صاحبخبر - مجلسِ استیضاح
معصومه معظمی
مجلس دهم به عنوان یکی از مجالس همراه و همسو با دولت وقت معرفی میشود، به حدی که بعد از روی کار آمدن دولت دوازدهم و معرفی وزرای پیشنهادی رئیس جمهوری به مجلس، کابینه دوازدهم با اعتماد نسبتا بالای نمایندگان مواجه شده و از آنها رای اعتماد گرفتند. ولی رفته رفته موارد مختلف باعث شد که این مجلس به یکی از پربرخوردترین مجالس تاریخ ایران با دولت تبدیل شود. به نحوی که به گفته عضو هیئت رئیسه مجلس طی 2 سال و نیم عمر مجلس دهم 31 مورد استیضاح وزرا از سوی مجلس دهمیها مطرح شده است که اکثر آنها اصلا به سرانجام نرسیده است.
هر چند وقت یک بار قطاری از استیضاح وزرای ناکام دولت پشت در کمیسیونهای مجلس به راه میافتد. البته اکثریت آنها در همان مراحل اولیه تقدیم به هیئت رئیسه با رایزنی استیضاح کنندگان با وزیر مربوطه و معاونان آنها و دادن وعدهای شخصی منتفی میشود، ولی برخی دیگر از این استیضاحها درراه رفت و برگشت وزیر به کمیسیونهای مربوطه و ادای توضیحات یا وعده حل مشکل حوزه انتخابیه آنها از سوی وزیر کن لم یکن میشود. در مواردی هم استیضاحهایی بوده که مثل استیضاح علی ربیعی، وزیر تعاون و مسعودکرباسیان، وزیر اقتصاد به نتیجه رسیده است. حتی دیده شده است که برخی استیضاحها هم مثل استیضاح محمد شریعتمداری وزیر صمت که به جلسات استیضاح توجهی نداشت و از سمت خود استعفا داد، دوباره استیضاح کنندگان، تشخیص میدهند که برای وزارتخانه دیگری مناسب است و برای وزارتخانه جدید به وزیر در حال استیضاح، رای بالایی میدهند!
«نهضت استیضاح» ادامه دارد
حالا باز هم بعد از «نهضت استیضاحی» که جعفرزاده ایمن آبادی، نماینده مردم رشت گفته بود در مجلس به راه افتاده و «درصورتی که پای هر یک از وزرا به مجلس برسد استیضاح میشود»، باز هم برخی نمایندگان که گاها همان مخالفان دولت هستند، بعد از تغییر و تحول وزرای اقتصادی دولت روحانی درصدد استیضاح سایر وزرای باقی مانده کابینه دوازدهم هستند. چنانچه در حال حاضر استیضاح 5 وزیر آموزش و پرورش، علوم، کشاورزی، کشور و وزارت خارجه را در دستور کار خود قرار دادهاند و حتی برخی از این استیضاحها بعد از تقدیم به هیئت رئیسه، در دستور کار کمیسیونهای مربوطه قرار گرفته است.
امضای استیضاحهایی که کم و زیاد میشوند
علی اصغر یوسف نژاد، عضو هیئت رئیسه مجلس طی گفتوگویی اعلام کرده است که در 2سال و نیم فعالیت مجلس دهم 31 استیضاح مطرح شده است. او افزود: «از ابتدای دوره دهم تاکنون کلا ۳۱ مورد استیضاح در مجلس تقدیم هیئت رئیسه شده است که از این میان وزارت آموزش و پرورش و وزارت کشور هر کدام با ۵ استیضاح و وزارتخانههای علوم و تعاون هر کدام با ۴ استیضاح بیشترین موارد استیضاح را داشتهاند.» یوسف نژاد ادامه داد: «وزارتخانههای راه و نیرو ۳ مورد استیضاح، وزارت خانههای اقتصاد و کشاورزی هر کدام ۲ مورد استیضاح و وزارتخانههای نفت و صنعت و ورزش و امور خارجه هر کدام یک مورد استیضاح داشتهاند.» این عضو فراکسیون امید مجلس با بیان اینکه «تاکنون ۱۲ وزارتخانه از طریق استیضاح مورد سوال قرار گرفتند»، خاطر نشان کرد: «از این تعداد ۱۶ مورد انصراف و 2 مورد عدم اعتماد ( کرباسیان و ربیعی) و ۴ مورد رای اعتماد مجدد ( آخوندی دو مرتبه، ربیعی و حجتی ) و ۲ مورد استعفا آخوندی و شریعتمداری داشتهایم.» این عضو هیئت رئیسه مجلس با بیان اینکه «وزارت خانههای کشور و آموزش و پرورش بیشترین تعداد استیضاح را داشتهاند»، اضافه کرد: «البته هیچ یک از موارد استیضاح وزارت کشور به صحن مجلس نیامده است. در مورد وزارتخانههای آقایان ربیعی و فرهادی سه بار انصراف از استیضاح وجود داشته است. همچنین مابقی استیضاحها یا اعلام وصول شده و به عدد نرسیده و یا در صحن مجلس رایگیری شده است.»
با استیضاح وزرا مشکل دارم
بنابراین قاسم میرزایی نیکو، نماینده مردم دماوند در مجلس هم با نقد عملکرد همکاران خود به «ابتکار» گفت: «با مقوله استیضاح وزرا مشکل دارم چون معتقدم روش اصلاح کشور و وضعیت یک وزارتخانه با تغییر وزیر و استیضاح او درست نمیشود و باید با روشهای دیگری اصلاح را انجام دهیم.» او در انتقاد به این موضوع که طبق قانون با 10 الی 15 امضا میتوان استیضاح وزیری را رقم زد و او را برای توضیح به مجلس فراخواند، افزود: «بااین روشها کارایی هیچ وزیر و وزارتخانهای روشن نمیشود. وزیری که مورد سوال قرار میگیرد، امضاهای استیضاحش هرروز زیاد یا کم میشود و این مقوله معضلات زیادی برای دولت و مجلس به بار میآورد.» این عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور همچنین تاکید کرد: یک سوال از وزیر دو تا سه هفته وزیر را درگیر این موضوع میکند که جواب این سوالات را چطور آماده کند و بعد به کمیسیون بیاید و چند جلسه هم در کمیسیون مربوطه معطل شود و پس از رفت و آمدهای فراوان مورد سوال قرار بگیرد.
تشریح شرایط استیضاح یک وزیر
جلال میرزایی، رئیس کمیته سیاسی فراکسیون امید هم با انتقاد از استیضاحهایی که هر یک بنا به دلیلی شکل میگیرد و هزینه زیادی به مجلس و دولت تحمیل میکند و در نهایت بسیاری از آنها با گرفتن وعده و وعید به سرانجام نمیرسند در گفتوگو با «ابتکار» مواردی را متذکر شد.
این نماینده اصلاح طلب مجلس با بیان اینکه «کشور همیشه در شرایط حساسی قرار دارد»، افزود: «البته معتقدم این رویکرد صحیحی درقبال مجلس نیست که توقع داشته باشیم مجلس به خاطر شرایط از مسئولیت قانونی خود کوتاه بیاید. ولی با توجه به وضعیت کشور، نمایندگان باید درست عمل کنند و اگر وزیری در انجام وظایف خود کوتاهی کرد یا به جای مدیریت، دچار سوءمدیریت شد و در نتیجه خطای او هزینهای متوجه بیت المال و مردم شد، یا حتی اگر وزیری در گذشته صلاحیت داشته و در حال حاضر صلاحیتش سلب شده یا اسناد و مدارکی به دست آمده که وزیر صلاحیت این پست را ندارد، مجلس باید ورود کرده و از ابزار استیضاح استفاده کند.» نماینده مردم ایلام در مجلس تاکید کرد: «ولی اگر مثلا وزیری ما را تحویل نگرفته است یا مثلا فلان شخص مدنظر ما را به کار نگرفته است و حالا بخواهیم براساس این موارد شخصی استیضاح وزیری را امضا کنیم، کار درستی نیست و این رویکرد باید اصلاح شود.»
مجلس فعلی رکورددار استیضاح وزرا است
میرزایی نیکو اما با اشاره به میزان زیاد استیضاحها در مجلس دهم این روند را خالی از اشکال ندانست و به «ابتکار» گفت: «درست است که استیضاح قانونی و حق نمایندگان است، ولی به حدی استیضاح وزرا در این مجلس باب شده که جایگاهش را از دست داده است. تصور میکردم مجلس نهم رکورددار استیضاح و کشاندن وزرا به مجلس است، ولی طبق برآوردها استیضاح در مجلس فعلی 17 درصد از مجلس قبلی افزایش داشته است.» او با اشاره به آمار 31 استیضاحی که یوسفنژاد اعلام کرده است، گفت: «این خبر خوبی نیست چون در این صورت وزرا وقت زیادی را در این مجلس صرف آمدن به مجلس و توضیح به کمیسیونها و سپس توضیح در صحن کردهاند. موضوعی که هزینه گزافی برای مجلس و دولت و کشور دارد.» این عضو فراکسیون امید مجلس با انتقاد از برخی استیضاحها آنها را سریالی نامید و تاکید کرد: «برخی مدام میخواهند روی دور اخبار باشند و پرچم استیضاح وزرا دستشان باشد و از این موضوع بهرهبرداری انتخاباتی کنند. گروهی دیگرهم دلسوز منطقهشان هستند و باامضای استیضاح وزیر به دنبال حل مشکلات حوزه انتخابیه خود هستند و دسته سوم هم افرادی هستند که دکان استیضاح راه انداختهاند و این موضوع برای آنها آب و نان دارد.»
موضوع مهمی که در این باره مطرح است و مورد انتقاد میرزایی نیکو و جلال میرزایی قرار گرفت این است که چرا نمایندگان استیضاحی را امضا میکنند و بعد به دلایل مختلف آن را پس میگیرند. میرزایی نیکو دراین باره به «ابتکار» گفت: «برخی نمایندگان امضایشان را به چیزهایی که مورد نظرشان است میفروشند و این رفتارشان مجلس را زیر سوال میبرد و بسیار ناراحت کننده است.» میرزایی هم اکثر استیضاحهای مطرح شده را فاقد دلایل کارشناسی از طرف استیضاحکنندگان از جمله عدم تحقق وعده و برنامه وزرا و سلیقهای دانست و گفت که این رفتار نادرست است.∎
نظر شما