به گزارش ایرنا، با وجود اهمیت و ارتباط تنگاتنگ صنعت و کشاورزی، در کشور ایران و به ویژه در استانهایی همانند همدان که به نوعی در بخش کشاورزی و تولید برخی محصولات خاص به عنوان قطب مطرح هستند، ارتباط مطلوبی بین صنعت و کشاورزی وجود ندارد و در این زمینه غفلت شده است.
این در حالی است که بخش عمده اقتصاد همدان به کشاورزی وابسته است و هر تلاشی در بهبود وضعیت درآمدی کشاورزی ایجاد شود، در اقتصاد استان تاثیر مثبتی خواهد داشت.
همدان یکی از قطب های تولید سیب زمینی، سیر، گردو، انگور و چغندرقند است اما در فصل برداشت محصول، واسطه ها در نبود زیر ساخت های صنایع تبدیلی با خرید این محصولات، سود سرشاری را کسب می کنند و در اغلب موارد کشاورزان ناراضی به مزارع خود باز می گردند.
این در حالی است که کشاورزان با بازارهای هدف داخلی و خارجی آشنایی ندارند و از طرف دیگر برای جبران هزینه های سربار تولید و معیشت خود به ناچار محصول خود را به واسطه ها می فروشند.
بخش کشاورزی استان همدان با وسعت 980 هزار هکتار و چهار میلیون و 985 هزار تن مجموع کل تولیدات در بخش های زراعی، دامی، باغی و شیلات نقش مهمی در تقویت تولید و اقتصاد این استان ایفا می کند.
عمده محصولات شاخص کشاورزی استان همدان شامل سیب زمینی با تولید سالانه یک میلیون و 100 هزار تن، سیر 35 تا 50 هزار تن، نباتات علوفه ای با حدود 800 هزار تن، انگور 360 تا 400 هزار تن، گردو حدود 70 هزار تن، ذرت 80 هزار تن، محصولات جالیزی 170 هزار تن، حبوبات 20 هزار تن و سیب 90 هزار تن در سال است که ضرورت ایجاب می کند زمینه فرآوری، بسته بندی و ارزش افزوده برای این محصولات مهیا شود.
لزوم صنعتی شدن واحدهای تولیدی بخش کشاورزی، توسعه صنایع تبدیلی، فرآوری و بسته بندی، ایجاد ارزش افزوده، به روز رسانی ماشین آلات، افزایش میزان صادرات و جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی از ضرورت های بخش کشاورزی در استان همدان است که باید به آن توجه شود.
در همین راستا خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز همدان با برگزاری میزگرد خبری به بررسی وضعیت و چشم انداز صنایع تبدیلی در این استان پرداخت.
به گفته مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی همدان 439 واحد صنعتی با ظرفیت کل تولید سه میلیون و 323 هزار و 768 تن در سطح استان وجود دارد که از این تعداد، فرآورده های لبنی با 53 واحد و ظرفیت تولید حدود 563 هزار تن، بسته بندی کشمش و فرآورده های انگور با 72 واحد و 105 هزار تن ظرفیت تولید، 91 واحد انواع ترشی و شوری با 127 هزار تن ظرفیت تولید، 16 واحد فرآوری گوشت سفید و قرمز با 38 هزار تن ظرفیت تولید، بسته بندی حبوبات و خشکبار با 27 واحد و 62 هزار تن ظرفیت تولید را به خود اختصاص داده اند.
غلامحسین تقوی افزود: در استان همدان صنایع کشاورزی به عنوان یکی از مولفه های مهم در بخش اشتغال و معیشت مردم استان بسیار با اهمیت است و ضمن اینکه تولیدات کشاورزی استان پنج میلیون تن در سال برآورد می شود.
وی خاطرنشان کرد: یکی از اهداف بخش کشاورزی کاهش ضایعات، ماندگاری محصولات و ذخیره سازی محصولات برای مواردی است که باید به مصرف برسد.
مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی همدان ادامه داد: یکی از معضلات این استان در گذشته، نبود سردخانه ها و انبارهای ذخیره سازی تولیدات محصولات کشاورزی بود که در سالهای گذشته در این بخش اقدامات مهمی انجام شده و حدود 168 هزار تن ظرفیت ذخیره مواد اولیه در سردخانه ها ایجاد شده است.

** حدود 30 درصد ضایعات محصولات کشاورزی
وی با بیان اینکه حدود 30 درصد محصولات کشاورزی استان همدان ضایعات است، گفت: هر چقدر میزان این ضایعات کمتر شود، ارزش افزوده بیشتری حاصل می شود. بنابراین برای محقق شدن این امر باید ذائقه مشتری، نیاز بازار و بحث صادرات را مدنظر قرار داد.
تقوی با بیان اینکه همچنین مجوز احداث 300 هزار تن سردخانه نیز در استان صادر شده است، ادامه داد: برخی از این واحدها از 20 تا 80 درصد پیشرفت فیزیکی دارند که گام مهمی برای ماندگاری محصولات کشاورزی است.
وی با اشاره به اینکه افزایش ظرفیت سردخانه ها موجب کاهش ضایعات محصولات کشاورزی می شود، اظهار داشت: بر اساس پیش بینی ها ضایعات محصولات کشاورزی بین 15 تا 25 درصد است، که این هدر رفت شامل مراحل کاشت، داشت و برداشت می شود.
تقوی ادامه داد: در کشت محصولات کشاورزی باید از محصولاتی استفاده شود که مقاوم باشند و با استفاده از دستگاه های مکانیزه مدرن، کشاورزی را باید ارتقا داد تا در برداشت محصولات ضایعات کاهش یابد.
وی با بیان اینکه احداث سردخانه سیر و سیب زمینی زیرساخت مهمی برای کشور و استان همدان برای کاهش ضایعات است، اظهار داشت: براساس برنامه تدوین شده تا پایان برنامه ششم میزان ضایعات را باید به کمترین میزان ممکن برسانیم.
مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی همدان اظهار داشت: بخشی از ضایعات نیز در سفره مردم است که مردم باید با فرهنگسازی که انجام می دهند در کاهش ضایعات تلاش کنند.
وی خاطرنشان کرد: امروز با ورود دستگاه های جدید و مدرن بسیاری از ضایعات کاهش می یابد و بسیاری از دستگاه های مدرن هم کاهش مصرف آب را به دنبال دارد.
تقوی ادامه داد: یک هزار و 338 درخواست مجوز توسط سازمان جهاد کشاورزی همدان برای تولید هفت میلیون و 700 هزار تن از محصولات و موافقت اولیه 363 مورد برای 2 میلیون و800 هزار تن محصول کشاورزی صادر شده است.
معاون برنامه ریزی و اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی همدان نیز در این میزگرد گفت: میزان هدر رفت ضایعات بخش کشاورزی حدود 20 درصد است که در بخشی از محصولات تا حدود 40 درصد ضایعات گزارش شده است.
محمدرضا شهسواری افزود: محصولاتی مثل میوه و سبزی، شیر و محصولات لبنی نیز ضایعات بالایی داشتند و برخی محصولات به دلیل کیفیت و خصوصیت ضایعات کمتری دارند.
وی بیان کرد: در برخی محصولات باغی 18 درصد ضایعات و در محصولات زراعی حدود 12 درصد و در محصولات دامی حدود 8.5 درصد ضایعات وجود دارد که این رقم ها در ارزیابی وزارت جهاد کشاورزی اعلام و به طور میانگین حدود 20 درصد ضایعات در بخش کشاورزی ارزیابی شده است.
معاون برنامه ریزی و اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی همدان گفت: این ضایعات را در میزان مواد غذایی تولیدی که در کل کشور اتفاق می افتد اگر ضرب کنیم به این نتیجه می رسیدم که در بخش کشاورزی حدود 108 تا 110 میلیون تن محصول تولید و حدود 20میلیون تن ضایع می شود که در یک ارزیابی ساده می توان گفت، این میزان نیازهای غذایی حدود 20 تا 23 میلیون نفر را تامین می کند.

** توسعه صنایع تبدیلی در راس امور
شهسواری با بیان اینکه برای رفع مشکلات کشاورزی، توسعه صنایع تبدیلی در راس امور قرار گرفته است، افزود: هدف از ایجاد صنایع تبدیلی در مرحله اول افزایش عمر ماندگاری محصولات کشاورزی و ارزش غذایی آن است.
وی تاکید کرد: برای اینکه بتوانیم امنیت غذایی را فراهم کنیم باید به نوعی عمل شود که بیشترین میزان این تولیدات وارد سفره مردم شود و مصرف کننده ها بتوانند منتفع شوند.
معاون برنامه ریزی و اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی همدان با بیان اینکه حفظ واحدهای موجود، بهسازی، نوسازی و تجهیز واحدهای موجود در بخش صنایع تبدیلی در دستور کار این سازمان قرار دارد، افزود: توسعه و ایجاد واحدهای جدید متناسب با رویکردها و نیازهای که در استان وجود دارد حجم تقاضای سرمایه گذاری در بخش صنایع تبدیلی و صنایع کشاورزی را به شدت افزایش داده است.
وی گفت: افزون بر 760 میلیارد ریال از محل اعتبارات سال 96 در بخش صنایع تبدیلی کشاورزی استان منجر به عقد قرارداد شده و قسمت اعظم تسهیلات پرداخت شد.
شهسواری گفت: همچنین 360 میلیارد ریال در قالب حفظ واحدهای موجود بود و بیش از 410 میلیارد ریال در راستای افزایش و ایجاد واحدهای جدید تامین و پرداخت شده است.
وی گفت: این تسهیلات از منابع اعتباری توسعه روستایی در قالب تفاهم نامه صندوق توسعه ملی اعتبارات رونق تولید و اشتغال فراگیر پرداخت شد.

** افزایش تولید با ارتقا بهره وری دنبال می شود
شهسواری تاکید کرد: در مبحث امنیت غذایی، تولید محصولات کشاورزی و افزایش تولید برنامه داریم اما طرحی در جهت افزایش سطح زیر کشت نداریم و افزایش تولید از محل افزایش بهره وری دنبال می شود.
معاون برنامه ریزی و اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی همدان ادامه داد: حجم تقاضای سرمایه گذاری در بخش صنایع تبدیلی افزایش پیدا کرده و برای بیش از 2 هزار و 100 میلیارد ریال متقاضی سرمایه گذاری در استان وجود دارد، که تعدادی از این طرح ها در بانکهای عامل استان در دست بررسی است و تعدادی از پرونده ها نیز از منابع بودجه سال 97 معرفی و تامین اعتبار می شود.
شهسواری ادامه داد: سال گذشته نیز 350 نفر تعهد اشتغال در صنایع تبدیلی استان پیش بینی شد که برای افزون بر 520 تن در صنایع تبدیلی اشتغال ایجاد شد و درسال جاری نیز با توجه به ظرفیت های خوب در صنایع تبدیلی استان برای ایجاد اشتغال، برای 500 تن تعهد ایجاد شد که تاکنون برای بیش از 326 تن تحقق پیدا کرده و در واحدهای صنایع تبدیلی استان مشغول به کار شده اند.
وی روند موجود را مثبت ارزیابی کرده و با بیان اینکه نتیجه هنوز مطلوب ما نیست، گفت: یکی از مشکلات ما در توسعه صنایع تبدیلی به ویژه صنایع تبدیلی موثر، کارآمد و بزرگ این است که مقداری سرمایه گذاری در بخش خصوصی در حوزه های اقتصادی با احتیاط زیادی صورت می گیرد و در این مدت میانگین سرمایه گذاری در حوزه صنایع تبدیلی حدود 30 میلیارد ریال بوده است.
شهسواری با بیان اینکه سرمایه گذارانی که حاضر باشند بالای چند میلیارد تومان سرمایه گذاری کنند کم تعداد هستند، ادامه داد: در شرایط اقتصادی کنونی سرمایه گذاری در برخی عرصه های تولیدی توجیح اقتصادی بیشتری داشته و زود بازده تر است.
شهسواری بی ثباتی در حوزه برنامه ریزی های صادراتی را در عملکرد سرمایه گذاری تاثیر گذار دانست و افزود: در برخی بانکها همراهی لازم را برای مشارکت در سرمایه گذاری نمی بینیم و شرایط به گونه ای است که سرمایه گذاری را دشوار و طولانی کرده است.
وی ادامه داد: در ارتباط با طرح های بزرگ بیشتر از طرح های کوچک و متوسط مشکل داریم و طرح هایی که شکل گرفته طرح های کوچک و متوسط هستند.

** سه درصد ضایعات کشاورزی جهان مختص ایران
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان نیز در این میزگرد گفت: میزان ضایعات محصولات کشاورزی کشور بین 14 تا 35 درصد است که بر اساس برآوردهای انجام شده در محصولات باغی 28 درصد و در محصولات زراعی 16 درصد پیش بینی می شود و در مجموع سه درصد ضایعات جهان را شامل می شود.
غلامرضا گودرزی افزود: شلتوک با پنج درصد و انگور با 34 درصد کمترین و بیشترین میزان ضایعات در بین محصولات کشاورزی را دارند و 90 درصد کل ضایعات محصولات کشاورزی در کشور حاصل ضایعات 20 قلم محصول کشاورزی است که شامل محصولاتی همچون گندم، گوجه، سیب زمینی و انگور است.
وی ادامه داد: ارزش محصولاتی که هدر می شود بین 16 تا 18 میلیارد دلار برآورد می شود که برای تولید این میزان محصول تلف شده حدود 13میلیارد متر مکعب آب صرف شده است و رقم حدود 30 برابر سد کرخه آب شیرین را با این میزان محصول کشاورزی تلف می کنیم.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان ادامه داد: موضوع وقتی بغرنج تر می شود که به الگوی جمعیتی کشور نگاه کنیم و بر اساس برآورد تا سال 1420 باید کشور 91 الی 104میلیون جمعیت داشته باشد؛ یعنی باید 30 میلیون تن محصول کشاورزی بیشتر تولید کرد تا امنیت غذایی را در سطح فعلی نگه داریم.
گودرزی با مطرح کردن یک سوال، عنوان کرد: آیا شرایط اقلیمی، گرمایش زمین و کمبود منابع آب این اجازه را می دهد که سطح تولیدات را در حد کنونی نگه داریم یا خیر؟
وی با بیان اینکه در چندسال آینده با چالش های زیادی مواجه خواهیم بود، اظهار داشت: تنها راه حل قابل برنامه ریزی، کنترل ضایعات است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان اظهار داشت: حدود 30 میلیون تن ضایعات محصولات کشاورزی در کشور وجود دارد و اگر ما تولیدات را افزایش دهیم میزان ضایعات به صورت خطی بیشتر نمی شود بلکه به صورت تصاعدی افزایش می یابد.

**کاهش ضایعات ضامن تامین امنیت غذایی
وی با بیان اینکه ما بیش از آنچه که نگران منابع آب هستیم باید برای موضوع کاهش ضایعات محصولات کشاورزی برنامه ریزی کنیم، افزود: در دسترس ترین گزینه برای حفظ امنیت غذایی بحث کاهش ضایعات است و کشورها برای اینکه امنیت غذایی را مدیریت کنند چند گزینه دارند که یکی از آنها واردات است.
گودرزی گفت: همه فکر می کنند ما نفت داریم و می توانیم امنیت غذایی را تامین کنیم، اما شرایط تحریم که دست به گریبان آن هستیم نشان می دهد که این گزینه خوبی نیست و موضوع افزایش سطح زیر کشت نیز قابل برنامه ریزی نیست چراکه بیش از 80 درصد اراضی قابل کشت کشور زیر کشت است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان با بیان اینکه افزایش بیش از این سطح زیر کشت به معنای فشار بیشتر به منابع آب، خاک و فاصله گرفتن از کشاورزی پایدار است، تاکید کرد: افزایش بهره وری و ایجاد ارزش افزوده یکی از وظایف صنایع تبدیلی است که به کالاهای کشاورزی ارزش افزوده بدهد.
گودرزی با تاکید بر اینکه ثبات سیاسی و اقتصادی اولین شرط برای توسعه صنایع تبدیلی است، گفت: برای گسترش این صنعت در استان باید شرایط را برای سرمایه گذاری فراهم کرد تا سرمایه گذار چشم انداز پایداری از ثبات را برای دوره پنج تا 10 ساله ببیند و وارد این عرصه شود.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان اظهار داشت: شرایط را باید برای سرمایه گذار فراهم، بروکراسی اداری را کمتر و هدفنمندتر کرد و در واقع سرمایه گذار را در پیچ و خم ضوابط اداری نیندازیم.
گودرزی ادامه داد: یک سیستم اداری سالم کمک می کند که با الکترونیکی شدن و دولت الکترونیک این بستر فراهم شود تا سرمایه گذار در کوتاهترین زمان بتواند مجوز لازم را دریافت کند و کار سرمایه گذاری را انجام دهد.
وی تاکید کرد: دستیابی به فناوری پیشرفته و جدید به توسعه صنایع تبدیلی کمک می کند و یکی از ضعف های صنایع تبدیلی فناوری پایینی است که در آن وجود دارد و این به نوعی ما را از بازارهای صادراتی که به خوبی می تواند در دسترس باشد، محروم کرده است.
گودرزی با بیان اینکه ما جزو پنج کشور نخست دنیا در تولید محصولات خام کشاورزی با کیفیت هستیم، خاطرنشان کرد: در 10 محصول جزو چهار تولید کننده بزرگ دنیا هستیم اما سهم ما در بازار صادراتی محصولات فراوری شده و صنایع تبدیلی بسیار کم است.
کارشناس مرکز تحقیقات همدان اظهار داشت: شکل نگرفتن صنایع خیلی بزرگ از دیگر مشکلات بخش کشاورزی است، چرا که بیش از 90 درصد صنایع تبدیلی در قالب صنایع تبدیلی کوچک و متوسط هستند و این صنایع اگر چه به لحاظ ساختاری سهل الوصول هستند اما در برابر نوسانات بازار بی دفاع اند.
گودرزی ادامه داد: صنایع کوچک پایداری و تاب آوری خوبی ندارند و صنایع بزرگ هستند که می توانند محصولاتی با فناوری بالاتر تولید کنند، به دلیل اینکه بنیه مالی قوی تری دارند و می توانند در نوسانات بازار مقاومت کنند.
وی با بیان اینکه در صنایع بزرگ تنوع محصولات ببیشتر و قابلیت رقابت در سطح جهانی بالاتر است، ادامه داد: بخشی از مشکل ما به دلیل رخ می دهد که ما به سوی صنایع غیر بزرگ رفته ایم که باید این رویکرد اصلاح شود.

** افزایش سرمایه‌گذاری تا 3300 میلیارد ریال
مدیر سرمایه گذاری سازمان جهاد کشاورزی همدان نیز در این میزگرد گفت: تا سال 1404 سالیانه 100 هزار تن فرآوری پیش بینی شده است و سالی 2 هزار میلیارد ریال برای رسیدن به این ظرفیت سرمایه گذاری باید کرد.
علی‌اصغر نقی‌ئی با بیان اینکه حدود 16 هزار میلیارد ریال سرمایه گذاری باید انجام شود تا به ظرفیت که پیش بینی شده برسیم، افزود: با توجه به مباحث اشتغال به عنوان راهبرد اصلی کشور، باید به دنبال طرح هایی باشیم که فقط سرمایه بر باشد.
مدیر امور سرمایه‌گذاری سازمان جهاد کشاورزی همدان ادامه داد: از ابتدای سال جاری 2 هزار و 280 میلیارد ریال سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان صورت گرفته است.
وی با تاکید براینکه تقاضا برای سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی به شدت روبه افزایش است، اظهار داشت: این میزان سرمایه‌گذاری تا پایان سال به سه هزار و 300 میلیارد ریال افزایش می یابد.
نقی ئی ادامه داد: همچنین یک هزار و 230 میلیارد ریال تسهیلات به طرح‌های کشاورزی استان پرداخت و 2 هزار و 465 شغل ایجاد شده است.
وی با اشاره به فعالیت 117 هزار بهره‌ بردار بخش کشاورزی در استان همدان افزود: سرمایه ‌گذاری در بخش کشاورزی از سال 92 روند بسیار خوبی داشته، به ‌طوری که حجم سرمایه ‌گذاری از یک هزار و 530 میلیارد ریال در سال 92 به 2 هزار و 900 میلیارد ریال در سال گذشته رسید.
نقی‌ئی بیان کرد: همچنین تعهدات اشتغال بخش کشاورزی استان همدان نسبت به پیش‌بینی‌ها بیشتر بوده، به‎ طوریکه تا پایان آدر سال گذشته 890 شغل در بخش کشاورزی استان ایجاد شد که در سال جاری این آمار به 2 هزار و 465 شغل رسیده است.
وی با بیان اینکه بخش کشاورزی استان همدان بیشترین جذب تسهیلات توسعه اشتغال روستایی و عشایری را دارد، یادآور شد: از یک هزار و 680 میلیارد ریال اعتبار تسهیلات اشتغال روستایی استان یک هزار و 8 میلیارد ریال در بخش کشاورزی جذب شد.
نقی ئی گفت: 47 هزار هکتار از اراضی مستعد آبی استان به سیستم نوین آبیاری تجهیز و در سال‌ جاری پنج هزار و 550 هکتار از اراضی مستعد به سیستم آبیاری نوین مجهز شده است که تا پایان سال این رقم به 10هزار هکتار افزایش می یابد.
7523**2087**2090