سرویس ایرانشهر جوان آنلاین: ظرفیت کم گرمخانههای تهران برای افراد بیخانمان و فرافکنی سایر دستگاههای متولی در امر ساماندهی افراد بیخانمان سبب شده است اجرای طرحهای مدیریت شهری جوابگوی جمعآوری و ساماندهی همه این افراد نباشد. فصل سرما از راه رسیده است و حالا این افراد نیازمند سرپناهی هستند تا از سرما جان ندهند. هرچند تلاشهای شهرداری برای ارائه خدمات به افراد بیخانمان همچنان ادامه دارد ولی دست تنها بودن مدیریت شهری چهره آسیبها را از سطح شهر پاک نکرده است. درمیان افراد بیخانمان که در همه جای شهر پراکنده هستند افراد مسن، سالخورده و نوجوان را میتوان دید که متولیان امر آنان را رها کردهاند. حضور سالمندان و افراد بیمار در کمپها و گرمخانهها سبب تشدید آسیبها و همچنین شیوع انواع بیماریها میشود.
حال که مدیریت شهری با مجلس و دولت در یک طیف سیاسی قرار دارد لازم است با هماهنگی این دستگاهها و قوه قضائیه تصمیم قاطع برای این افراد نیازمند یاری گرفته شود، نه اینکه طرحهای موقت و شعاری به اجرا در آید که برعمق آسیبها بیفزاید. فرار دستگاهها و بخشهای متولی ساماندهی افراد بیخانمان وضعیت ساماندهی و مدیریت آسیبهای اجتماعی را بغرنجتر کرده است به گونهای که این آسیبها ریشه به لایههای اجتماعی دوانیده و وقتکشیها و دستکاری غیرکارشناسی اقدامات برای آسیبزدایی و ساماندهی را سختتر از گذشته کرده است.
آسیبهای اجتماعی در کشور و شهر تهران فقط دست به دست میشود. در کنار تمامی معضلات و مشکلاتی که تهران با آن روبهرواست؛ آلودگی هوا، ترافیک، بافت فرسوده و ... میتوان به جرئت گفت: گسترش معضلات اجتماعی این کلانشهر نیز موضوعی نیست که مدیریت شهری نسبت به آن بیتفاوت باشد. بر این اساس در دوره جدید مدیریت شهری، مدیران و تصمیم گیران حوزه شهری در شهرداری و شورای شهر تهران بر این باور بودند که در دوره گذشته بسیاری از وظایفی که برعهده سازمانهای متولی مانند بهزیستی، کمیته امداد، وزارت بهداشت، نیروی انتظامی و ... بود به دلیل بیتوجهی متولیان به هم افزایی مدیریتی، باعث شد تا شهردار وقت به تمام این حوزهها ورود پیدا کند. نتیجه این رویکرد نیز این شد که بسیاری از طرحهای ایدهآل در کاهش آسیب و معضلات اجتماعی در محلههای شهر تهران به طرحی شکست خورده تبدیل شود.
وعدههای بیعمل برای ساماندهی آسیبها
به هر حال در دوره جدید محمدعلی نجفی، شهردار تهران در بازدیدی که از کلونیهای آسیبهای اجتماعی در جنوب تهران داشت، اعلام کرد در این دوره به اندازه دوره گذشته شهرداری تهران در حوزه آسیبهای اجتماعی مداخله نخواهد داشت و تنها به وظایف خود در این حوزه بر اساس وظایف قانونی عمل خواهد کرد. در زمان محمدعلی افشانی نیز وی به صراحت اعلام کرد با همکاری فرمانداری تهران، وزارت کشور و همچنین دستگاههای متولی قرار است هم طرح ساماندهی متکدیان در تهران اجرا شود و هم اینکه معتادان متجاهر و کارتنخواب شهرستانی به شهرهای خود بازگردانده شوند. این طرح نیز از همان وعدههایی بود که نتوانست درطول مدتی که وی اداره شهر تهران را برعهده گرفته بود اجرایی شود. کمی بودجه و امکانات ناکافی و دست تنها بودن این سازمان جز ساماندهی ۲، ۳ هزار نفر از افراد بیخانمان کار به جایی نبرده است. البته در این میان نمیتوان از عملکرد ضعیف و عدم برنامهریزی معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران غافل ماند. هر چند در طول یک سال اخیر معاون این حوزه بارها صحبت از مطالعات بنیادی در حوزه تهیه ماتریس آسیبهای اجتماعی شهر تهران کرده است، اما هیچگاه برنامهریزیهای کاربردیای بر اساس این مطالعات از سوی سازمانهای زیرمجموعه شهرداری تهران در این حوزه دیده نشده است.
نشست مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران در گرمخانه خاوران با خبرنگاران نشان داد برنامه مدون و مشخصی در این حوزه وجود ندارد و فقط برنامههای روتین همچون سالهای گذشته به اجرا در آمده است. با این حال وی از بهکارگیری افراد دارای تخصص در حوزههای اجتماعی برای بهتر شدن اوضاع آنها خبر داد. محمدی یکی از برنامههای شهرداری تهران را در حوزه ساماندهی کارتنخوابها و معتادان، راهاندازی و ساخت دو گرمخانه در مناطق ۲۲ گانه شهر تهران عنوان کرد. حتی وی مدعی شد که اکنون شهروندان تهرانی دیگر مخالفتی با راهاندازی گرمخانه در محلههای خود ندارند و از این موضوع استقبال میکنند. مثال محمدی نیز به عنوان شاهد این ادعایی که کرده بود، خوشحالی ساکنان شهرک رضویه بود که گرمخانه خاوران در ابتدای محله آنها قرار دارد.
وی در حالی مدعی این همکاری شهروندان در توسعه گرمخانهها در محلهها و مناطق شهر تهران شد که یکی از اعتراضات مردمی ساکنان شهرک رضویه وجود گرمخانه در محله آنها و سرریز شدن آسیبهای اجتماعی به داخل محله بود.
این در حالی است که محمدی با اشاره به رضایت همسایگان گرمخانهها از حضور افراد معتاد در محله خود گفت: به زودی در نزدیکی محل زندگی خودم هم گرمخانه ایجاد خواهیم کرد.
وی بر این باور است دیگر شرایط جامعه مانند گذشته نیست که افراد معتاد را طرد کنند، وقتی از همسایگان گرمخانهای در فرحزاد پرسیدم که آیا ایجاد گرمخانه در محل سکونتتان برای شما مزاحمت ایجاد کرده است، گفتند نه تنها مزاحمت نداشته، بلکه از دیدن ساماندهی آنها خوشحال هم میشویم.
شناسایی و جمعآوری معتادان توسط ۳۵ گشت فوریت اجتماعی
موضوع دیگری که در نشست مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکتهای اجتماعی مطرح شد؛ این بود که کارتنخوابها و معتادان توسط ۳۵ گشت فوریتهای اجتماعی در کلونیهایی که از قبل در تهران شناسایی شدهاند، جمعآوری میشوند، این در حالی است که با توجه به گسترش آسیبهای اجتماعی در شهر تهران کلونیهای جدیدی در این رابطه توسط افراد آسیبدیده ایجاد شده است که گویا در برنامه شهرداری تهران رسیدگی به این اجتماعات آسیبدیدگان اجتماعی و خدماترسانی به آنها جایگاهی در برنامههای این سازمان ندارد. وی حتی این موضوع را نیز متذکر شد که وظیفه ما جمعآوری معتادان متجاهر کارتنخواب نیست، چراکه قوه قضائیه نسبت به ساماندهی این افراد از شهرداری تهران ایراد خواهد گرفت.
هر چند در این نشست محمدی مشخص نکرد اگر کارتنخوابهای معتاد قرار نیست توسط شهرداری تهران و گشتهای فوریتهای خدمات اجتماعی ساماندهی و راهی گرمخانهها شوند پس آنها اقدام به جمعآوری چه بخشی از آسیبدیدگان کارتنخواب از شهر تهران میکنند؟! به گفته وی؛ طبق قانون، وظایف شهرداری مشخص شده است و ما بر اساس قانون وظیفهای برای ساماندهی افراد بیخانمان، معتاد و کارتن خواب نداریم، اما، چون دستگاههای دیگر به وظایف خود عمل نمیکنند ما به میدان آمدهایم تا کمکاری آنها را جبران کنیم. وظایف تعریف شده برای شهرداری، ساماندهی مسائل شهر است که در این حوزه رسیدگی به منظر شهری و وضعیت سطح شهر هم به شهرداری مربوط میشود. وی بر این باور است وظیفه دیگری که برای شهرداریها مقرر شده، اختصاص فضای متناسب با سرانه آسیبهای اجتماعی هر منطقه است. به همین دلیل قرار نیست شهرداری متولی خدمات شبانه و ساماندهی افراد بیخانمان و معتاد باشد، بلکه شهرداری تنها وظیفه دارد زیرساختها را مهیا کند. در واقع این کار از وظایف شهرداری در حوزه حمایت از آسیبدیدگان اجتماعی است، اما تلاش ما این است که گرمخانهها در دسترس افراد بیسرپناه باشد و این افراد در طول سال از این مراکز استفاده کنند.
۱۷ گرمخانه برای افراد بیخانمان پایتخت ۱۰ میلیونی
آمارهای مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکتهای اجتماعی شهرداری تهران حکایت از آن دارد که در حال حاضر ۱۷ گرمخانه در سطح شهر تهران مستقر است که به افراد بیسرپرست و بیخانمان خدمات میدهد، این در حالی است که طبق برنامهریزیهای انجام شده قرار است در هر منطقه شهرداری یک گرمخانه با ظرفیت ۱۵۰ نفر داشته باشیم. وی درباره خدماترسانی شهرداری تهران در روزهای سرد به کارتنخوابها در مجموعه گرمخانههای تحت مدیریت نیز توضیح داد: در سطح شهر حدود ۲ هزار نفر از خدمات سازمان خدمات اجتماعی استفاده میکنند. با فرا رسیدن فصل سرما فعالیت ما بیشتر میشود و، چون تختها محدود است با اضافه شدن افرادی که روی زمین میخوابند آمار ما به ۴ هزار نفر هم میرسد. ایشان با بیان اینکه بررسیهای ما نشان میدهد در هر منطقه باید دو گرمخانه مناسب و امن داشته باشیم، گفت: اگر مراکز بهاران را هم احتساب کنیم میتوانیم تا ۷ هزار نفر را تحت پوشش قرار دهیم. آنطور که نجمالدین محمدی میگوید؛ ساماندهی افراد بیخانمان، معتاد و بیسرپناه هیچ ارتباطی به شهرداری ندارد و به عهده فرمانداری است، در حال حاضر عوارض مردم تهران برای دارو و درمان این افراد هزینه میشود، در حالی که این کار وظیفه سازمانهای دیگری است که برای این کار بودجه دریافت میکنند، اما، چون این کار روی زمین مانده است شهرداری ورود میکند تا این افراد آسیب نبینند.
باید رویکرد شهردار جدید برای آسیبهای اجتماعی شفاف باشد
پیروز حناچی، سومین شهردار دور جدید تهران هر چند در برنامهای که تحت عنوان تهران «شهری برای همه» رویکرد مدیریتیاش در حوزه آسیبهای اجتماعی پر رنگ نبود، اما گسترش این معضل در شهر تهران باعث شده است تا هم شهروندان و هم رسانهها و کارشناسان در انتظار طرح و برنامه وی در حوزه کاهش آسیبهای اجتماعی باشند. در این میان از شهردار جدید و شورای شهر این انتظار میرود که در حوزه آسیبهای اجتماعی رویکرد و برنامههای خود را شفاف ارائه کنند تا کم کاری سایر دستگاهها روی مدیریت شهری سرازیر نشود. شهر ۱۰ میلیونی تهران به دلیل نقاط دسترسی بالا به محلی برای ورود آسیبهای اجتماعی تبدیل شده است و حاشیههای این کلانشهر در بسیاری موارد کلونی برای تزریق انواعها آسیبها به حساب میآید که باید هرچه سریعتر عمل کرد؛
و سخن آخر
با این اقدامات موقت و کمرنگ پازل درمان آسیبهای اجتماعی هرگز کامل نخواهد شد. نبود برنامه جامع و مشخص در سطح کلان کشور فقط به گردهمایی برای ارائه عملکردهای روتین اختصاص یافته است. قرارگاه آسیبهای اجتماعی هنوز نتواسته است به وضعیت بحرانی در این حوزه رسیدگی کند. ارائه گزارشهای تکراری و بدون اقدام به عمل فقط وقتکشی به همراه داشته است. نباید فراموش کرد در شرایط اقتصادی کنونی افراد بیخانمان بیش از سایر زمانها به حمایتها و ساماندهی نیازمندند. مسئولان در ردههای بالا همچون وزارتخانهها از دور دستی بر آتش داشته و فقط با ارائه گزارشهای کاغذی سعی در شانه خالی کردن از مسئولیتهای خود دارند و کسی یا دستگاهی به کمکاری و ناکارآمدی آنان رسیدگی نمیکند، چراکه اگر اینگونه نبود باید آسیبهای اجتماعی در همه بخشها به سمت کاهش میرفت نه اینکه تغییر در نوع این آسیبها بهوجود آید. آسیبهای اجتماعی همچون آتش زیر خاکستر در حال گسترش هستند که بیتفاوتی و عبور از آنها فاجعهبار خواهد بود.
نظر شما