موفق به دريافت بيش از يک ميليارد و 300ميليون رکورد اطلاعات و بارگذاري آن در پايگاه دادههاي اطلاعات ذينفعان درون و برونسازماني شديم.
• يکي از موارد استفاده پايگاه اطلاعات موديان که تاکنون بسيار به آن اشاره شده است، مبارزه با فرار مالياتي است. اطلاعاتي که از سامانههاي مختلف اطلاعاتي به دست ميآيد، چگونه منجر به شناسايي فرار مالياتي ميشود؟
مکانيسم مبارزه با فرار مالياتي با توجه به هر يک از مفرها و گريزگاهها متفاوت است. اما نقطه آغاز و فصل مشترک در تمامي شيوههاي مبارزه با فرار مالياتي، اشراف اطلاعاتي به درآمد واقعي افراد بهمنظور تشخيص ماليات عادلانه است. اشراف اطلاعاتي به فعاليت اقتصادي و درآمدزايي افراد، مسير شناسايي فرار مالياتي را هموار ميسازد.
در حال حاضر با تکيهبر ميلياردها رکورد اطلاعاتي ذخيرهشده در پايگاه اطلاعات موديان مالياتي، امکان شناسايي فرارهاي مالياتي و موديان جديد بسيار سهلتر از گذشته شده است. اين پايگاه، کليه اطلاعات مورد نياز مالياتي را از دستگاهها و ساير اشخاص ثالث دريافت، نگهداري، پردازش و براي استفاده در اختيار فرآيندهاي مالياتي سامانه مذکور قرار ميدهد. مجموع ميزان فرار مالياتي شناسايي و مطالبه شده طي يک سال اخير، رقمي معادل 22هزار ميليارد تومان بوده که يک رکورد تاريخي در زمينه مبارزه با فرار مالياتي در کشور محسوب ميشود. بديهي است اين حجم بالاي شناسايي فرارهاي مالياتي صرفا با تکيهبر ظرفيت فناوريهاي اطلاعاتي مربوط به طرح جامع مالياتي امکانپذير بوده است.
همچنين با اتکا به اطلاعات همين سامانه ما تنها از يک نفر بهاندازه يکميليون و 700هزار نفر ماليات گرفتيم. يعني بهجاي آنکه سراغ اصناف برويم و به آنها فشار وارد کنيم، به سراغ شناسايي فرارهاي مالياتي رفتيم. فکر ميکنم امروز يک رضايتمندي نسبي در بين مردم به وجود آمده و مردم به سازمان امور مالياتي اعتماد کردهاند. مردم دنبال عدالت هستند.
مورد قابل ذکر ديگر اينکه با تکيهبر اطلاعات موجود در پايگاه اطلاعات موديان مالياتي، واحديابي هاي موثر و ساير اقدامات مربوط به مبارزه با فرار مالياتي، تاکنون بالغبر يکميليون و 300هزار مودي جديد شناسايي شده که از اين تعداد، حدود 600هزار مودي در سال 1396شناسايي شدهاند. وجود اين پايگاه در رابطه با فرار مالياتي، پولشويي و برقراري عدالت مالياتي در کشور بسيار حائز اهميت است و اين حجم بالاي شناسايي فرارهاي مالياتي صرفا با تکيه بر ظرفيت فناوريهاي اطلاعاتي مربوط به طرح جامع مالياتي امکانپذير بوده است. تأمين درآمدهاي مالياتي از طريق شناسايي فرارهاي مالياتي، هم به نفع موديان فعلي و هم به نفع دولت است. سياست نظام مالياتي همواره بر تداوم اين رويکرد استوار است و امسال شاهد تداوم و تشديد اين رويکرد نسبت به سالهاي گذشته هستيم.
• يکي از اطلاعاتي که مورد استفاده بانک اطلاعاتي موديان است، اطلاعات مربوط به تراکنشهاي بانکي است. با تکيه بر اطلاعات مربوط به تراکنشهاي بانکي مشکوک، چه ميزان فرار مالياتي شناسايي و چه ميزان ماليات به حيطه وصول درآمده است؟
يکي از شيوههاي مهم شناسايي فرارهاي مالياتي، استفاده از اطلاعات تراکنشهاي بانکي مشکوک است. افرادي هستند که از شيوههاي گوناگون و بعضا نامشروع اقدام به کسب درآمدهاي هنگفت ميکنند که با ورود اين حجم بالاي پول به چرخه بانکي، عملا امکان رصد و بررسي منشأ اين پولها ميسر ميشود. اطلاعات مربوط به تراکنشهاي بانکي اشخاص بهطور مستمر از اداراتکل امور مالياتي سراسر کشور اخذ و پيگيريهاي لازم تا زمان قطعيت و وصول ماليات انجام ميپذيرد. علاوه بر اين، بهمنظور اشراف کامل بر اين فرايند، پيشنهاد طراحي و پيادهسازي «سامانه تراکنشهاي بانکي مشکوک» بهمنظور تسريع در دريافت اطلاعات تراکنشهاي بانکي در بستر يکپارچه تبادل اطلاعات اقتصادي و ارسال اطلاعات گردش حسابهاي بانکي به اداراتکل از طريق مرکز فناوري اطلاعات و ارتباطات ارائه و اجرايي شده است. هماکنون هفت بانک، اطلاعات تراکنشهاي بانکي را در بستر وبسرويس مذکور ارسال کرده و مابقي بانکها و موسسات مالي نيز، اطلاعات تراکنشهاي بانکي را در قالب لوح فشرده به سازمان ارسال ميکنند.
براين اساس، اقدامات لازم به منظور اخذ صورتحسابهاي بانکي 13830مودي مشکوک به فرار مالياتي، تفکيک و ارسال اطلاعات به ادارات کل جهت شناسايي موديان و مطالبه و وصول ماليات متعلقه انجام گرفته. بررسيها منجر به صدور بيش از 12000برگ تشخيص شده که از اين تعداد، حدود 4200برگ قطعي به مبلغ 1071ميليارد تومان صادر و تاکنون قريب به 136ميليارد تومان وصول شده است. همچنين از نيمه دوم سال 95تا نيمه بهمن سال 97از محل رسيدگي به تراکنشهاي بانکي مشکوک، مبلغي بالغ بر 15349ميليارد تومان از موديان (با صدور برگ تشخيص) مطالبه ماليات صورت گرفته است.
بايد اشاره کنم که بالغ بر 157ميليون رکورد اطلاعات تراکنشهاي بانکي افراد مشکوک به فرار در سطح کشور، در دستور رسيدگي واحدهاي مالياتي قرار دارد و بالغ بر 7072مورد مشکوک به فرار مالياتي به ادارات مالياتي سراسر کشور توزيع شده و رسيدگي آنها در دستور کار قرار دارد. همچنين بيش از 1755مورد مشکوک به فرار مالياتي نيز در اقدام مشترک بين سازمان امور مالياتي و دستگاههاي نظارتي و اطلاعاتي در دستور کار بررسي و تکميل اطلاعات قرار گرفته است.
درپايان بايد تاکيد کنم که تحقق مأموريت سازمان امور مالياتي که نقش راهبردي در کشور و اقتصاد ملي دارد، نيازمند يک عزم ملي و حمايت همه جانبه است. قطعا حمايتهاي مادي و معنوي موجب رشد و بالندگي اين سازمان براي ايفاي نقش حساس و استراتژيک خود و همچنين اجراي طرحها و برنامههايي مانند طرح جامع مالياتي خواهدبود. سازمان امور مالياتي کشور تلاش دارد تا با فره
-->
نظر شما