نمایش اتودها و طراحیهای مرتضی ممیز و سخنرانی و نمایش آثار (تایپ دیزاین و پوسترهای) توماس مارشاند ـ طراح گرافیک از فرانسه ـ برنامههایی هستند که برای سیزدهمین یادبود مرتضی ممیز در نظر گرفته شدهاند.
گشایش این برنامهها جمعه (دوم آذر ۱۳۹۷) ساعت ۱۷ در تالار شهناز خانه هنرمندان است و بازدید از نمایشگاهها تا هشتم آذر ماه ادامه خواهد داشت.
مرتضی ممیز متولد ۴ شهریور ۱۳۱۵ بود و در تهران چشم به جهان گشود؛ او طراح گرافیک، تصویرگر، استاد دانشگاه بود. او را پدر هنر گرافیک ایران مینامند.
ممیز در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا فارغالتحصیل شد و سه سال بعد گواهینامهٔ طراحی غرفه و ویترین و معماری خود را از مدرسه عالی هنرهای تزیینی پاریس دریافت کرد. او در سالهای پایانی عمر خویش با بیماری سرطان دست و پنجه نرم میکرد و از ۲۳ آبانماه ۱۳۸۴ برای تازهترین دور شیمیدرمانی، در بیمارستان آبان تهران بستری شده بود که چند روز بعد حالش رو به وخامت نهاد و سرانجام در سن ۶۹ سالگی روز شنبه پنجم آذر ماه ۱۳۸۴ درگذشت. پیکر مرتضی ممیز، هفتم آذرماه، تشییع و در باغبانکلا، واقع در کردان کرج، بهخاک سپرده شد.
معروفترین لوگوهای مرتضی ممیز کدامند؟
موزه رضا عباسی، در سال ۱۳۵۶ در خیابان شریعتی تهران گشایش یافت و به یاد نقاش مشهور دوره صفوی «رضا عباسی» نامگذاری شد. این موزه شامل آثار هنری دوره پیش از تاریخ تا قرن سیزدهم هجری است که در سه تالار پیش از اسلام، هنرهای اسلامی و نگارگری و خوشنویسی به نمایش گذاشته شده است. نشانه این موزه یکی از زیباترین نشانههایی است که توسط ممیز طراحی شده و خوشنویسیاش نیز کار محمد احصایی است. ممیز دربارهی این طرح گفته است:
«برای طراحی نشانه موزهی رضا عباسی فرصت مغتنمی برایم پیش آمد، زیرا این نقاش جد بزرگ خانوادهی من است؛ این بود که مشتاقانه دست به کار شدم و کنار دست محمد احصایی نشستم و از صبوری او استفاده کردم و دایم پیچ و خمها را به قلم و دست او دادم تا ترکیب نوشته به دست آمد و بعد در آتلیهام مفصل روی ترکیببندیها کار کردم. آیدین آغداشلو هم روی گل اسلیمی اصلاحاتی انجام داد.»
علامت استاندارد ایران
شاید بتوان گفت معروفترین طراحی نشانهی مرتضی ممیز نشانهای است که برای موسسهی استاندارد ایران طراحی کرده است و سالهاست که روی کالاها و محصولات مختلف دیده میشود. ممیز این طرح را در سال 1364 و با استفاده از حروف اول کلمات Institute of Standard and Industrial Research of Iran که نام لاتین «مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران» است طراحی کرد. این گرافیست دربارهی طراحی این نشانه گفته است:
لوگوی شهرداری تهران
«در طراحی نشانهی استاندارد توانستم از قلمی استفاده کنم که به خوبی حروف اختصاری ISIRI را به کلمهی ایران تبدیل کند. دوست داشتم کادر فلش مانندی اطراف نوشته را ببندد. کادری که دو زاویهی آن کاملاً تیز و دو زاویهی دیگر منحنی و نرم باشد، تا در نهایت خلاصگی فلش حداکثر و حداقل را که هدف داوری مؤسسه در محصولات است نشان دهد. اما این حد سادگی برای سفارشدهنده کافی نبود؛ با اضافه کردن خطوط بیشتر حالت فلش را نمایانتر کردم.»
پایتخت ایران در قدیم شهر دروازهها بود. دروازههایی که بعدها به کمک ممیز آمدند تا او بتواند طرح مناسبی را برای شهرداری تهران پیاده کند. آرم شهرداری تهران از آشناترین نشانهها برای شهروندان تهرانی است. ممیز این طرح را در سال 1368 طراحی کرد. او مسیر طراحی این نشانه را اینگونه شرح داده است:
«هدف اصلیام در طراحی نشانهی شهرداری تهران، نشان دادن شهری با دروازههای قدیمیاش بود. ضمن کار، از ترکیب دروازهها به نقش گلی رسیدم. تعداد دروازههای قدیم تهران 12 تا بود. فکر کردم برای حفظ سادگی نقش، تعداد گلبرگها را به کمترین عدد مناسب برسانم.»
سازمان آتشنشانی ایران
نشانهای که روی ماشینهای آتشنشانی میبینیم کار مرتضی ممیز است که آن را در سال 1374 برای سازمان آتشنشانی طراحی کرد. در این نشانه طرحی از یک شعله دیده میشود. او دربارهی طرح این سازمان توضیح داده است:
«برای آن که شعله را طراحی کنم تلاش زیادی کردم. اول خواستم شعلهی سرکشی را طراحی کنم؛ بعد فکر کردم شعله حالت شعاری پیدا میکند و بالاخره فکر کردم اگر شعله فرمی قوی و چشمگیر داشته باشد هم نیت اولیهی مرا مطرح میکند و هم جنبهی اخطار و توجه را به خوبی القاء میکند. چارچوب سیاه رنگ روحیهی تسلط و کنترل آتش را تداعی میکند.»
شرکت اتومبیلسازی سایپا
نشانه شرکت سایپا یکی از آشناترین نشانهها برای ایرانیهاست. لوگویی که سالهاست آن را در خیابانهای شهر و روی اتومبیلهای مختلفی که ساخت این شرکت هستند میبینیم. ممیز این طرح را در سال 1366 و پس از رونق گرفتن کارخانهی سایپا برای این شرکت طراحی کرد و امروز به یکی از معروفترین برندهای محصولات ایرانی تبدیل شده است. ممیز طراحی این نشانه را اینگونه توصیف کرده است:
«به کارخانهی سایپا چند طرح خوب دیگر را هم پیشنهاد دادم، اما آنها این طرح را که براساس نقوش آجری بناهای مراغه ساخته بودم و شباهتی به نشانهی اتومبیلسازی «مرسدس بنز» داشت انتخاب کردند.
سازمان چای کشور
قدیمیترین طرحی که مرتضی ممیز به عنوان نشانهای برای یک سازمان طراحی کرده، لوگوی سازمان چای کشور است. او این طرح را در سال 1337 طراحی کرد و با بهرهگیری از یک طرح ساده که از برگ چای الهام گرفته شده، یکی از سادهترین، زیباترین و در عین حال ماندگارترین طرحهای ممیز است که همچنان هم مورد استفاده قرار میگیرد./ایسنا
نظر شما