به گزارش خبرنگار سینمایی ایرنا، سینما یا همان هنر هفتم که حالا عمر از آن گذشته و تمام دنیا را مسحور اعجاز خود کرده است ابتدا در غرب و به عنوان هنری مردمی اختراع شد و در واقع هدف مخترعانش ایجاد سرگرمی نوین برای توده مردم بود.
اما ماجرای ورود سینما به ایران کمی متفاوت بود، این هنر ابتدا توسط پادشاهان قاجار و ابتدا در میان اعیان و اشراف رواج پیدا کرد تا آنجا که میرزا ابراهیم‌خان صحاف‌باشی نخستین گام را برای مردمی شدن سینما در ایران برداشت.
او در سال 1283 سینمای «صحاف‌باشی» را در خیابان امیرکبیر افتتاح کرد تا سینما رسما در میان توده مردم ایران و تهران رواج پیدا کند، در آن سال‌ها قیمت بلیت سینما نیز با توجه به جایگاه صندلی در سالن 1، 2، 3 و 5 قِران بود.
5 سال بعد و حوالی دی ماه 1287 سینما «فاروس» بعد از بازگشت روسی خان از روسیه به همت او و حیدرخان عمواغلو در تهران افتتاح شد تا دارالخلافه آن روزهای ایران صاحب دو سینما شود.
البته تاریخ نگاران، اولین سینمای رسمی در ایران به شکل امروزی را به «گراند سینما» نسبت می‌دهند که توسط علی وکیلی در سال 1303 شمسی در گراند هتل احداث شد.
حوالی سال‌های ابتدایی قرن چهاردهم شمسی یعنی از 1303 به بعد در ایران سالن‌های سینما هر روز افزایش پیدا کرد، حالا دیگر هنر هفتم تنها به تهران آن روزهای ایران خلاصه نمی‌شد و شهرهای مختلف کشور هم دارای سالن سینما شده بودند؛ سینماهای سحر، شهرزاد، نادر، اطلس، فردوسی، جهان، آزادی و همینطور یکی پس از دیگری افتتاح می شد، آن روزها در تهران و حدفاصل میدان امام خمینی تا لاله زار بیش از 20 سالن سینما بود.
داستان آتش گرفتن سینماها در ایران نیز خود حدیث مفصل دارد. شاید هنوز هم مهمترین آتش سوزی سینما در ذهن مخاطبان هنر هفتم، بعد از سینما رکس آبادان در شامگاه ۲۸ مرداد ۱۳۵۷، حریق و ویرانی سینما «آزادی» تهران در فروردین ماه 1376 باشد اما ماجرای آتش سوزی سالن های هنر هفتم از خیلی سال پیش‌تر آغاز شد.
دوم اردیبهشت 1305 توسط علی نقی وزیری استاد مسلم موسیقی و خان بابا معتضدی سینمایی در خیابان لاله‌زار به نام «صنعتی» احداث شد، این سینما که مخصوص خانم‌ها بود خیلی زود و کمتر از 7 ماه بعد یعنی یکم آبان همان سال در آتش سوخت و عنوان نخستین سینمای آتش گرفته در تاریخ ایران را به نام خود زد.
عنوان نخستین فیلم صامت ایران نیز به نام «حاجی آقا آکتور سینما» اختصاص دارد که در سال 1312 در سینما «رویال» تهران به روی پرده رفت اما پیشرفت سینما در آن روزها کمی سرعت گرفته بود و با همان سرعت هم این هنر وارداتی به ایران ورود کرد به طوری که 25 آبان ماه 1312 فیلم سینمایی «دختر لر» ساخته عبدالحسین سپنتا به عنوان نخسین فیلم ناطق ایرانی در سینما «مایاک» تهران به روی پرده رفت.
حالا نسبت به روزهای اول ورود سینما به ایران قیمت بلیت‌ها هم تورم داشته و از یک تا 5 قِران آن روزهای اولیه به 8، 10 و 12 ریال افزایش یافته است، این سال با توجه به محدود بودن تعداد سالن‌های سینما اما هنر هفتم فروش نسبتاً خوبی در تهران داشتند به طوری که در مجموع، سال 1312 سینماهای تهران سه میلیون و 317 هزار و 449 ریال فروش کردند. پرفروش‌ترین اثر آن سال‌ها هم فیلم «ولگرد» با بازی مرحوم ناصر ملک‌مطیعی بود که چهار میلیون ریال توفیق در گیشه داشت.
هنر وارداتی به ایران حالا خوب در حال رشد و تسخیر فکرها بود که وزارت کشور اطلاعیه‌ای درباره نمایش فیلم‌های خارجی در سینماها صادر کرد.
ماجرا از این قرار بود که بعد از نمایش فیلم «چهارراه حوادث» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان که اول فروردین سال 1334 اکران شد، رسما سینما «رویال» افتتاح شد. در این سال‌ها بیش از 7 سالن در میدان تجریش فعال بود و خیابان شریعتی نیز برای خود 5 سالنی دست و پا کرده بود، این ترویج و زیاد شدن روز به روز سالن‌ها باعث شد تا وزارت کشور وقت، دوم مهرماه 1334 پس از نمایش فیلم «جنایت در سیرک» در سالن سینما رکس اطلاعیه ای صادر کند مبنی بر اینکه از این به بعد هر فیلمی وارد کشور می‌شود باید از نظر اخلاقی برای اکران مجوز بگیرد.
ماجرای آتش سوزی هم بار دیگر در سال 1335 برای سینما هما اتفاق افتاد. 7 دی ماه همان سال این بار سینما «مولن روژ» که تازه افتتاح شده بود در آتش سوخت اما در این سال هرچند حال سالن ها به دلیل آتش سوزی خوب نبود اما گیشه، رونق داشت و فروش سینماهای تهران، 5 میلیون و 250 هزار ریال بود.
حالا رونق و افزایش سالن‌های سینما در حوالی چهارراه استانبول آنقدر بود که شهرداری وقت اعلام می‌کند دیگر مجوز ساخت سالن سینما در حد فاصل خیابان‌های استانبول تا لاله زار را نمی‌‎دهد، در این سال نیز عنوان پرفروش‌ترین فیلم سینمای ایران به «شب نشینی در جهنم» با فروش 7 میلیون 500 هزار ریال می رسد.
در ابتدای سال 1357 و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، 407 سالن سینما فعال وجود داشت، در تهران نیز از مجموع 115 سینمای موجود، 19 سالن ممتاز، 40 سالن درجه یک، 27 سالن درجه 2 و 290 سالن سینمای درجه سه فعال بودند.
با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ماه 1357 امام خمینی (ره) خیلی زود و در همان بدو ورود به ایران نظرشان را نسبت به سینما در همان جمله معروف اعلام می‌کنند. «ما با سینما مخالف نیستیم، ما با فحشا مخالفیم»
هر چند امام خمینی (ره) نظر خودشان را نسبت به سینما اعلام کرده بودند اما همزمان با پیروزی انقلاب سینماهای شهاب، کسرای، آتلانتیک، شهر فرنگ در آتش سوختند و ماجرا تا آنجا پیش رفت که در جریان انقلاب تعداد سینماهای از بین رفته به 31 سالن رسید.
حالا تعداد سینماها در تهران به 79 سالن کاهش یافته بود و با آغاز جنگ تحمیلی و بالا گرفتن جنگ سینماها فقط اجازه داشتند در دو سانس 14 و 16 فیلم نمایش دهند.
روند کاهشی سالن‌های سینما در تهران و ایران ادامه داشت تا آنجا که در سال 1363، جمعیت 6 میلیون و 94 هزار نفری تهران، 74 سالن سینما داشت و در سال 1366 نیز تعداد سینماهای کشور از 284 سالن به 264 سالن کاهش پیدا کرد.
در سال 77 یعنی 10 سال بعد وقتی سینمای بومی و دفاع مقدس ایران رونق خوبی به خود گرفته بود معاون وقت سینمایی کشور اعلام می کند که 70 درصد شهرهای کشور فاقد سالن سینما است.
در این حال و هوا باید روند کاهش سالن‌های سینما در کشور معکوس می‌شد، اتفاقی که در دهه 80 رخ داد. بازسازی و تجهیز سالن‌ها آغاز شد. نخستین پردیس سینمایی با 5 سالن در محله یافت آباد با عنوان پردیس «تماشا» تاسیس و در غرب تهران سالن قدس افتتاح شد. کلنگ پردیس کورش در حوالی خیابان ستاری تهران زده شد و الان به عنوان پُرفروش ترین پردیس سینمایی کشور با 14 سالن، چند سالی است که فعالیت می کند.
از شمال تا جنوب تهران و شهرهای مختلف پردیس‌‌ها و سینماها در حال تاسیس است به طوری که به گفته رئیس سازمان سینمایی ماهیانه یک سالن سینما در کشور اضافه می‌شود و بنا بر آخرین آمار منتشره، الان در کشور نزدیک به 457 سالن سینمای فعال وجود دارد.
سینماگران ایران نیز در طول سال، یک صد فیلم تولید می کنند و به طور میانگین نیز رکورد پرفروش ‌ترین فیلم تاریخ سینماهای ایران هر 4 سال یک بار شکسته می شود.
آخرین رقابت پرفروش‌‎ترین فیلم تاریخ سینمای ایران نیز به دو فیلم کمدی اختصاص داشت؛ در حالی که «نهنگ عنبر 2» سه سال پیش (1394) با 21 میلیارد تومان به عنوان پرفروش‌ترین فیلم ایران صدر گیشه را قرق کرده بود، همین چند هفته پیش «هزارپا» با 35 میلیارد تومان رکورد این فیلم را زد و در صدر پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران نشست، رکوردی که کمی به نظر دست نیافتنی بود.
اما نکته پایانی شاید درباره عمر هنر هفتم در ایران باشد، موضوعی که چند روایت درباره آن وجود دارد اما همین اردیبهشت امسال و در حاشیه سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر، زمانی که کیک 120 سالگی هنر هفتم در ایران و در سینما فلسطین بریده شد تا این پیرمرد پُرچروک همچنان در دوازدهمین دهه حضور خود در کشورمان به هنر بومی و منحصر به فرد در دنیا تبدیل شود.
فراهنگ**9246**1055