براي اينکه در سازمان خلاقيت ايجاد و پرورش يابد بايد فنون و تکنيکهايي رعايت شود.
مهمترين اين تکنيکها در اين بخش بررسي ميشود:
1. يورش فکري يا طوفان مغزي
اين تکنيک را نخستين بار دکترالکس. اس. اسبورن مطرح کرد و چنان مورد استفاده و استقبال مردم و سازمانها در کشورهاي غربي قرار گرفته که جزئي از زندگي آنها شده است.
يورش فکري در واژه نامه بينالمللي وبستر چنين تعريف شده است: اجراي يک تکنيک گردهمايي که از طريق آن گروهي ميکوشند راه حلي براي يک مسئله بخصوص با انباشتن تمام ايدههايي که بوسيله اعضاء ارائه ميشود بيابند. يعني هيچ انتقـادي از هيچ ايدهاي جايز نيست. به هر ايدههاي هرچند نامربوط، خوشامد گفته ميشود.
در اين تکنيک، مسئلهاي به يک گروه کوچک ارائه شده و از آنان خواسته ميشود فيالبداهه و به سرعت به آن واکنش نشان داده و براي آن پاسخي بيابند و پاسخها بر روي تابلويي نوشته ميشوند، بطوري که همه اعضاي جلسه ميتوانند آنها را ببينند. اين امر باعث ميشود تا ذهن اعضاء به فعاليت بيشتري پرداخته و جرقهاي از يک ذهن باعث روشني ذهن ديگري شود. اولين دليل اثربخشي تحرک مغزي افزايش قدرت خلاقيت درگروه است. افراد در حالت گروهي بيش از حالت انفرادي، قدرت تصور خلاق بروز ميدهند.
2. الگوبرداري از طبيعت
يکي از تکنيکهاي خلاقيت و نوآوري که در ابداعات فني کاربرد گسترده و موفقي داشته تکنيک تقليد و الگوبرداري از طبيعت است. ابداعاتي که در زمينه علم ارتباطات و کنترل در دهههاي اخير شکل گرفتهاند، مانند برنامهريزيهاي رايانهاي و هوش مصنوعي همه با الگوبرداري و تقليد از فعاليتهاي مغز آدمي انجام شدهاند و روند فعاليتها بگونهاي است که در آينده با ادامه اين کار، فنون و ابزارهاي بديع و جديدي ساخته خواهد شد.
3. تکنيک گروه اسمي
گروه اسمي نام تکنيکي است که تا حدودي در صنعت رواج يافته است. در اين تکنيک فرآيند تصميمگيري متشکل از پنج مرحله است:
• اعضاء گروه در يک ميز جمع ميشوند و موضوع تصميمگيري بصورت کتبي به هريک از اعضاء داده ميشود و آنها چگونگي حل مسئله را مينويسند.
• هريک از اعضاء به نوبت، يک عقيده را به گروه ارائه ميدهد.
• عقايد ثبت شده در گروه به بحث گذاشته ميشود تا مفاهيم براي ارزيابي روشن تر و کاملتر شود.
• هر يک از اعضاء مستقلاً و مخفيانه عقايد را درجهبندي ميکنند.
• تصميم گروهي آن تصميمي خواهد بود که در مجموع بيشترين امتياز را بدست آورده باشد.
4. تکنيک خلاقيت شش کلاه تفکر
ادوارد دوبونو پدر تفکر خلاق در کتاب «شش کلاه تفکر» يک روش خلاقانه ارائه ميکند و از طريق آن ميکوشد نشست افراد به دور يکديگر را به اقدامي ثمربخش و کارا تبديل کند. «دوبونو» سعي ميکند به کساني که به دور هم جمع ميشوند، بياموزد که به تفکر خود نظم دهند و آنگاه در اين ميان به راههاي خلاقانه بينديشند و با يک هماهنگي مدبرانه نتايج را طبقهبندي و اولويتبندي کرده و در تصميمگيريها از آن استفاده کنند. اگر شما ميخواهيد با تکنيک شش کلاه تفکر در جلسات قدم بگذاريد، بهتر است اين بخش را بخوانيد و آنگاه عمل کنيد:
• کلاه آبي: تصور کنيد به يک جلسه قدم گذاشتهايد و شما مسئول نظمدهي، هدايت و نتيجه گيري از آن جلسه هستيد. در اينجا کلاه آبي را بر سر شما خواهند گذاشت، زيرا هنگامي که کسي کلاه آبي را بر سر ميگذارد، بايد به مواردي دقت کند: رنگ آبي نماد آسمان آبي رنگ است که چتر آن بر همه جا گسترده شده است. کلاه آبي همچون يک نرم افزار است که تلاش ميکند به تفکر جمعي، جهت داده و آن را به سرانجام برساند، گويي همچون يک کارگردان تفکر افراد را هدايت ميکند. با کلاه آبي اولويتها و محدوديتها تعيين ميشود.
• کلاه سفيد: اکنون بر روي صندلي خود بنشينيد و موضوع يا مشکل مورد بحث را بر روي تخته سياه بنويسيد. در نخستين اقدام و با هدايت شما همه اعضاء بايد کلاه سفيد را بر سر بگذارند و در مورد موضوع بيان شده بينديشند.
• هنگامي که کلاه سفيد را بر سر ميگذاريد، نبايد به چيزهايي که شامل الهامات، قضاوتهاي متکي به تجارب گذشته، عواطف، احساسات و عقايد است توجه کنيد و تنها بايد همچون يک رايانه، فقط اطلاعات ارائه کنيد. حال شما بايد اطلاعات بدست آمده از حاضرين در جلسه که بواسطه تفکر با کلاه سفيد ارائه شده است را جمعبندي کنيد و اعضاي جلسه را وارد مرحله بعد کنيد تا با گذاشتن کلاه قرمز بر سر، شروع به تفکر کنند.
• کلاه قرمز: هنگامي که حاضرين ميخواهند با کلاه قرمز در مورد موضوع مورد نظر تفکر کنند بايد به نکات زير توجه کنند: اجازه دهيد احساسات و عواطف بر وجود شما حاکم شده و به زبان درآيند و هر کسي ميتواند از الهامات و دريافتهاي ناگهاني خويش سخن گويد و ديگر نيازي به استدلال نيست. اگر به احساسات اجازه بروز ندهيم بدون شک ناخواسته و بدون دقت نظر، در تصميمگيريها وارد شده و چه بسا سبب بروز مشکلاتي براي ما شوند.
• کلاه سياه: با گذاشتن اين کلاه بر سر نبايد احساسات منفي بدون منطق بيان شوند، بلکه فرد بايد ديدگاههاي منفي خود را در خصوص مشکل يا موضوع مورد بحث بصورت منطقي بيان کند. بدون شک اگر از اين کلاه بخوبي استفاده شود، ميتواند ما را از مخاطراتي که در آينده از چشمان ما دور ميماند آگاه کند. تفکر منفي به گفته «دوبونو» جذاب است، زيرا دستاوردهاي آن را ميتوان به فوريت مشاهده کرد.
• کلاه زرد: اجازه دهيد حاضران کلاه زرد را بر سر خود بگذارند و شروع به تفکر کنند. زرد نماد آفتاب است و آفتاب، شروعي براي سازندگي، شادابي و خوش بيني است. گويي هرجا سراغ از خورشيد گرفته ميشود گرمي زندگي و زايشي ديگر در ميان است و تفکر مثبت بايد به همراه کنجکاوي و شادماني و سرور و تلاش براي درست شدن کارها باشد. فرد با گذاشتن کلاه زرد تلاش ميکند به نکات ارزشمند و مثبت موضوع بنگرد. اصولاً افکار سازنده به سوي مثبتگرايي تمايل دارند. يکي از تمريناتي که فرد با کلاه زرد ميتواند انجام دهد بهرهگيري از تجربيات ارزشمند گذشته است. کلاه زرد در ابتدا در صدد کشف فوايد موجود در موضوع مورد بحث است و هر آنچه ميکاود، بيان ميدارد. اکنون بار ديگر به جمعبندي نظرات بدست آمده بر اثر کلاه زرد بپردازيد.
• کلاه سبز: حاضران بايد کلاه سبز را بر سر بگذارند. کلاه سبز، کلاه خلاقيت است هنگامي که افراد کلاه سبز را بر سر ميگذارند، بايد به راههاي نو بيانديشند که ميتواند در آن موضوع مورد نظر اثرگذار بوده و به تصميمگيريهاي خلاقانه منجر شود. هنگامي که حاضران کلاه سبز را بر سر ميگذارند، فرصتي مييابند که به جستجوي مسائل کشف نشده هدايت شوند. حال فرصتي به حاضران بدهيد تا ايدههاي نو ارائه کنند و آنگاه به ثبت اين ايدهها پرداخته و به جمعبندي نظرات بپردازيد. بدون شک براي خلاقانه انديشيدن بايد فرهنگ خلاقيت را بر فضاي جلسه حاکم کنيد.
جمعبندي: اکنون شما بايد تلاش کنيد که با کلاه آبي که برسر گذاشتهايد به ارزيابي نتايج پرداخته و به يک جمعبندي مناسب برسيد و در نهايت در جهت حل مشکل يا پيگيري مورد نظر تصميم نهايي را بگيريد. بدون شک هر يک از اعضاء ميتوانند کلاه آبي را به امانت گرفته و با آن به تفکر بپردازند و در اتخاذ تصميمات به شما کمک کنند. در پايان شما در مييابيد هنگامي که جلسه را اينگونه مديريت ميکنيد، ديگر تنها شاهد آن نخواهيد بود که يک فرد تنها با کلاه سياه به جلسه قدم بگذارد و يا فرد ديگري تنها با کلاه قرمز تفکر کند؛ بلکه همه مجبورند با شش کلاه مذکور تفکر کنند و انديشههاي ذهن خود را ارائه کنند.
5. گردش تخيلي (تهييج ذهني يا تکنيک گوردون)
تهييج ذهني يا تکنيک گوردون روشي بسيار مناسب جهت يافتن راهحلهاي جديد براي مسئله و نيز براي اکتشافات علمي و فني است. اين روش فرآيندي خاص و منحصر بفرد و در عين حال مؤثر دارد. واژه Synectics يک واژه يوناني بوده و مفهوم آن پيوند اجزاي متفاوت و ظاهراً بي ارتباط به يکديگر است.
فرايند بکارگيري اين رويکرد عبارت است از:
• شناسايي و تجزيه و تحليل مشکل به منظور رسيدن به ماهيت و جوهره آن؛
• کشف راهحلهايي براي آن جوهره از طريق ديدگاه غير مرتبط با موضوع؛
• تلاش براي تبديل راهحلهاي بدست آمده به راه حل نهايي.
در جلساتي که از اين روش استفاده ميشود فقط رهبر گروه از اصل موضوع اطلاع دارد و موضوعي که مطرح ميشود دقيقاً اصل موضوع نيست بلکه موضوعي نزديک به آن است.
6. تفکر موازي
واضع اين شيوه ادوارد دوبونو، روش معمول تفکر را همانند حفر گودالي توصيف ميکند که با افزايش اطلاعات فرد همان گودال را عميق تر ميسازد و از ديدن جاهاي ديگر براي حفر کردن بازميماند در حاليکه تفکر موازي نگاه فرد را به نقاط جديد معطوف ميسازد و اطلاعات و تجربههاي جديد صرفاً به انديشههاي قبلي افزوده نميشود، بلکه آنها را تغييرداده و الگو و ساختار جديدي را ايجاد ميکند. يکي از راههاي تحقق تفکر موازي، ايجاد يک انديشه واسطه غيرممکن است. اين انديشه موجب طيران فکر و ذهن شده و با تعديل آن ميتوان به انديشه نو و عملي دست يافت.
راه ديگر در تفکر موازي، پيوند تصادفي است. فرض کنيد کتاب فرهنگ لغت را ميگشاييد و لغتي را ميخوانيد و ميکوشيد تا آن را با موضوع مورد نظر پيوند داده و به نتيجهاي برسيد. در اين کار شما از روش پيوند تصادفي استفاده کردهايد.
7. ارتباط اجباري
يکي ديگر از شيوههاي آشکار ساختن خلاقيتها و ظاهر ساختن توانايي آفرينندگي موجود در افراد، شيوه ارتباط اجباري است. در اين شيوه همانطور که از نام آن استفاده ميشود، بايد بين دو گروه از پديدهها، ارتباطي اجباري ايجاد کرد.
8. تريز (TRIZ)
گنريش آلتشولر که به پدر TRIZ شهره است در سال 1926 در روسيه متولد شد. وي که از همان دوران نوجواني نسبت به ابداعات و اختراعات کنجکاوي و علاقه خاصي داشت و اولين اختراع خود را در سن چهارده سالگي انجام داد و در اداره ثبت اختراعات مشغول بکار شد.
آلتشولر بيش از 200 هزار اختراع ثبت شده (پتنت) را مورد بررسي قرار داد تا متوجه شود اختراعات به عنوان مسئلههاي ابداعي(يعني مسئلههايي که راه حل آنها مشخص نيست و بايد آن را با روشهاي خلاق و ابداعي کشف کرد) چگونه حل شدهاند. از بين اين تعداد، آلتشولر40 هزار اختراع مهم و برجسته و به عبارتي راهحلهاي خلاق و ابداعي اصلي را مورد مطالعه عميق تر قرار داد.
بر اساس نتايج حاصل از اين مطالعه خلاقيت شناسي تحليلي، آلتشولر به کشفيات بسيار مهمي دست يافت. او از طريق بررسي و استخراج و خلاصهسازي اصول علمي بکار گرفته شده در اختراعات فوق الذکر و چارچوببندي آنها در قالب 40 الگو، توانست تا اصول، مفاهيم و روشهايي را به عنوان يک روش خلاقيت نظام يافته به جهان ارائه کند.
آلتشولر معتقد بود که خلاقيت صرفا يک امر ذاتي نيست، بلکه از طريق آموزش و بکارگيري اين 40 اصل قابل اکتساب است.
واژه TRIZ برگرفته از حروف اول عبارت روسي:
TEORIA RESHENIYA IZOBROTOTELSHKIKH ZADATCH
که برابر عبارت انگليسي زير است:
- THEORY IN PROBLEM SOLVING با علامت اختصاري (TIPS)
TRIZ شامل چهل اصل ابداعي است که ابزاري قوي و نظام مند را در اختيار نوآوران و بدعت گذاران قرار ميدهد تا راه گريزي از الگوهاي جاري بيابند و الگوهاي موجود و سودمند را جايگزين الگوهاي قديمي کنند.
|
اضافه نمودن به:
نظر شما: | ||||||
نام: | ||||||
پست الکترونيکي: | ||||||
نظر | ||||||
|
|
مقالات گفتگو گزارش آموزش جهان روابط عمومي مديريت رويدادها روابط عمومي ايران کتابخانه |
تازه هاي شبکه آخرين رويدادها فن آوري هاي نو تبليغات و بازاريابي ايده هاي برتر بادپخش صوتي گزارش تصويري پيشنهادهاي کاربران اخبار بانک و بيمه |
نيازمندي ها خدمات خبرنگار افتخاري بخش اعضا دانلود کتاب پيوندها جستجوي پيشرفته موبايل آر اس اس |
بخشنامه ها پيشکسوتان لوح هاي سپاس پيام هاي تسليت مناسبت ها جملات حکيمانه پايان نامه ها درباره شارا تماس با ما |
Shara English Public Relation Social Media Marketing Events Mobile Content Iran Pr About Us - Contact US - Search |
استفاده از مطالب اين سايت با درج منبع مجاز است تمام حقوق مادي و معنوي اين سايت متعلق به شارا است info@shara.ir |
|
نظر شما