یک عصر دلپذیر پاییزی با گروه گونای به سر پرستی ماندانا طالبی در تالار وحدت به خوبی رقم خورد ،گروهی زنانه که اجراهایش فقط مربوط به حرکات سنتی و آیینی است خواننده ندارند ولباس ها و آهنگ های شان بومی مناطق کردستان ،آذربایجان ،گیلان و مازندران است.
گونای نماینده خوبی است تا در پایتخت در جمعی زنانه شادی آیین هایی که اقوام ایرانی میراث دار آن هستند را احساس و لمس کرد رهبر گروه ماندانا طالبی متولد سال 62 با تحصیلات لیسانس کامپیوتر در گفت و گویی درباره این گروه فولک حرکات سنتی و آیینی و شرایط رقص های محلی مطالبی بیان کرد.
گروه گونای چطور شکل گرفت و دلیل انتخاب این اسم برای گروه چه بود ؟
گروه گونای یک گروه حرکات فولکولوریک است که حرکات سنتی وآیینی مربوط به آذربایجان ،کردستان ،گیلان و رقص سما ،مینیاتور ایرانی و سنتی را اجرا می کند و کنسرت های مختلفی را در تالار وحدت و  فرهنگسرای نیاوران داشته است.
درباره انتخاب گونای باید بگویم که  اسم ترکی است گون به معنای خورشید یا روشنایی و آی به معنای ماه یا شب است .من در خانواده آذری زبان به دنیا آمدم و بزرگ شدم ،ارتباطات زیادی را با آذربایجان ،شوروی و باکو داشتم ،دوره های زیادی را برای طراحی حرکات سنتی آذربایجانی درکرواسی و آذربایجان  نزد یک استاد سولیست رقص آذربایجانی گذراندم و در کنار آن روی رقص های محلی خودمان تحقیقات زیادی را داشتم.
گفتید شما اهل آذربایجان هستید حرکات سنتی مناطق دیگر را چطور یاد گرفتید ؟
در حوزه رقص کردستان با اساتیدی اهل کردستان ،سقز و مهاباد کار کردم و با طراحی لباس آن منطقه  روی حرکات موسیقی گذاشتیم و این کار را برای رقص های دیگر مناطق کشور مثل گیلان و مازندران هم پیاده کردم.
چه ضرورتی را حس کردید که به سمت حرکات آیینی و سنتی مناطق مختلف رفتید و گروه چطور برای اجرای این حرکات آماده شدند ؟
خب گروهی که کار را اول با آن شروع کردم محدود بود تا سال های بعد گروه بزرگ تر شدند و الان گروه حرکات سنتی و آیینی «گونای» 50 نفر است ، هنر آموزها در کلاس ثبت نام می کنند اگر از لحاظ فرم ،استایل و فیگور بدن مناسب باشند به اجراهای گروه اضافه می شوند و دوره های طراحی گورافی را هم پشت سر می گذرانند برای آمادگی کنسرت ها 4 تا 5 روز در هفته تمرین داریم تا گروه به هماهنگی صدرصد برای اجرای حرکات برسند.
اجراهای گروه گونای موسیقی زنده دارد؟
نه گروه ما موسیقی ندارد و پلی بک کار می کنیم ولی با گروه های موسیقی که بیشتر آذربایجانی بوده اجرا داشتیم ولی با گروه های موسیقی لایو نه هیچ وقت اجرا نداشتیم.
چطور برای اخذ مجوز برای گروه تان اقدام کردید و چه مشکلاتی را در این راه متحمل شدید؟
من قبل از آنکه به دنبال مجوز بروم اولین کاری که انجام دادم گروه را از همه نظر آماده کردم و با دست پر رفتم یعنی گروه از نظر حرکات و لباس در آمادگی خیلی بالایی بود در یک دوره ای در مجلس نتوانستند برای اجرای حرکات سنتی و آیینی مجوز و موافقت بگیرند من در این دوره یک بروشور طراحی کردم ،تمام رقص های محلی و سنتی را با فلسفه و افسانه هایی که داشتند با تصویر و توضیح ارائه دادم مثلا ساری گلین چه داستانی دارد چطور رقصش شکل گرفته و آیین های مربوط به رقص ها را در لابه لای زندگی مردم و در خانه های خشتی و گلی روستاها به تصویر کشیدم.
مثلا برای حرکات مربوط به کردستان دختران کردستانی روی صحنه نان می پختند و آیین های مربوط به کردستان را با تصویر ارائه دادم و تمام اینها را همه با بروشور و نمایش زنده توضیح دادم ،نمایش ها با حضورکارشناس تئاتر و نمایش و نیروهای حراست بازبینی شد و تاییدیه حجاب برای لباس های آیینی که حجاب فولکش را داشته باشد گرفته شد.
خوشبختانه گروه در سال 91 مجوز گرفت و ما اولین گروهی بودیم که بعد از 30 سال مجوز حرکات آیینی و سنتی را گرفتیم و اولین اجرا را به اسم سرزمین مادری در تالار وحدت به روی صحنه بردیم .
حرکات آیینی و سنتی در مناطق مختلف چه چیزی را روایت می کند ؟
مناطق مختلف ایران دارای سنت و آیین های بسیاری هستند و این حرکات هر کدام گویای سنت های خاص آن منطقه است مثلا در مازندران حرکات سنتی اش از مراسم کاشت ،داشت و برداشت برنج حکایت می کند در شمال ایران جشن خرمن اهمیت زیادی دارد ،مردم در زمان آماده کردن زمین برای شالیکاری دعای باران می خوانند ،رقص برپا می کنند و بعد از نشا برای برداشت از خدا طلب محصول خوب دارند تمام این خواسته ها را با آواز و حرکات سنتی برپا می کنند .
یا در کردستان به دلیل دارا بودن آب و هوای سرد مردمان قوی و سخت کوشی دارد بیشتر رقص های این منطقه از جنگ ها سرچشمه گرفته است آنچه به نام رقص کردی شناخته می شود برگرفته از جنگ هایی بوده که در آن منطقه رخ داده، کردها رقص های شان را با دستمال برگزار می کنند در رقص کردی نفر اول را سر چوپی می گویند که کل گروه هدایت می کند مثل  فرمانده سپاه در جنگ ها و آنهایی که وسط هستند حکم سربازان را دارد نفر آخر در حلقه رقص «گابانی» است مثل کسی که  انتهای لشکر را نگه می دارد ،کوباندن پا و هورا هی هی که می گویند برای ترساندن دشمنان است و پارچه ای که سرچوپی در دستش دارد نشان صلح ،آرامش و دفاع از سرزمین شان است .
هر کدام از این رقص ها داستان خودش را دارد  رقص سما برای نیایش است و اینکه انرژی مثبت را از آسمان گرفته و به سمت زمینی ها هدایت می کنند ،یا رقص ترکی ساری گلین داستان دختری در آذربایجان را می گوید که به  معشوقش نرسیده وقتی از رودخانه آپاچای می گذرد خودش را به رودخانه می اندازد می میرد و معشوقش در حسرت ساری گلین یا عروس زرد پوش می ماند. داستان رقص ها و حرکات آیینی و سنتی در ایران زیاد است که هر کدام ظرفیت کتاب شدن را دارد.
به نظر شما یادگرفتن حرکات آیینی و سنتی مناطق مختلف برای نسل جوان چه فوایدی دارد؟
اگر می خواهیم آیین ها همیشه زنده باشند باید جوانان را تشویق کرده که به سمت آموزش این حرکات بروند ، هنرجوهای من بین 5تا 14 سال سن دارند و با لذت و عشق آموزش می بییند و در اجراها به روی صحنه می روند خانواده های شان به این امر اعتراف می کنند که کارگروهی روی فرزندان شان تاثیر مثبت داشته هم اعتماد به نفس شان بالا رفته و به مستقل شدن شخصیت شان کمک زیادی می کند.
حرکات آیینی و سنتی  نه تنها برای کودکان بلکه روی  بزرگسال هم تاثیر مثبت داشته و حال روحی شان را خیلی خوب می کند.
چطور می توان حرکات آیینی و سنتی را در برابر هجمه رقص های مدرن حفاظت کرد تا دستخوش تغییر نشود؟
هر چقدر این حرکات اجرا نشود از آیین ها دور می شویم و بچه ها به سمت رقص های لاتین و عربی که اصلا به ما مربوط نیست سوق پیدا می کنند .
ولی با اینهمه حرکات سنتی و آیینی به دلیل دوری اساتید از پایتخت خیلی تغییر پیدا کرده است نسلی که این حرکات را یاد می گیرند با کم و کاست است و بر اساس شنیده ها و دیده های استادان آن ها را می آموزند نسل بعدی که این آموزه ها به آنها منتقل می شود به دلیل اینکه آن آموزه ها را با تغییر یاد گرفته اند چه از نظر لباس و چه از لحاظ موسیقی و تحت تاثیر رقص های مدرن باز از حرکات سنتی و اصیل فاصله دارد.
آیا با تئاتر می توان به حرکات آیینی و سنتی کمک کرد؟
اگر حرکات سنتی و آیینی با نمایش همراه باشد کار خیلی متفاوت می شود ،الان گروه ما فقط حرکات آیینی صرف را انجام می دهد ،اگر این حرکات همراه با نمایش باشد نیاز دارد تا حرکات با آواز تلفیق شود که این کار هزینه های زیادی را می طلبد .
باید برای حرکات  طراحی لباس انجام شود ،دوخت لباس ها هزینه براست و ما به دلیل نداشتن حامی مالی فقط می توانیم حرکات آیینی و سنتی را بدون نمایش اجرا کنیم .
ارزیابی شما از شرایط اجرای برنامه های حرکات سنتی و آیینی با توجه به محدودیت ها در حال حاضر چیست ؟
از سال 91 که گروه ما مجوز گرفت شرایط بهتر شد ،جا برای حرکات آیینی و موسیقی بانوان باز شد ،اولین باری که می خواستیم اجرا داشته باشیم ،خانواده ها نمی پذیرفتند که بچه های شان سر تمرین بیایند چون دیدگاه مثبتی نسبت به این جریان نبود ،ما لباس دوختیم آیین و حرکات را به بچه ها آموزش دادیم وپدرها و مادرها را دعوت کردیم اجراها را ببینند و تصور غلطی که دارند اصلاح شود.
خانواده ها راحت می پذیرند فرزندشان در کنسرتی تار بزند اما برای حرکات آیینی و رقص شاید در این سی سال که آیین ها و حرکات از ذهن ها دور شده و شکل دیگری پیدا کرده بود ما به خانواده ها و اجتماع قبولاندیم که این حرکات رقص های مبتذل نیست و نشان دهنده آیین و سنت های مناطق مختلف است .
آیا تا به حال لغو مجوز هم شدید ؟
بله اتفاق افتاده در برهه ای به دلیل شرایط سیاسی و بعضی اتفاقات لغو مجوز شدیم.
به دنبال آن نیستید تا حرکات سنتی و آیینی مناطق دیگر ایران که فراموش شده را آموزش و در اجراهای تان داشته باشید ؟
چرا با اساتید شهرهای چون خراسان و لرستان حرف هایی را زدیم چون حرکات بر اساس آیین ها باید باشد روی آنها کار کردیم ولی هنوز به صحنه نیاوردیم مثل رقص چوب خراسان .
چقدر می توان به آموزه های اساتید رقص های سنتی و آیینی ویژه بانوان اعتماد کرد ؟
در زمینه حرکات سنتی و آیینی استاد زیاد است ولی درجه هنری شان مشخص نیست و به نظر من دیدن اجراها می تواندراهی برای پیدا کردن اساتیدی که بر این کار تسلط دارند باشد
ما برای برنامه های حرکات آیینی و سنتی دو سالن بیشتر نداریم نیاوران و وحدت و به دلیل ممیزی ها بنیاد تایم های مرده را برای اجرا به ما می دهد چون گروه ما مستقل عمل می کند و حامی مالی ندارد در زمینه بودجه برای زمان های دیگر مشکل دارد از طرف دیگر ما فقط مجوز اجرا در تهران را داریم و اجازه اجرا در شهرستان را نداریم .
این حرکات آیینی و سنتی می توان در حوزه گردشگری و جذب گردشگر می تواند موثر باشد؟
من طرحی را سه سال پیش به بنیاد رودکی ارائه دادم که جشنواره ای فقط ویژه بانوان باشد با عنوان جشنواره حرکات مخصوص بانوان که معضل محدودیت حضور زنان را در  حرکات آیینی و سنتی حل کنیم .
این جشنواره از یک سو می تواند منجر به اشتغالزایی شود و در کنار آن از لحاظ روحی و روانی در خانم ها تاثیر مثبت می دارد ،در این جشنواره علاوه بر حرکات سنتی و آیینی تمام آیین ها مربوط به مناطق از قبیل پخت غذا ،صنایع دستی و جشن ها توسط زنان به نمایش گذاشته شود که متاسفانه از طرح حمایتی صورت نگرفت و با اجرای آن موافقت نشد .
پیشنهاد شما به کسانی که در حوزه موسیقی کار می کنند و کنسرت می گذارند برای هموار شدن راه زنان و فعالیت های بیشتر در حوزه موسیقی و حرکات آیینی چیست؟
آنچه در جریان حرکات آیینی و سنتی افتاد این است که خانم ها باید پشت هم باشند و محدودیت هایی که بنیاد در زمینه دارد مراعات شود و قوانینی که در جامعه برای کنسرت های ویژه بانوان است از سوی گروه ها مورد توجه قرار گیرد چه در صحنه و چه برای تبلیغات.  متاسفانه به دلیل رقابت ناسالم فیلم هایی از اجراها پخش شده و به دست مقامات بالا رسیده و مورد اعتراض قرار گرفته که تالار وحدت جای این کارها نیست و باعث شده مجوز کنسرت های ویژه بانوان لغو شود .
حرف آخر :
من به دلیل عشقی که به این شغل و کار دارم این کار را ادامه می دهم و مبحث مالی اش برایم مهم نیست ، هنرجوهایم را همین عشق به کار نگه داشته است و ما یک گروه کاملا فولک هستیم و سعی کردیم تا برای سنگین نشدن کار و خسته نشدن مخاطب حرکات مان را کمی مدرن کنیم و اگر مجوز داشته باشیم تا سه بار در سال هم اجرا داریم .