تصمیم صدر اعظم آلمان مبنی بر عدم نامزدی در انتخابات ریاست حزب دموکرات مسیحی در ماه دسامبر آتی و نیز کنار رفتن از صدارت آلمان در سال ۲۰۲۱ ذهن تحلیلگران را به خود مشغول کرده است.

به گزارش خبرگزاری مهر، رسانه‌های آلمان اعلام کردند که آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور و رئیس حزب دموکرات مسیحی به مقام‌های ارشد حزب گفته است که در انتخابات ریاست این حزب در ماه دسامبر (حدود دو ماه دیگر) نامزد نخواهد شد. تصمیم مرکل در حالی اعلام شده که حزب او در انتخابات اخیر منطقه‌ای آلمان شکست سختی خورد که ثبات دولت ائتلافی او را با خطر روبرو کرد. آنگلا مرکل از ۱۸ سال پیش ریاست حزب دموکرات مسیحی(CDU) آلمان را به عهده داشته است و از سال ۲۰۰۵ تا کنون صدر اعظم آلمان بوده است. به گزارش رسانه‌های آلمان مرکل به مقام‌های حزب خود گفته است که بعد از شکست حزب راست میانه دموکرات مسیحی و حزب چپ میانه سوسیال دموکرات، متحد حزب مرکل، در انتخابات ایالت هسن آلمان، او تصمیم گرفته برای رهبری حزب نامزد نشود. با وجود این وی تاکید کرده که قصد دارد همچنان صدر اعظم آلمان باقی بماند.

سخنگوی او در واکنش به انتشار این گزارش‌ها گفته است که مرکل تا پایان دوره صدر اعظمی خود در سال ۲۰۲۱ در این سمت باقی خواهد ماند و این در تقابل با موضع‌گیری‌های قبلی وی است که رهبری حزب را با صدراعظمی مرتبط دانسته بود، به این معنی که گفته بود تنها در صورتی صدراعظم خواهد ماند که رهبر حزب هم باشد.با وجود تاکید بر ادامه کار مرکل به عنوان صدراعظم، خبر کناره‌گیری او از ریاست حزب، رقابت‌ تازه‌ای را در حزب دموکرات مسیحی برای یافتن جانشین او به عنوان صدراعظم آلمان ایجاد خواهد کرد. ساعتی بعد از انتشار این خبر «ینس اسپان» وزیر بهداشت آلمان، نامزدی خود را برای ریاست حزب دموکرات مسیحی و جانشینی مرکل اعلام کرد. صدراعظم آلمان به طور معمول با رای‌گیری در انتخابات فدرال مشخص می‌شود که دور بعدی آن قرار است در سال ۲۰۲۱ برگزار شود.

مرکل زن آهنین که انتخاب جایگزین برایش سخت است

رای الیوم در مطلبی در این باره آورده است: خبر اعلام کناره‌گیری آنگلا مرکل از ریاست حزب دموکرات مسیحی و ترک پست صدراعظمی آلمان پس از پایان دوره کنونی اش در سال ۲۰۲۱ همانند صاعقه‌ای بر سر میلیون‌ها نفر در داخل آلمان و خارج از آن بود زیرا رهبری این زن آهنین که نقش بزرگی در تقویت اتحادیه اروپا و تحکیم آن و شکوفایی اقتصاد آلمان ایفا کرده، انتخاب جایگزینی برای آن در آینده دشوار است و جایگاهش چه بسا برای دهه‌ها خالی خواهد ماند.

این رسانه می‌نویسد: این تصمیم، فردای شکستی که ائتلاف انتخاباتی اش در ایالت هسن آلمان خورد، رخ داد به طوری که رای دهندگان از سیاست‌هایش و راهکارهای میانه‌ای که با سوسیالیست دموکرات‌ها تبعیت می کرد، ابراز ناخرسندی کردند و این از نگاه بیشتر کارشناسان و ناظران امور آلمان بود اما علت واقعی از نظر ما در سیاست‌های مهاجرتی دارای ابعاد انسانی بود؛ که خانم مرکل هنگامی که دروازه‌های کشورش را به سوی آوارگان سوری که خود را از جهنم جنگ نجات داده بود، گشود و آنهم در شرایطی که برخی به ویژه اعراب ثروتمند درها را به روی آنها بسته بودند.رای الیوم نوشت: مرکل فقط مرزهای کشورش را به سوی آوارگان سوری نگشود بلکه به روی عراقی‌ها و افغانی‌هایی که به دریا زدند و جان خود را به خطر انداختند تا پناهگاه مطمئنی بیابند و لقمه ای همراه با کرامت و آینده ای امن بیابند.این رسانه می‌نویسد: مرکل که دکترای شیمی دارد و فرزند یک کشیش است و پشت دیوار آهنین متولد و مدتی زندگی کرده است معنی و مفهوم رنج و ارزشهای تسامح و همدردی با محرومان و فراریان از جنگها و مناطق بحرانی را درک می کند و برای همین بود که قلوب آنها و محبتشان را جلب کرد. اما گروههای نژادپرست راست آلمانی امور را از زوایه ای دیگر می نگرند که آن کراهت و تنفر از خارجی‌هاست و از همین رو از اقدامات تحریک آمیز ضد آوارگان و مرکل دریغ نکردند.رای الیوم آورده است: مرکل از باب همدردی در گشودن درها به سوی مهاجران اقدامی نکرده است بلکه منافع آلمان را در نظر گرفت که اقتصاد قوی آن به نیروی کار جوان نیاز دارد و قدرت آنرا می افزاید به ویژه با توجه به کاهش میانگین زاد و ولد و افزایش شمار افراد مُسن در جامعه آلمان.این رسانه می‌نویسد: آلمان با کنار رفتن مرکل از رهبری حزبش و نیز صدراعظمی این کشور بسیار زیان خواهد دید.آلمان زنی را از دست خواهد داد که به مظاهر زیادی توجه ندارد و در آپارتمانی ساده در برلین ساکن است و در سوپرمارکت مشهور به قیمت‌های پایین برای خرید پنیر، تخم مرغ و نان می رود.رای الیوم نوشت: «اولریش بک» از نظریه‌پردازان اجتماعی مدرنیته آلمان موضع جالبی اتخاذ کرد هنگامی که توصیف جدیدی با نام مرکلیزم را به کار برد.

«ویکتور مرونینکو» سردبیر مجله اروپای معاصر روسیه به اسپوتنیک گفت: تصمیم مرکل برای عدم نامزدی برای صدر اعظمی آلمان در سال ۲۰۲۱ دارای تبعات منفی میان روسیه و اتحادیه اروپاست. با وجود همه اختلافات سیاسی اما تنها مرکل است که حل مشکلات در دنیا بدون مشارکت روسیه را غیرممکن می داند. بعید است که سیاستمدار دیگر آلمانی چنین موضعی در قبال روسیه داشته باشد.وی درباره علت تصمیم مرکل افزود: این تصمیم مرکل دلایل متعددی دارد از جمله نتایج انتخابات اخیر، بحران مهاجران و عدم رضایت از اوضاع داخلی استاین تصمیم مرکل دلایل متعددی دارد از جمله نتایج انتخابات اخیر، بحران مهاجران و عدم رضایت از اوضاع داخلی است.

به هر حال قدر مسلم آن است که مرکل در طی ۱۸ سال اخیر، عملکرد موفقی داشته است اما به نظر می رسد که سیاست درهای باز به سوی آوارگان سبب شد که گروه‌های راست افراطی بتوانند از آن بهره برداری کنند. هنگامی که مرکل بر سیاست درهای باز در مقابل موج مهاجران به اروپا اصرار کرد با چالشی دشوار در تاریخ سیاسی اش روبرو شد. به موازات افزایش مهاجران و حملات تروریستی در اروپا، گروههای راست افراطی نیز رشد کردند و پایگاه مردمی مرکل نیز به سبب اتخاذ این سیاست یعنی توجه به مهاجران رو به افول گذاشت تا اینکه تصمیم به کنار رفتن از رهبری حزب دموکرات مسیحی و نیز کنار رفتن از صدراعظمی آلمان در ۲۰۲۱ گرفت اما وی تاریخ سیاسی بزرگی برای کشورش رقم زد به گونه ای که برخی از تحلیلگران جایگزینی برای وی نمی یابند زیرا موفقیت‌های مرکل در سیاست‌های آلمان مشهود است. یکی از سیاست مداران موفق زن در دنیای امروز، «آنگلا مرکل» است که به عنوان قدرتمند ترین بانوی جهان شناخته می شود.

واکنش‌های بین‌المللی

اعلان مرکل صدر اعظم آلمان مبنی بر اینکه می‌خواهد از ریاست حزبش کناره گیری کرده و دور بعد دیگر نامزد صدر اعظمی نمی‌شود با واکنش‌های بین‌المللی و اروپایی زیادی همراه بود.به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، “آنگلا مرکل”، صدر اعظم آلمان بعد از شکست تلخ حزبش در انتخابات ایالتی هسن در سخنانی اعلام کرد که دیگر برای ریاست حزب دموکرات مسیحی نامزد نشده و بعد از پایان این دوره قانونگذاری از صدر اعظمی آلمان هم کناره‌گیری خواهد کرد.به این ترتیب دو هفته پس از زمین‌لرزه سیاسی در ایالت بایرن، که احزاب دولت ائتلافی شکست تلخی را در آن تجربه کردند مردم ایالت هسن، روز یکشنبه ۶ آبان (۲۸ اکتبر) هم پای صندوق‌های رأی سیلی محکم دیگری به این دولت ائتلافی زدند.ایالت هسن، از جمله مناطقی بود که حزب سوسیال دموکرات دهه‌ها بر آن تسلط داشت، موضوعی که در سال ۱۹۹۹ به پایان رسید. از آن هنگام تا کنون، سکان هدایت این ایالت به‌عهده یک ائتلاف حکومتی به‌رهبری حزب دموکرات مسیحی آلمان، حزب صدراعظم این کشور، آنگلا مرکل، است.این تصمیم صدر اعظم آلمان و کناره گیری مرحله به مرحله وی از عرصه سیاسی با واکنش‌های بین المللی زیادی همراه بود.

“امانوئل ماکرون”، رئیس جمهور فرانسه این اقدام صدر اعظم آلمان را بسیار موقرانه توصیف کرده و البته با توجه به صعود نیروهای راستگرا در آلمان و دیگر بخش‌های اروپا این تصمیم مرکل را مایه آرامش ندانست. وی در این راستا به صعود حزب افراطی جایگزینی برای آلمان اشاره کرده و گفت: من این را به عنوان پدیده ای اروپایی و نه تنها در آلمان می بینم. در فرانسه هم راستگراها بسیار قدرتمند شده‌اند. ماکرون که در یک کنفرانس مطبوعاتی در کاخ الیزه سخن می گفت تصریح کرد که صدر اعظم آلمان با شجاعت بر آلمان حکومت می کند. وی همچنین سیاست‌های مرکل به ویژه در اروپا را تحسین کرده و گفت: مرکل هرگز فراموش نکرده است که ارزش‌های اروپایی چیست. مرکل در سطح اروپایی مهم‌ترین متحد رئیس جمهور فرانسه است. لهستان هم این تصمیم آنگلا مرکل را تمجید کرده و یک همکاری با وی تا پایان دوران مسئولیتش را اعلام کرد. وزیر امور خارجه لهستان در ورشو اعلان مرکل مبنی بر اینکه بعد از کناره گیری از ریاست حزب دموکرات مسیحی تا پایان این دوره در مسئولیت صدر اعظمی باقی می ماند را تمجید کرده و گفت: مهم ترین مسئله برای ما این اعلان است که مرکل تا پایان این دوران قانونگذاری صدر اعظم آلمان باقی می ماند.

وی همچنین تاکید کرد که ورشو نقش مهم مرکل در اصلاح اتحادیه اروپا و همچنین جایگاه مهم وی در تاریخچه اتحادیه اروپا در سال‌های گذشته را به رسمیت می‌شناسد. کاخ سفید هم این تصمیم مرکل را یک موضوع داخلی برای صدر اعظم و ملت آلمان ارزیابی کرد.”سارا ساندرز″، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد که دولت رئیس جمهور ترامپ همچنان با مرکل همکاری می کند و خواهان توسعه روابط بین دو کشور است.ترامپ همواره در گذشته مرکل و دولت آلمان را بخصوص به دلیل سیاست پناهندگان آن و مناسبات تجاری به زعم خود ناعادلانه مورد انتقاد شدید قرار می داد. ترامپ همچنین هزینه‌های دفاعی ناتو را پایین ارزیابی کرده و همچنین انتقاد شدیدی به پروژه خط لوله انتقال گاز نورد استریم ۲ برای انتقال گاز از روسیه به آلمان وارد می کرد.

“گونتر اوتینگر”، کمیسر بودجه اتحادیه اروپا از حزب دموکرات مسیحی آلمان هم از حزب خود درخواست کرد که بعد از کناره گیری مرکل از ریاست حزب دموکرات مسیحی باز هم از وی حمایت کند. به گفته اوتینگر تنها با حمایت تمام اتحادیه احزاب متحد مسیحی از مرکل وی به جوجه اردک فلجی در اروپا تبدیل نمی شود. وی در عین حال تصمیم مرکل برای کناره گیری مرحله به مرحله ازعرصه سیاسی را قابل احترام دانسته و ابراز اطمینان کرد که وی تا پایان این دوره قانونگذاری در مسئولیت صدر اعظمی آلمان باقی می ماند.وی همچنین گفت: آنگلا مرکل حالا هم باید با وزنه آلمان و قدرت خود برنامه‌های اتحادیه اروپا را پیش ببرد.

واکنش رسانه‌های بین‌المللی

گاردین در واکنش به این تصمیم مرکل در مطلبی نوشت: مرکل مدت طولانی آنچنان سیاست آلمان را تحت نفوذ خود قرار داده بود که کناره گیری وی لزوما باید مسئله ای رویایی می بود. مرکل به صورت مداوم برای مدل آلمانی اقتصاد بازار اجتماعی مبارزه می کرد، آن هم در زمانی که دو ستون آن یعنی عدالت اجتماعی و منابع مالی جامعه به چالش کشیده شده بود. قدرت اقتصادی این کشور بسیاری از قفشارها بر آلمان که ملت‌های اروپایی دیگر از آن رنج می کشیدند را کم می کرد. جانشین وی باید از قدرت‌ها و ضعف‌های مرکل درس گرفته و دوباره ترس‌های این قاره را به اطمینان تبدیل کند.روزنامه “دی ولت” آلمان هم در مطلبی در این باره نوشت: در نهایت همه چیز خیلی سریع تر از آنچه انتظار می‌رفت پیش رفت. شرایط نامساعد در اتحادیه احزاب متحد مسیحی بعد از فاجعه انفجار انتخاباتی مجدد در هسن غیر قابل تحمل بود. حالا یک انتخاب برای حزبی در پیش است که در سال‌های گذشته مرتب فراموش می کرد که چه می خواهد. آنگلا مرکل حزب دموکرات مسیحی را در یک برنامه ریزی وارد کرده بود که آن را از میراث و سنت خود جدا کرده بود.

روزنامه “زوددویچه سایتونگ” هم در مطلبی در این باره این مسئله را تلخ ارزیابی کرد که از زمان روی کار آمدن مجدد مرکل همه شاهد کاهش قدرت و محبوبیت وی هستند.به نوشته این روزنامه آلمانی تجربه دولتی، جدیت و ثبات یک سه گانه زیبا است، اما هیچ تضمینی برای موفقیت نیست. نسخه موفقیت مرکل موفق بود اما تا زمانی که وی آن را داشت. از زمانی که این نسخه در هم شکست و دیگر کارآیی نداشت تردیدها به قدرت رهبری مرکل افزایش پیدا کرد.روزنامه “اشتوتگارتر سایتونگ” هم در مطلبی نوشت: قدرتمندترین زن اروپا تبدیل به یک جوجه اردک فلج شد.اعلان آنگلا مرکل مبنی بر اینکه در دسامبر دیگر برای ریاست حزب دموکرات مسیحی نامزد نشده و دیگر در دور بعد نامزد صدر اعظمی آلمان نخواهد شد تنها شروع پایان قدرت وی نیست.روزنامه‌هافینگتون پست هم نوشت: هر دو رای دهنده «هسنی» خواست با رای خود به ائتلاف بزرگ یک پیام بدهد. اکثر آن‌ها تنها به مرکل معترض نبودند بلکه به رفتارهای سیاستمداران با یکدیگر و اینکه دولت هیچ راه حل مقبولی برای مسئله موتورهای دیزلی ارائه نداد اعتراض داشتند. این یک راز مرکل است که کناره گیری وی چه تغییراتی ایجاد خواهد کرد. اما تا زمانی که مرکل صدر اعظم باقی می‌ماند هرج و مرج همچنان ادامه دارد. نشریه استاندارد چاپ بروکسل هم در مطلبی نوشت: در این باره تردید وجود دارد که آیا مرکل همه مسائل را تنها با واگذاری ریاست حزب می تواند ناگهان حل کرده و فعالانه دوباره حکومت کردن را از سر گیرد. انتقادهای درون حزبی به او ناگهان تنها به دلیل تغییر ریاست حزب پایان نخواهد یافت. ائتلاف با حزب سوسیال دموکرات که وضعیت بدتری از حزب مرکل دارد شکننده است. این بعید نیست که سوسیال دموکرات‌ها از طریق فشار بسیاری احزاب دولت را دچار فروپاشی کنند. وقتی مرکل از ریاست حزب دموکرات مسیحی عقب نشینی کرده است آیا نباید حالا هورست زیهوفر، وزیر کشور آلمان به عنوان رئیس حزب سوسیال مسیحی هم این کار را انجام دهد. پس به هیچ عنوان این اطمینان وجود ندارد که سیاست در آلمان دوباره وارد مرحله آرامی شده و مرکل همان طور که امیدوار است همچنان بتواند سه سال دیگر صدر اعظم باقی بماند.

روزنامه نیویورک تایمز هم در مطلبی نوشت: آنگلا مرکل مانند یک عامل شکست ناپذیر در سیاست آلمان عمل کرده بود. وی قدرتمندترین رهبر اروپا بود که با جدیت آلمانی‌ها هم او را مادر خود می دانستند. تصمیم وی برای کناره‌گیری از عرصه سیاسی نشان داد که نه او و نه کشورش در برابر نیروهایی که می خواهند سیاست در این قاره را به گونه ای دیگر ترتیب دهند ایمن نیستند.