صاحبخبر - محمدرضا ستاری
در حال حاضر شاهد اتخاذ استراتژی پاندولی از سوی اروپا در قبال ایران و آمریکا هستیم، به ترتیبی که در مورد برجام کلیت اتحادیه خواستار حفظ و تداوم آن است و در مسائل دیگر همنوا با آمریکا گام بر میدارد تا شاید از این منظر بتواند تعادلی در چالشهای بینالمللی اروپایی برقرار کرده و همزمان علاوه بر کاستن از بار تهدیدهای آمریکا، بخشی از تعهدات خود به ایران را نیز نادیده بگیرد.
پس از اعلام قصد آمریکا مبنی بر تشکیل یک کنفرانس ضد ایرانی در ورشوی لهستان و بازتابهای وسیع آن در رسانههای داخلی و خارجی، روز گذشته پرزمیسلاو لانگ معاون وزیر خارجه لهستان به منظور گفت وگو با عباس عراقچی همتای ایرانی خود وارد تهران شد.
در این جلسه دیپلمات لهستانی خاطرنشان کرده که کنفرانس ورشو به هیچوجه بر علیه ایران نیست و لهستان به عنوان دوست ایران اجازه نخواهد داد تا علیه ایران اقدامی صورت گیرد. در پاسخ عراقچی نیز با بیان اینکه ریشه مشکلات منطقه در اشغالگری اسرائیل است با غیرقابل قبول دانستن دلایل دولت لهستان در همراهی با دولت آمریکا در برگزاری کنفرانس ورشو تصریح کرده است که دولت لهستان باید نیات واقعی دولت آمریکا از این کنفرانس را درک کرده و متوجه عواقب آن باشد و ایران اجازه ائتلافسازی علیه منافع خود را به هیچ کشوری در منطقه یا خارج از آن را نخواهد داد.
طبق اخبار منتشر شده سفر این دیپلمات ارشد لهستانی به تهران به منظور اعتراض مقامات کشورمان به میزبانی اجلاس صلح و امنیت خاورمیانه با محوریت ایران است که قرار است اواخر بهمنماه جاری برگزار شود. در همین راستا و همزمان با سفر این مقام لهستانی به ایران، جاکیچ کژاپوتوویژ وزیر خارجه این کشور نیز در خصوص برگزاری کنفرانس ورشو، اعلام کرد: به این دلیل نمایندگان ایرانی را به این نشست دعوت نکردهایم که حضور آنها باعث میشد مذاکرات از روال طبیعی خود خارج شود، زیرا ایرانیها از ادبیاتی استفاده میکنند که قبول آن برای لهستان دشوار است.
این گفته وزیر خارجه لهستان مربوط به دعوت بنیامین نتانیاهو نخستوزیر رژیم صهیونیستی به کنفرانس ورشو است، جایی که به گفته تحلیلگران غربی قرار است او در سطحی گسترده و علنی با وزرای خارجه کشورهای عربی دیدار کند و همزمان با محوریت قرار گرفتن ایران در این نشست، موضوع معامله قرن در سرزمینهای اشغالی هم که بسیار مورد توجه دولت دونالد ترامپ قرار دارد، از سوی ایالات متحده پیگیری شود.
در همین راستا، وزیر خارجه لهستان دیروز با بیان اینکه ما مخالف اتحادیه اروپا نیستیم و معتقدیم که برجام نقش مهمی را در امنیت بینالمللی ایفا میکند، مدعی شد که اروپا با این وجود نمیتواند مقابل آمریکا در خاورمیانه ایستادگی کند. ما این موضوع را به سران اتحادیه اروپا گوشزد کردهایم که با خروج آمریکا از برجام نمیتوان نسبت به تغییرات بهوجود آمده در این توافق بی اعتنا بود.
لهستان به دنبال قلعه ترامپ!
به گفته کارشناسان یکی از دلایل مهم میزبانی لهستان از نشست ضد ایرانی ورشو، علاوه بر اختلافات اساسی میان اعضای اتحادیه اروپا، موضوع نزدیکی این کشور به آمریکا به منظور حمایت نظامی از لهستان است. چندی قبل گفته شد که لهستان پیشنهاد احداث یک پایگاه نظامی آمریکایی در خاک این کشور را به واشنگتن داده و حتی اعلام کرده که قصد دارد این پایگاه را با عنوان قلعه ترامپ نامگذاری کند. در همین رابطه ورشو با این راهبرد علاوه بر در اختیار گرفتن امتیاز حمایت از آمریکا، قصد دارد در مقابل روسیه نیز یک سپر امنیتی برای خود ایجاد کند. به همین دلیل است که وزیر خارجه این کشور روز گذشته طی واکنشی تند از عدم حضور روسها در کنفرانس ورشو به صراحت اعلام کرد: عدم حضور روسیه در این نشست شرمآور است زیرا آنها اکنون نقش مهمی در تحولات خاورمیانه بازی میکنند.
همزمان با این تحولات و در حالی که گفته میشود بسیاری از سران اروپای غربی همچنان برای حضور در این کنفرانس اعلام آمادگی نکردهاند و حتی گفته میشود که ممکن است انگلیس در سطحی پایین در ورشو حضور داشته باشد، روز گذشته فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم اعلام کرد که در روزهای برگزاری این کنفرانس در اتیوپی به سر میبرد و به همین دلیل در لهستان حضور نخواهد داشت. پیش از این نیز یکی از سخنگوهای اتحادیه اروپا هفته قبل با بیان اینکه از موضوع کنفرانس صلح و امنیت خاورمیانه در لهستان با محوریت ایران اطلاع داریم، گفته بود: به دلیل فشردگی برنامههای کاری خانم موگرینی برای سفر به آفریقا، او بعید به نظر میرسد که به ورشو برود.
روابط ایران و اروپا به کدام مسیر میرود؟
همزمان شدن برگزاری نشست ورشو و نیز سردی روابط میان ایران و اروپا که به واسطه تاخیر در اجرای مکانیسم ویژه مالی و نیز ادعای این اتحادیه مبنی بر دست داشتن ایران در عملیات تروریستی در اروپا صورت گرفته این سوال را ایجاد میکند که روند همکاریهای تهران و بروکسل ذیل برجام طی هفته و ماههای آینده چگونه رغم خواهد خورد؟
به گفته ناظران هر چند اروپاییها از زمان خروج آمریکا از برجام صراحتا تاکید کردهاند که این توافق برای امنیت جهانی ضروری است و آنها خواستار حفظ برجام و همکاری با ایران هستند، اما در سوی مقابل نسبت به پرونده موشکی و نیز مسائل منطقهای همگام با آمریکا در حال افزایش فشار بر روی ایران هستند. در همین رابطه است که چند روز قبل گزارشهایی مبنی بر دیدار سفرای اروپایی با عراقچی در تهران منتشر شد که آنها ضمن اعتراض به برنامه موشکی ایران، اعلام کردهاند که این اقدامات از سوی اروپا قابل تحمل نیست. به گفته منابع خبری طرف ایرانی در پاسخ به سفرای اروپایی گفته که مذاکرات تمام است و همزمان آنها جلسه را ترک کردهاند.
این امر به گفته ناظران میتواند مانوری از سوی اروپا به منظور تعدیل و یا شانه خالی کردن بخشی از تعهدات برجامی تلقی شود، اما در مورد نشست ورشو نزدیکی اروپا به آمریکا حالتی متفاوتتر خواهد داشت، به طوریکه اگر همکاری میان واشنگتن و بروکسل را در راستای تعاملات فراآتلانتیکی از منظر کلی اتحادیه اروپا بنگریم، افزایش فشارها بر روی ایران از طرف اروپا و نیز حمایت از برجام نشان دهنده نقش مستقل اروپاییها در صحنه بینالمللی خواهد بود. اما اگر این فشارها بر روی تهران به صورت مستقل میان آمریکا و یک دولت اروپایی باشد، میتواند علاوه بر تهدید همگرایی اروپایی که اکنون به واسطه بریگزیت و بحران سیاسی در دولتهای قوی اروپا روندی صعودی داشته، به میزان زیادی از نقش آفرینی مستقل این اتحادیه کاسته و آن را تحتالشعاع واشنگتن قرار دهد.به همین دلیل است که در حال حاضر شاهد اتخاذ استراتژی پاندولی از سوی اروپا در قبال ایران و آمریکا هستیم، به ترتیبی که در مورد برجام کلیت اتحادیه خواستار حفظ و تداوم آن است و در مسائل دیگر همنوا با آمریکا گام بر میدارد تا شاید از این منظر بتواند تعادلی در چالشهای بینالمللی اروپایی برقرار کرده و همزمان علاوه بر کاستن از بار تهدیدهای آمریکا، بخشی از تعهدات خود به ایران را نیز نادیده بگیرد.∎
نظر شما