به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، پرونده دو ساله کشیش آمریکایی روز جمعه بیستم مهرماه برای بسته شد و خبرگزاری «آسوشیتدپرس» خبر آزادی وی در ترکیه را منتشر کرد. البته روز قبل از آن نیز روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» به نقل از مقامات آمریکایی از وقوع چنین رخدادی در آینده ای نزدیک خبر داده بود.
جریان از این قرار بود که برانسون 50 ساله از اهالی ایالت کارولینای شمالی که نزدیک به دو دهه در ازمیر ترکیه سکونت داشت در جریان کودتای نافرجام دو سال پیش (ژوئیه 2016) این کشور دستگیر و به سه سال حبس محکوم شد. اتهام وی این بود که در شکل گیری کودتا نقش داشته و به حامیان «فتح ‌الله گولن» چهره مدنی متنفذ ترکیه ساکن آمریکا و همچنین حزب کارگران کردستان (پ ‌ک ‌ک) یاری رسانده است.
از آن زمان به بعد بر تیرگی مناسبات آنکارا و واشنگتن افزوده و سبب تمرکز بیشتر ترک ها به سمت شرق شد. به عنوان نمونه با وجود هشدارهای آمریکا، پاییز پارسال رهبران روسیه و ترکیه قرارداد خرید سامانه موشکی اس 400 را امضا کردند که تا میانه سال آینده میلادی (2019) به آنکارا تحویل داده خواهد شد.
مجموعه مسائلی از قبیل ماجرای کشیش برانسون، پرونده «رضا ضراب» بازرگان ایرانی- ترکیه‌ ای بازداشت شده در آمریکا، حمایت کاخ سفید از کُردهای سوریه، عدم تحویل گولن از سوی آمریکا به ترکیه و ... کلاف در هم تنیده اختلافات را پیچیده تر ساخت تا امید دو طرف برای حل مشکلات فی مابین رنگ ببازد.
اینک با نگاهی به مواضع مقامات دو طرف می توان نشانه هایی از ورود به دوره تنش زدایی و بهبود مناسبات را مشاهده کرد. «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه پس از آزادی کشیش آمریکایی اظهار کرد که «سیستم قضایی ترکیه به صورت مستقل تصمیم به آزادی این تبعه آمریکا را گرفته است»؛ چنین اظهاراتی هر چند تکاپو برای رفع تنش همراه با حفظ اقتدار ارزیابی می شود اما نمی تواند بدون در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی باشد.
در طرف دیگر «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری ستیزه جوی آمریکا قرار دارد که حربه تحریم را برای باز کردن هر گره کوری مناسب و کارآمد می داند. وی با وجود اعمال تحریم و تنگناها علیه آنکارا، تمایل زیادی به بهبود روابط با ترکیه ای دارد که از دامان غرب دور افتاده و به شرق گرایش یافته است.
از این رو مشاهده می کنیم در دیدار ترامپ با برانسون که پس از آزادی او در کاخ سفید انجام گرفت، رئیس جمهوری آمریکا از ترکیه تشکر و قدردانی کرد اما همانند اردوغان تلاش نمود مراحل سپاسگزاری را با حفظ وجهه خود انجام دهد و با تاکید بر اینکه «ما باج پرداخت نمی کنیم»، گفت: اگر بخواهیم برای هر زندانی باج بدهیم اتفاق بد بیشتری می افتد.
ترامپ آزادی برانسون را یک گام بزرگ در راستای بهبود روابط با ترکیه قلمداد کرد. ضمن این که چند تن از نمایندگان سنا از دو طیف جمهوریخواه و دموکرات با انتشار بیانیه ‌ای نسبت به بهبود مناسبات با آنکارا اظهار امیدواری کردند. بی تردید سران آنکارا نیز نگاه مشابهی نسبت به این موضوع دارند. به ویژه پس از مشکلات اقتصادی ترکیه که پس از تحریم های آمریکا شدت گرفته، ضرورت برون رفت از این تنگنا ضروری به نظر می رسد.
با بروز بحران دیپلماتیک بین این دو کشور بر سر دستگیری برانسون و متعاقب آن اعمال تحریم و وضع تعرفه بر واردات بعضی انواع فلزات از ترکیه، به بازار و اقتصاد این کشور شوک وارد شد و ارزش لیر در مقابل ارزهای معتبر خارجی به شدت کاهش یافت.
آمارها حاکی از آن است که از روزهای آغازین سال جاری میلادی تا به امروز لیر ترکیه در برابر دلار کاهشی 40 درصدی داشته است. اینک ساعاتی پس از انتشار خبر آزادی برانسون نرخ ارزهای معتبر جهانی از قبیل دلار و یورو در بازار ترکیه پس از هفته ها صعود، کاهش یافت.
از دید برخی ناظران، ترکیه با اقدام برای آزادی کشیش آمریکایی نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی خود نظر دارد بلکه آن را گامی در جهت تاثیرگذاری بر رفتار آمریکا در قبال کردها و گولن ارزیابی می کند.
گروهی از تحلیلگران می گویند ترکیه در مناسبات خود با غرب بیش از اتحادیه اروپا روی ایالات متحده حساب باز کرده است. اختلافات ترکیه با اروپا و به ویژه آلمان -که بیشترین جمعیت ترک در آنجا ساکن هستند- بر سر مسائل گوناگون از حقوق بشر گرفته تا مسائل منطقه ای و مهاجران، اردوغان را از اروپا دور نگهداشته و انتظار بیهوده دو دهه ای برای عضویت ترکیه در اتحادیه 28 عضوی اروپا نیز مزید بر علت است.
ار این دیدگاه، ترکیه در نظر دارد در کنار نگاه به شرق و تداوم همکاری ها با همسایگان، همکاری با آمریکای ترامپ را از سرگیرد؛ هدفی که ضمن کاستن از مشکلات ترکیه، قدرت بازیگری آنکارا را در معادلات و بازی های منطقه ای و بین المللی افزایش دهد.
پژوهش**9242**9279