صاحب‌خبر - حدود سه سال پیش که اعضای اوپک برای تعهد کاهش تولید که باعث شد بازار جهانی نفت بعد از مدت‌ها به تعادل برسد، پای میز مذاکره نشستند، کم‌تر کسی گمان می‌کرد برخی اعضای بزرگ برای حفظ منافع خود، صلاح این سازمان ۶۰ ساله و بازار جهانی را نادیده بگیرند و با کاهش یا افزایش تولید بی‌برنامه خود برروی قیمت‌های جهانی نفت تاثیر بگذارند. این روزها نگاه بازار جهانی نفت باز هم به این کشورها دوخته شده تا قطعات پازل تعادل باز هم کنار هم چیده شوند. عقب نشینی از جایگزین شدن نفت ایران در ماه‌های اخیر و با خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم نفتی علیه ایران، بازار جهانی نفت که با تعهد کاهش تولید به تعادل رسیده بود، باز هم متلاطم شد. ترامپ که تاثیر منفی حذف نفت ایران از بازار جهانی را پیش‌بینی می‌کرد، از تولیدکنندگان بزرگ اوپک و هم‌چنین غیراوپک خواست تولید خود را افزایش دهند تا خلاء نفت ایران جبران شود. در این میان عربستان با افزایش تولید نفت، درخواست‌های رئیس جمهوری آمریکا درباره کاهش قیمت‌های نفت را اجابت کرده و بیش از سقف تولید تعیین شده نفت روانه بازارهای جهانی کرد. اما به نظر می‌رسد بازار به این حجم از تولید نیاز نداشت. اکنون و بعد از این‌که حدود یک هفته از انتشار خبر اعطای معافیت به هشت مشتری نفت ایران از سوی آمریکا منتشر شده و فعلا سایه تنش‌های سیاسی از سر نفت برداشته شده است، افزایش تولید عربستان و روسیه باعث کاهش جهانی قیمت نفت شده است، به طوری‌که قیمت‌ها ۱۵ دلار کاهش یافته است. اتفاقی که مانند افزایش آن نه برای تولیدکنندگان مطلوب است و نه برای مصرف‌کنندگان زیرا باعث برهم زدن تعادل بازار می‌شود. به گفته کارشناسان عربستان و روسیه پس از ناکامی در برنامه افزایش تولید نفت، مجبور به کاهش عرضه روزانه حداقل یک میلیون بشکه نفت هستند زیرا این دو کشور تولید نفت خود را افزایش دادند و قیمت‌های جهانی نفت ۱۵ دلار به ازای هر بشکه کاهش یافت. عربستان ماه گذشته میلادی روزانه ۱۰ میلیون و ۷۰ هزار بشکه نفت خام و نزدیک به بالاترین رکورد خود تولید کرد که در مقایسه با ماه مه روزانه ۷۰۰ هزار بشکه افزایش نشان می‌دهد. در همین حال روسیه به تازگی اعلام کرد که رکورد تولید روزانه ۱۱ میلیون و ۴۱۰ هزار بشکه را ثبت کرده است و این رقم نسبت به ماه مه ۴۴۰ هزار بشکه افزایش نشان می‌دهد. به عبارت دیگر عربستان سعودی و روسیه که هر دو در ماه‌های اخیر تولید نفت خود را افزایش داده‌اند، مسئول کاهش ۱۵ دلاری قیمت‌های جهانی این ماده هستند و باید حداقل روزانه یک میلیون بشکه از تولید نفت خام خود بکاهند. از آنجاکه بازار جهانی نفت به میزان مشخصی از نفت نیاز دارد و عرضه و تقاضا در این بازار معمولا از راه روشنی پیروی می‌کند، افزایش تولید بزرگ‌ترین عضو اوپک و بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده غیراوپک باعث می‌شود قیمت نفت کاهش پیدا کند و برای تولیدکنندگان کوچک به مرز خطر برسد. کاهش قیمت نفت به اعضای کوچک‌تر حاضر در بیانیه همکاری کشورهای عضو و غیرعضو اوپک که قادر نبوده‌اند به اندازه روسیه و عربستان تولید نفت خود را افزایش دهند، صدمه رسانده است. هشدار در خصوص کاهش درآمد تولیدکنندگان نفت ایران پیش‌تر اعلام کرده بود که تخطی از سهمیه‌های تولیدی تعیین برای اعضای اوپک غیرقانونی است و سهم بازار دیگر اعضای این سازمان را از بین می‌برد. به گفته حسین کاظم‌پور اردبیلی، نماینده ایران در هیات عامل سازمان کشورهای صادرکننده نفت افزایش عرضه سبب کاهش قیمت‌های جهانی نفت خام و کاهش درآمدهای دیگر اعضای این سازمان شده است. روسیه و عربستان با افزایش تولید نفت، قیمت‌های جهانی این کالای راهبردی را در یک ماه گذشته ۱۵ دلار کاهش دادند. کاظم‌پور اردبیلی تاکید کرد: «عربستان و روسیه باید تولید نفت خود را کاهش دهند، آن‌ها باید روزانه یک میلیون بشکه از تولید خود بکاهند، در غیر این صورت کسی آن را به حساب نمی‌آورد. اما با بندها و شرایط مشخص به‌گونه‌ای که افزایش تولید یکجانبه انجام نشود، ما حاضر به پیوستن به این توافقنامه خواهیم بود.» بیژن زنگنه، وزیر نفت نیز به تازگی در نامه‌ای خطاب به محمد سانوسی بارکیندو، دبیرکل اوپک خواستار توقف فعالیت کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک، اوپک و هم‌چنین کمیته مشترک فنی شده است. خروج عربستان از اوپک عضو کمیسیون انرژی مجلس هم با بیان اینکه عربستانی ها برای جلب نظر آمریکایی ها دست به هر اقدامی می زنند، گفت: «خروج عربستان از اوپک قطعا یک سناریوی آمریکایی است.» جلال میرزایی با اشاره به کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی، گفت: «معافیت 8 کشور برای واردات نفت از ایران تاثیر روانی در بازار بر جای گذاشته و این نشان می دهد که بازار نسبت به عرضه و عدم عرضه نفت ایران در بازار واکنش نشان می دهد و اینگونه نبوده که آمریکایی ها فکر کنند می توانند بازار را بدون نفت ایران مدیریت کنند.» عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه حضور و یا عدم حضور ایران در بازار نفت تاثیرگذار است و سایر کشورها نمی توانند غیبت ایران را جبران و مدیریت کنند، به خانه ملت گفت: «آثار روانی بازگشت ایران برای فروش نفت در روزهای اخیر دیده می شود که سبب شده قیمت نفت کاهش یافته و این پیامی برای آمریکایی ها دارد که اگر بخواهند عرضه نفت ایران در بازار را کاهش دهند تبعات آن افزایش قیمت نفت می شود.» وی با اشاره به اینکه ترامپ چند بار علیه اوپک موضع گرفته است، ادامه داد: «اگر موضوع خروج عربستانی ها از اوپک صحت داشته باشد قطعا این موضوع یک سناریوی آمریکایی است.» عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: «انتشار برخی خبرها مبنی بر خروج عربستان از اوپک می تواند به کاهش قیمت نفت در بازار دامن بزند.» کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به‌منظور نهایی کردن تصمیم خود برای سال ۲۰۱۹ در وین گردهم می‌آیند، احتمال می‌رود آن‌ها درباره همکاری دائمی‌تر و بلندمدت بحث و گفت‌وگو کنند. صدوهفتاد و پنجمین نشست عادی وزیران نفت و انرژی اوپک ششم دسامبر (پنجشنبه، ۱۵ آذرماه) و پنجمین نشست مشترک وزیران نفت و انرژی اوپک و غیراوپک هفتم دسامبر (جمعه ۱۶ آذرماه) در وین برگزار می‌شود که به نظر می‌رسد جدیدترین تصمیم‌ها درباره میزان تولید اعضای اوپک در این نشست مورد بحث و بررسی قرار بگیرد.∎​