جواب به این نوع سؤالات و مانند آن، از چند دیدگاه قابل بیان است:
ترکیه، مهمترین مقصد گردشگری خارجی ایرانیها
بنابر گزارش خبرگزاریها، مهمترین مقصد گردشگری خارجی ایرانیها، ترکیه است؛ در سال 2017، ایران با فرستادن حدود 5/2 میلیون گردشگر، سومین مبدأ برتر گردشگری ترکیه لقب گرفت؛ وزارت گردشگری ترکیه میانگین درآمد حاصل از هر گردشگر در این سال را برای ترکیه 630 دلار اعلام کرد؛ با این اعداد و ارقام، گردشگران ایرانی برای سفر به ترکیه در سال 2017 حدوداً یک میلیارد و 575 میلیون دلار ارز از کشور خارج کردند؛ این آمار فقط مربوط به ترکیه است، اما هزینههای سفر گردشگران ایرانی به تایلند، آذربایجان، گرجستان، ارمنستان، امارات، مالزی، بلغارستان و سایر کشورهای اروپایی، هرکدام برای خود داستان جداگانهای دارد.
کربلا اصلیترین سفر زیارتی خارجی ایرانیها است؛ آمار رسمی کشور میگوید که در سال 96، حدود دو میلیون و پانصد هزار زائر ایرانی در اربعین به کربلا رفته اند؛ طبق برآوردها تقریبا همین تعداد زائر ایرانی در اربعین 97 در کربلا حضور داشت. تمام هزینههای یک زائر کربلا با احتساب روادید (ویزا ) 41 دلاری و هزینههای ایاب و ذهاب (که حدوداً کمتر از 100 دلار خواهد بود) حداکثر 140 دلار میشود؛ بنابراین زائران ایرانی در پیادهروی اربعین حدوداً 350 میلیون دلار ارز از کشور خارج میکنند (واقعاً چقدر عجیب است که هزینه دو میلیون زائر ایرانی از هزینه قرارداد یک یا دو بازیکن مطرح فوتبال دنیا کمتر است!)، بنابراین با یک محاسبه ساده، ایران تنها برای یک قلم از سفرهای تفریحی قشر نسبتاً مرفه، هزینهای بین 4 تا 5/4 برابری نسبت به سفر اربعین متحمل میشود؛ لازم به ذکر است که در مورد ترکیه و برخی از کشورهای دیگر، ویزا لغو شده و مانند عراق هزینه روادید داده نمیشود!
تفاوت سفر اربعین با دیگر سفرهای خارجی
سفر اربعین حسینی از چند جهت تفاوت اساسی با سایر سفرهای خارجی دارد؛ این سفر تأثیر بسیاری بر اخلاق جوانان و خانوادهها خواهد گذاشت که اثرات مثبت اجتماعی را به دنبال دارد. هر جامعهای که از نظر اخلاقی و فرهنگی رشد داشته باشد، هزینههای کمتری را در برابر آسیبها و تهدیدات اجتماعی پرداخت میکند؛ مردم آن کمتر در راهروهای کلانتریها و دادگاهها وقت تلف میکنند و آرامش روانی دارند و بیشتر سعی میکنند با ساختن شخصیت مثبت اجتماعی از خود و خانواده، مانع از پیدایش ناهنجاریهای فردی و اجتماعی شوند. در واقع با رواج مناسک و شعائر دینی و تأثیرات روحی حاصل از آن در زندگی افراد، میتوان بار هزینههای تحمیلی بر حاکمیت را به نوعی کمتر کرد؛ از همین رو در برخی از کشورهای خارجی میبینیم که برای تقویت مکانهای مذهبی بودجه در نظر میگیرند و کمکهای مالی صورت میگیرد.
در پیادهروی اربعین، دوری از مادی گرایی نمود زیادی دارد. بسیاری از عراقیها و ایرانیها، با بذل مال و وقت خود، به همه دنیا نشان میدهند که برای حفظ ارزشها و یاری رساندن به هم نوع خود چقدر اهمیت میدهند. برخی از عراقیها با اینکه قدرت مالی ندارند اما با همان مال اندک خود به زائران حسینی یاری میرسانند و برای آنها غذا و محل استراحت فراهم میکنند. به راستی در کجای دنیا انسانیت، اخلاق، ایثار و از خود گذشتگی این گونه برجسته میشود؟
اربعین، نماد اتحاد جهان اسلام
امروزه اربعین حسینی، تبدیل به نمادی برای تجمع آزادیخواهان جهان - مسلمان و غیرمسلمان - و مایه اتحاد جهان اسلام شده است؛ برادران اهل سنت نیز خود را به قافله اربعین میرسانند تا به همراه برادران شیعه، دریای خروشان آزادیخواهی و عظمت مسلمانان را به راه بیندازند و به همه دنیا نشان دهند که چگونه دهها میلیون از همه زندگی خود در سراسر دنیا گذشتهاند تا فریاد اسلام و انسانیت را در قرن خاموشی فضایل انسانی، از یک نقطه به گوش همه جهانیان برسانند.
واقعاً رعب و وحشتی که راهپیمایی بزرگ اربعین بر چهره غرب و مستکبرین مینشاند با چه تعداد موشک و نیروی نظامی و و چه اندازه هزینههای سرسامآور قابل دستیابی است؟ با کدام پشتوانه میتوان چنین تبلیغ بزرگی را از امام حسین علیهالسلام به چشم جهانیان و رسانههای دنیا نشاند؟
برخی انگیزههای ناپسند در سفرهای خارجی
برخی از ایرانیها سفر به ترکیه، تایلند، دوبی و... را به دلیل بیبند و باری موجود در آنها انتخاب میکنند؛ برای خریدهای خود به دنبال کالاهای برند و گران قیمت هستند و بعد از مراجعه به ایران نیز بخشی از همان فرهنگهای مبتذل را در درون خود نهادینه کرده و به فرزندان و اطرافیان خود منتقل میکنند.
دستاورد پر ارزش سفر اربعین برای جامعه
اما زائران حسینی با روحی صیقل یافته به کشور باز میگردند؛ معمولاً در سادهترین مکانها مثل چادرها و خانهها و سکونتگاههای مردمی اقامت دارند و به دنبال غذاهای اشرافی و برند و... نیستند؛ بسیاری از آنها خریدهای ساده دارند که مهر و تسبیح و جانماز در صدر این خریدها قرار دارد؛ بنابراین خروج ارز به مراتب کمتر صورت میگیرد. بسیاری از آنها برای رسیدن به مرز از اتوبوسها و وسایل نقلیه داخل کشور استفاده میکنند و موجب اشتغالزایی در صنعت حملونقل میشوند؛ علاوهبر آن به دلیل هجوم مسافران، برای برخی از مردم غرب و جنوب غربی نیز درآمدهای مناسبی به دست میآید.
عبور پربرکت زائران خارجی اربعین از ایران
زائرین کشورهای دیگر نیز برای رسیدن به عراق، از مسیر ایران عبور میکنند؛ برخی مانند مسلمانان پاکستان، از جنوب شرقی و برخی مانند کشورهای اطراف شمال ایران، از مرزهای شمال عبور میکنند؛ بنابراین با بالا رفتن آمار ورود خارجیها به ایران، ارز وارد کشور خواهد شد و برخی از کسب و کارها - هر چند به صورت محدود - رونق خواهد گرفت.
حماسه اربعین با هزینه دولتها شکل نگرفته
در طول تاریخ و در زمان ما، این مردم بودهاند که با حمایتهای خود حوزههای علمیه، مساجد و حسینیهها را به پا داشته اند؛ حماسه بزرگ اربعین حسینی نیز با هزینه دولتها شکل نگرفته که با هزینه نکردن آنها از بین برود و این مردم ایران و عراق و سایر کشورهای اسلامی بودهاند که با همکاری یکدیگر، این حماسه را که در زمان صدام جلوی برگزاری آن گرفته شده، یک بار دیگر زنده کردند.
موکبهای اربعین با حضور و علاقه مردم است که امروز به زائران خدمت میرساند نه با دستور و زورگویی دولت ایران و عراق. اگر امروز برخی از خدمات دولتی را در این حماسه بزرگ میبینیم دلایل دیگری دارد و بودن یا نبودن آنها، خللی در اصل این حماسه بزرگ ایجاد نمیکند.
بازدهی غیر قابل مقایسه به کارگیری امکانات و نیروهای کشور برای سفر اربعین
در تمام مسابقات فوتبال نیروهای امنیتی، نظامی و آتشنشانی باید حضور داشته باشند. به این مثال دقت کنید؛ «محمد دیبا» مدیر منطقه یک عملیات آتشنشانی تهران گفته بود که برای برگزاری مسابقه فوتبال پرسپولیس و السد قطر، علاوهبر آمادهباش ایستگاه 20 آتشنشانی مستقر در مجموعه ورزشی آزادی، 12 دستگاه خودروی منبع دار سنگین، 6 دستگاه خودرو سبک و 5 دستگاه موتورسیکلت در پارکینگها، دربهای اصلی ورودی و خروجی، تالار ورودی مجموعه ورزشی آزادی، معابر و بزرگراههای اطراف و مسیرهای منتهی به این مجموعه ورزشی، مستقر خواهند شد، 50 نفر از آتشنشانان نیز با تجهیزات کامل و کاورهای سازمانی از ساعاتی پیش از شروع بازی، در نقاط تعیین شده مستقر میشوند و اوضاع ایمنی محدوده تحت پوشش خود را تا پایان بازی و تخلیه کامل مجموعه ورزشی و عادی شدن عبور و مرور، کنترل خواهند کرد؛ علاوهبر آمادهباش نیروهای آتشنشانی، تعدادی از مدیران عملیاتی این سازمان با خودروهای خود به صورت گشتزنی، به بازدید از قسمتهای مختلف مجموعه ورزشی و استقرار آتش نشانان میپردازند و تامین ایمنی تماشاچیان را به صورت همهجانبه بر عهدهدارند.
این فقط یک مشت از خروار هزینههایی است که از بیتالمال برای برگزاری و تماشای فوتبال تأمین میشود؛ حالا باید حساب کرد که یک فصل مسابقات فوتبال در شهرهای مختلف کشور - لیگ برتر، جام حذفی، لیگ قهرمانان آسیا - چقدر هزینه بر دست بیتالمال میگذارد؟ سایر رشتههای ورزشی مانند والیبال و کشتی هم جای خود را دارد.
وظیفه پلیس راهنمایی و رانندگی نیز این است تا امنیت راهها را برای مسافران تأمین کرده و از بروز رفتارهای خلاف قانون جلوگیری کند؛ این مأموریت گاهی اوقات در سفرهای نوروزی و تابستانی برای کل کشور و در ایام اربعین در سفرهای غرب و جنوب غربی کشور است.
در اربعین نیز برخی از نیروهای امدادی به زائرین یاری میرسانند، اما تفاوت ره از کجا تا کجاست؟ آیا مسابقات ورزشگاه ها- که با وجود زحمات صورت گرفته گاهی اوقات مسائل ضد فرهنگی و ناهنجاری نیز در آن رخ میدهد - فرهنگیتر و نتایج آن بر اخلاق جامعه بیشتر است یا زیارت اربعین؟ روحیه ایثار و فداکاری و تعامل اجتماعی در کدام یک بیشتر تبلیغ میشود؟ کدام یک هزینههای بیشتری را بر بیتالمال تحمیل میکنند؟
حساسیت گزینشی
ما معتقد به دخالت حداقلی دولتها در اربعین حسینی هستیم - برخی از خدمات ضروری و ابتدایی که برای مردم در سفرهای نوروزی و مسابقات ورزشی نیز صورت میگیرد، همچنین تصمیم گیریهای درست در مورد لغو روادید و تأمین ارز و مانند آن هم کفایت میکند - اما آیا همین عده که با هزینه کردن برای مراسم امام حسین علیهالسلام در دهه محرم و ایام اربعین مخالف هستند و خود را نگران و حافظ بیتالمال میدانند، نسبت به تشریفات محل کار خود، ضربه زدن به اموال عمومی، هدر رفتن وقت مردم و کمفروشی در کار آنها نیز تا این اندازه حساس اند؟
نظر شما