«شب پیش از مسابقه با اسکاتلند بازیکنان تیم ملی در حال شام خوردن بودند که دو نفر درخواست ملاقات با کادرفنی تیم ملی فوتبال ایران را کرده‌اند»؛ این بخشی از صحبت های تاریخی مجری برنامه یکی از شبکه های رادیویی فارسی با حشمت مهاجرانی است. سرمربی پیشین تیم ملی فوتبال در جام جهانی 1978 که به بهانه درگذشت ایرج دانایی فرد روی خط آن برنامه آمده بود، پس از تمجید از مهاجم پیشین تیم ملی، پرده از راز عجیبی برداشت که واکنش های مختلفی را در پی داشت.

مهاجرانی در آن گفت و گو عنوان کرد: «پیش از دیدار مقابل اسکاتلند، من در حال تمرین خط دفاع برای مقابله با جو جردن و داگلیش (مهاجمان اسکاتلند) بودم، یکی از مربیان معروف انگلستان آن جا حضور داشت و به من گفت تمرین خوبی برگزار کردی اما بازیکنی داری که آرچی گیمیل را مهار کند؟ من با اصغر شرفی صحبت کردم و او پیشنهاد کرد که ایرج دانایی فرد را در ترکیب بگذارم تا هم گیمیل را مهار کند و هم نخستین گل ایران را در تاریخ جام جهانی به ثمر برساند». شایعه کمک انگلیسی ها به تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی 1978 سال هاست که مطرح شده اما هیچ‌کس آن را تایید نکرده بود.

چرا انگلیس صعود نکرد؟

یازدهمین دوره جام جهانی در آرژانتین برگزار شد و تیم ملی فوتبال کشورمان برای نخستین بار در آن مسابقات حاضر شد. رقابت هایی که در نهایت میزبان موفق شد با برتری در برابر هلند به عنوان قهرمانی دست پیدا کند. نکته عجیب اما غیبت انگلیس در آن رقابت ها بود. در مسابقات مقدماتی در قاره اروپا انگلیس که با ایتالیا همگروه شده بود، به علت تفاضل گل کمتر از صعود به جام جهانی بازماند و چکسلواکی سابق با شکست در برابر ولز و اسکاتلند نتوانست به جام جهانی راه پیدا کند. اسکاتلند در جام جهانی اما نتوانست روزهای درخشان خود در مرحله مقدماتی را تکرار کند و پس از شکست در برابر پرو، تساوی یک بر یک در برابر ایران و پیروزی سه بر دو مقابل هلند نتوانست به مرحله حذفی راه پیدا کند. کری فوتبالی بین انگلیس و اسکاتلند سال هاست جریان دارد و قدیمی ترین تیم های فوتبال جهان همواره در تلاش برای شکست و عدم نتیجه گیری تیم مقابل هستند. براساس شایعاتی که هرگز تایید نشده اند انگلیسی‌ها که از عدم صعود به جام جهانی ناراحت بودند به یاری تیم های مقابل اسکاتلند شتافتند تا مانع صعود شاگردان مک لئود به مرحله حذفی شدند. حشمت مهاجرانی نیز در این باره گفته است: «پیش از دیدار مقابل اسکاتلند من در حال تمرین برای مدافعان بودم تا جو جردن و داگلیش را مهار کنند. یک مربی انگلیسی به من گفت تمرینات خوبی برگزار کردی اما برنامه ای برای مهار آرچی گیمیل داری؟ من با اصغر شرفی صحبت کردم و او پیشنهاد کرد از ایرج دانایی‌فرد استفاده کنیم، ایرج یکی از بهترین بازی ها را انجام داد و ضمن مهار گیمیل، نخستین گل ایران را در تاریخ ادوار جام جهانی به ثمر رساند».

شایعه کمک انگلیسی ها دروغ است

اصغر شرفی، مربی تیم ملی فوتبال در گفت و گو با «قانون» اما تمام این شایعات را تکذیب کرد و گفت: «من فکر می کنم این صحبت ها در شأن و شخصیت من و فوتبال ایران نیست. نمی دانم مهاجرانی از فوتبال چه می خواهد؟ این مسائل همه مسخره و دروغ است. چند وقت پیش هم اين فرد با عادل فردوسی پور گفت‌و‌گويي انجام داد و گفت برخي مي‌گفتند كه در دستمال یزدی پول می آوردند و به پروین می دادند تا اردو را اداره کند. شاید باور نکنید اما تیم ما آن زمان 30 نفر همچون علی پروین داشت و به هیچ عنوان صحت نداشت. در واقع نمی‌دانم چرا این مسائل مطرح می شود. ایرج دانایی فرد درگذشت اما پس از مرگ او این مسائل مطرح می شود چرا در زمانی که زنده بود در این باره صحبتی نمی شد؟ در آن جام جهانی هر تیم یک هتل داشت و هیچ‌کس حق ورود به اردوی تیم دیگر را نداشت». او در ادامه عنوان کرد: «جو سنگینی در آنجا وجود داشت و شایعاتی درباره احتمال دزدیده شدن بازیکنان مطرح می‌شد. به همین دلیل هرکدام از اعضای کادرفنی یا بازیکنان که می خواستند از هتل خارج شوند باید با اسکورت و محافظ این کار را انجام می دادند. با این اوصاف ممکن است که مربی انگلیسی در تمرینات تیم ملی حاضر شود؟ یا در هتل به ملاقات سرمربی تیم ملی ایران بیاید؟». او پیرامون بازی دادن به ایرج دانایی فرد در جام جهانی گفت: «او بازیکنی بود که به واسطه جثه اش مورد توجه نبود، من این بازیکن را از چند مسابقه در ارتش های جهان می شناختم و به خاطر دارم در برابر یک تیم ایتالیایی به گونه ای بازی کرد که بازیکن حریف از شدت عصبانیت، گوش ایرج را گاز گرفت. من همواره به او اعتقاد داشتم و در واقع بازیکن مورد علاقه ام بود. آن روزها بیشتر بازیکنان تیم ملی اسکاتلند از جمله گیمیل و جو جردن در لیگ انگلیس بازی می کردند و من با فردی ایرانی که در انگلیس حضور داشت، در این باره صحبت کردم. او در منچستر به من خانه ای داد و یک ماه تمام بازیکنان اسکاتلندی حاضر در لیگ انگلیس را زیر نظر گرفتم و بعد از آنالیزشان به این نتیجه رسیدم که ایرج دانایی فرد می تواند بازی ایده آلی را در برابر اسکاتلند به نمایش بگذارد. همین موضوع باعث شد تا او در ترکیب اصلی قرار بگیرد و گلزنی کند». شرفی در پایان گفت: «پس از بازی مقابل هلند باید در برابر اسکاتلند بازی می کردیم، گیمیل بازیکن خارق العاده ای بود و مثل برق خود را پشت 18 قدم می رساند. از نظر قدی مثل دانایی فرد بود اما شانه های پهن تری داشت. ما باید برنامه ای برای مهار این بازیکن در نظر می گرفتیم و همین موضوع باعث شد تا دانایی فرد به میدان برود. در واقع هراتفاقی که رخ داد به واسطه آنالیز کادرفنی بود و انگلیسی ها هیچ کمکی به تیم ملی نکردند. به خاطر دارم که آن روزها به مهاجرانی گفتم برای مهار گیمیل باید 10 به 10 بازی کنیم. او گفت منظورت چیست؟ گفتم دانایی فرد را بگذاریم در زمین و هرکجا گیمیل رفت با او برود. مهاجرانی گفت خودت را مسخره کرده ای؟ مردم چه می گویند؟ گفتم نظر من این است هرکسی را دوست دارید در زمین بگذارید. به اتاقم رفتم و یکی از اعضای کادرفنی را به دنبالم فرستادند و گفتند حرف هایی که زدی را بنویس. مهاجرانی ترسو بود و در مقابل دوربین‌ها می‌گفت شرفی این بازیکن را در ترکیب گذاشت تا اگر بازی خوبی را ارائه نمی کرد مرا مقصر بداند اما خدا را شاکرم که موفق شدیم و دانایی فرد تنها گل ایران را در آن مسابقه به ثمر رساند».

نقش جاسوس ها در آلمان

انگلیس به تیم های رقیب اسکاتلند در جام جهانی 1978 کمک کرده است؟ این شایعه همچنان در جریان است و ادامه خواهد داشت. جاسوس ها همواره در فوتبال نقش اساسی را ایفا می کنند. حدود چهارسال پیش بود که دویچه وله آلمان نوشت: «دانشگاه ورزشی کلن تنها دانشگاهی در آلمان محسوب می شود که فقط و فقط به ورزش، علوم ورزشی و رشته هایی حاشیه ای چون خبرنگاری ورزشی اختصاص دارد. در این دانشگاه که در سال ۱۹۴۷ بنیانگذاری شده، حدود پنج هزار دانشجو مشغول تحصیل هستند. شماری از آنان ماه ها پیش از آغاز مسابقات جام جهانی ۲۰۱۴ در برزیل از سوی فدراسیون فوتبال آلمان این ماموریت را یافته اند که ۳۱ تیم حاضر در این مسابقات را زیر ذره بین گرفته و به ویژه رقیبان آلمان را بدون دریافت حقوق، تجزیه و تحلیل کنند. مدت هاست که حدود ۵۰ دانشجوی دانشگاه ورزشی کلن کار دیگری جز تماشای مسابقات فوتبال ندارند. هدف این دانشجویان یافتن نقاط ضعف رقیبان بود. هر یک از این جاسوسان در رایانه خود بازی های تیمی را که مسئولیت بررسی آن را عهده‌دار شده، نگاه می کند و به دقت مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. اشتفان نوپ، مدیر این پروژه می‌گوید: دانشجویان یادداشت می کنند که کدام بازیکن با چه پایی شوت می زند، چگونه دفاع می کند و به کدام سمت بیشتر می دود. کار جاسوسی اما فقط به اینجا ختم نمی شود. دانشجویان پس از آنالیز نقاط ضعف تیم مقابل راه حل هایی نیز برای رویارویی و مقابله با رقیب پیشنهاد می کنند و تمام این اطلاعات را در اختیار یواخیم لو، سرمربی تیم ملی فوتبال آلمان و دستیاران وی قرار می دهند. نوپ گفته بود: برای ما مهم است که بدانیم بازیکنان بازی را چگونه و به چه ترتیب آغاز می کنند، چگونه گل می زنند، چگونه می‌دوند، چندبار زمین می خورند، خصوصیات و کیفیت بازی شان چگونه است. تمام این جزییات برای ما مهم است تا بتوانیم از یک تیم و یک بازیکن یک پروفایل درست کنیم. مسلم است که تیم ما، یعنی آلمان فقط با این‌گونه کارها نمی تواند قهرمان جهان شود، ولی کار ما می تواند، چند درصدی در موفقیت بازیکنان تاثیر بگذارد». هرچند که آلمان در همان جام جهانی موفق به کسب عنوان قهرمانی شد اما نمی توان نقش جاسوس ها را در این میان دست کم گرفت. جاسوس ها گاهی خودی هستند و گاه از تیم های رقیب، هرچه که باشد اما نقش آن ها یکسان است؛ افشای اطلاعات رقیب.