«Spv» سازوکار اروپاییها که قرار بود تحریمهای آمریکا را دور بزند و منافع ایران را از برجام تامین کند، هنوز معلق است و ایجادش در دایره تردید! در تازهترین اظهارنظرها رئیس مرکز پژوهشهای مجلس گفته هنوز خبر خاصی از این سازوکار اروپایی که قرار بود جایگزین سوئیفت شود، شنیده نمیشود.
کاظم جلالی که با خبرنگار مهر گفتوگو داشته، تاکید کرده هفتماه زمان کمی برای تحقق وعدههای اروپا نیست و یادآور شده تداوم مبادلات بانکی ایران تاکنون بهرغم وعدههای اروپاییها و خوشبینی دولت محقق نشده است. دوازدهمین روز آذر و در حوالی روز مجلس، علی لاریجانی در نشست خبری گفت که به او گفته شده سازوکار مالی اروپا تقریبا نهایی شده است. جلالی، رئیس مرکز پژوهشهای مجلس را بیش از هر کسی میتوان چهره نزدیک به لاریجانی رئیس مجلس، خواند. با این وصف میتوان نتیجه گرفت که شنیدههای آن روز لاریجانی نیز امروز رنگ باخته و از سازوکار اروپایی خبری نیست.
با توجه به خروج آمریکا از برجام، اروپاییها- براساس آنچه مقامات امور خارجه کشورمان و مقامات رسمی اروپایی اعلام کرده بودند- قرار بود قبل از تحریمهای 13آبان (4نوامبر) آمریکا علیه ایران، سازوکار برجامی خود را به مرحله عمل برسانند تا از این طریق، هم دل ایران را برای حضور در برجام به دست بیاورند و هم عزم خود را برای حفظ توافق هستهای نشان دهند. با اینحال تا امروز، نه دلی به دست آمده و نه عزمی نشان داده شده است. اگرچه عراقچی یک روز اعلام میکند اروپا نخواست یا نتوانست و آب پاکی را روی spv و سودای عملیشدن میریزد و دو روز بعد، ناگهان از ابتکارات اروپایی برای رسیدن به سازوکار مالی با ایران سخن میگوید. ظریف نیز گاهی از چالشهای spv میگوید و گاهی اظهار میدارد که شنیده اروپاییها برای ثبت سازوکارشان به توافق رسیدهاند.
هفتماه پیش که آمریکا به صورت رسمی، روح و جسم برجام را نقض و از توافق هستهای خارج شد، رئیسجمهور تاکید کرد عضو کوچکی از توافق هستهای خارج شده و گفت فعلا تا چندهفته توافق هستهای را با اروپاییها ادامه میدهد. حالا چندماهی از آن چندهفته گذشته و سازوکار اروپاییها که قرار بود تا قبل از 13آبان به نتیجه برسد و ثبت شود و تا قبل از پایان سال جاری میلادی- یعنی همین چندروز دیگر- عملیاتی شود، هنوز در دوراهی تایید و تکذیب قرار دارد، تا بار دیگر مهر تاییدی بر ازدسترفتن برجام زند.
در این رابطه دیاکو حسینی، تحلیلگر ارشد مرکز بررسیهای استراتژیک نهاد ریاستجمهوری درباره آخرین وضعیت SPV گفت: «اظهارنظرها چه آنهایی که از بینتیجه بودن SPV تا این لحظه سخن میگویند و چه آنهایی که معتقدند تا پایان سال میلادی این سازوکار نهایی خواهد شد، در حقیقت یک گزاره را از دو منظر روایت میکنند و آن گزاره از این قرار است که طبق گفته اروپاییها قرار است این اتفاق تا پایان سال میلادی جاری محقق شود، منتها ما فراتر از این ادعا و وعده چیزی در دست نداریم و باید ببینیم آیا اتحادیه اروپا در سال جاری این مکانیسم را عملی خواهد کرد یا خیر.»
مهمتر از راه اندازی spv داشتن توانایی جبران خسارتهای مالی ناشی از تحریمهای آمریکاست
وی با بیان اینکه جرئیات این سازوکار برای ایران موضوعیت چندانی ندارد و مهم، خروجی آن است، افزود: «حتی اسم مکانیسم SPV هم اختراع خود اروپاییها بوده و طبیعتا از لحاظ حقوقی ایران هیچ نوع تعهدی نسبت به این جزئیات ندارد که آنها چه اسمی انتخاب میکنند، چگونه میخواهند آن را ثبت کنند و به شکلی راهاندازی خواهند کرد.»
این کارشناس مسائل بینالملل ادامه داد: «آنچه برای ایران مهم است، راهاندازی این کانال و مهمتر از آن داشتن توانایی جبران خسارتهای مالی ناشی از تحریمهای آمریکا است و بقیه جزئیات به خود اروپا مربوط میشود.» این کارشناس مرکز بررسیهای استراتژیک ریاستجمهوری ادامه داد: «به اروپاییها گفته شده آنها وقت بسیار کمی دارند و طبعا آخر سال میلادی آخرین مهلتی است که در اختیار دارند تا این مکانیسم را به بهرهوری رسانده و نظر ایران را جلب کنند.» حسینی خاطرنشان کرد: «اگر بنا به هر دلیلی این اتفاق نیفتد یا آنکه مکانیسمی طراحی شود، ولی نتواند برای ایران جبران مافات کند، طبعا گزینههای بعدی ایران فعال خواهد شد که میتواند اقدامات متنوعی را دربر گیرد.»
وی در توضیح این اقدامات گفت: «چنین اقداماتی میتواند از کاهش همکاری با آژانس انرژی اتمی آغاز شده و حتی درنهایت به خروج کامل از برجام منتهی شود. لکن باید این موضوع را به آینده بسپاریم و ببینیم اروپاییها و بقیه اعضای 1+4 چه تلاشی برای نجات برجام خواهند کرد و متناسب با آن تلاش و نتایج حاصل از آن ایران تصمیم خواهد گرفت که چه کاری انجام دهد.»
این کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره میزان وفاداری اروپا به تعهدات خود خاطرنشان کرد: «وقتی از اتحادیه اروپا حرف میزنیم، باید بدانیم ضمن اینکه اتحادیه اروپا تلاش دارد یک کلیت واحد را دستکم در بخش خارجی نشان دهد، ولی تنوع کشورها در داخل آن و اختلافاتی که آنها با هم دارند، در اجرای بعضی از سیاستها نظیر آنچه در SPV دیدیم تاثیرگذار است؛ بنابراین الزاما همه کشورها دیدگاه مشابهی در رابطه با این موضوع ندارند و این مساله میتواند سرعت کار را کاهش دهد.»
حسینی در ادامه با اشاره به محدودیتهای ذاتی اتحادیه اروپا بهویژه در امور تجاری و مالی و آسیبپذیری آن در مقابل آمریکا تصریح کرد: «آمریکاییها به اشکال مختلف تلاش کردند هر نوع اصبتکار عمل اروپاییها را در رابطه با کمک به حفظ برجام ناکام بگذارند و این مکانیسم هم مستثنی نبود.»
وی افزود: «آمریکاییها بهطور دائم تلاش کردند با شناسایی جوانب کانال مالی مورد نظر اروپا آن را از ابتدا ناقص کنند و مانع از رسیدن آن به اهداف موردنظر شوند. بنابراین لزوم مخفی نگه داشتن این مساله از آمریکا قدری از سرعت کار میکاهد و این هم یکی از دلایل محقق نشدن SPV تاکنون بود.»
اروپاییها در برابر آمریکا بسیار ضعف دارند
این کارشناس مرکز بررسیهای استراتژیک نهاد ریاستجمهوری تصریح کرد: «آنچه مسلم است اینکه اروپاییها از ابتدا ارادهای بسیار قوی برای نجات برجام داشتند و این نوع تاخیرها را نباید به فقدان اراده از سوی اروپا تعبیر کرد.» وی با اشاره به گفتههای ظریف مبنیبر بالاتر از انتظار ظاهر شدن اروپا در حفظ برجام و تناقض این گفتهها با کمتحرکی اروپاییها درباره SPV گفت: «معنی اظهارات ظریف آن است که همین مقدار مقاومتی که اروپا در برابر آمریکا نشان میدهد و خلاف اراده آن عمل میکند هم در تاریخ اخیر اتحادیه اروپا کاملا بیسابقه است. آنها همین مقدار را هم که ما میبینیم در گذشته انجام ندادند، بنابراین واقعا خارج از توقع ما بوده که بتوانند این کار را بکنند.»
حسینی یادآور شد: «واقعیت امر آن است که توقعات از اتحادیه اروپا بسیار کم است و باید نسبت به این موضوع واقف بود که اروپاییها در برابر آمریکا بسیار ضعف دارند. اگرچه این ضعف هم یکسان نیست و در مقاطع مختلف و کشورهای مختلف متفاوت است.»
این کارشناس مسائل بینالملل با اشاره به تلاش آلمان و فرانسه برای تامین زیرساختهای موردنیاز SPV اظهار داشت: «آخرین اخباری که وجود دارد این است که همین دو کشور قرار است پیشقدم شوند و به نظر میرسد به غیر از آلمان و فرانسه هیچ کشوری در اتحادیه اروپا تا این اندازه برای انجام این کار اراده و البته قدرت مقاومت در برابر ایالات متحده را ندارد.»
حسینی درباره نقش انگلیس در این سازوکار هم گفت: «اگرچه هنوز جزئیات خاصی در مورد SPV منتشر نشده و ما هم نمیدانیم که قرار است توزیع وظایف چگونه انجام گیرد، ولی مشخصا بریتانیا هم به خاطر خروج از اتحادیه اروپا با مشکلاتی مواجه خواهد بود. ضمن آنکه این کشور در ماههای اخیر و احتمالا ماههای آینده همچنان سرگرم داستان برگزیت خواهد بود که مقدار زیادی از انرژی و توجه بریتانیا را به خود جلب میکند.»
وی در پیشبینی آینده پیش روی SPV و میزان احتمال توفیق آن با توجه به واقعیات موجود در عرصه بینالملل اعم از فشارهای آمریکا و چند دسته بودن اروپا و ... اضافه کرد: «همه چیز بستگی به جزئیات و ابعاد مکانیسم SPV دارد. اگر این مکانیسم به نحوی طراحی شده باشد که بتواند ضربه حاصل از تحریمهای آمریکا در ایران را تا حدی جبران کند، قطعا میتواند موفقیتآمیز باشد، اما باید نسبت به این موضوع عنایت داشت که ما با SPV یا هر نوع مکانیسم دیگر از طرف اتحادیه اروپا با یک معجزه اقتصادی مواجه نخواهیم بود، چراکه تاثیرات این نوع مکانیسمها در حالی که همه تحت تحریم آمریکا هستیم و سایر کشورها در برابر رژیم این تحریمها بسیار آسیبپذیر هستند، خیلی زیاد نیست. ولی از طرف دیگر این موضوع گام خوبی است برای باز کردن روزنههایی برای تجارت ایران و جهان و بهطور خاص با اتحادیه اروپا و تضعیف رژیم تحریمهای آمریکا.»
منبع:فرهیختگان
نظر شما