به گزارش گروه سایر رسانههای دفاع پرس، آبان ماه سال گذشته با حکم حضرت آیت الله خامنهای فرمانده معظم کل قوا، امیر دریادار حبیب الله سیاری که از مردادماه سال ۱۳۸۶ فرماندهی نیروی دریایی ارتش را برعهده داشت، به سمت معاونت هماهنگ کننده و رئیس ستاد ارتش منصوب شد.
امیر سیاری بعنوان تنها تفنگداری که به فرماندهی نداجا رسیده بود و بیشترین مدت زمان خدمت در فرماندهی این نیرو (۱۰ سال و سه ماه) را داشته است، این بار نیز بعنوان اولین تفنگدار دریایی، عهده دار ریاست ستاد ارتش میشود.
از جمله مسئولیتهای امیر سیاری میتوان به فرماندهی آموزش تفنگداران دریایی منجیل (۶۷ تا ۷۰)، فرماندهی تیپ یکم تفنگداران دریایی بندرعباس (۷۰ تا ۷۴)، فرماندهی قرارگاه ثارالله جزیره بوموسی (۷۰ تا ۷۴)، جانشینی فرمانده منطقه یکم دریایی (۷۴ تا ۷۷)، فرماندهی آموزش تخصصهای دریایی رشت و منطقه چهارم دریایی، جانشینی معاون هماهنگ کننده (۷۹ تا ۸۲)، مشاور نظامی و معاون اجرایی ستاد مشترک ارتش (۸۲ تا ۸۴)، سمت جانشینی فرمانده نیروی دریایی (۸۴ تا ۸۶)، فرماندهی نیروی دریایی ارتش (۸۶ تا ۹۷) و سپس ریاست ستاد ارتش اشاره کرد.
با امیر دریادار سیاری در خصوص موضوعات مختلف ازجمله معیشت کارکنان، دستاوردهای مختلف اخیر مانند جنگنده کوثر، حضور ارتش در دریای خزر و... گفتوگو کردیم که مشروح آن را در ادامه خواهید خواند.
در جریان تغییرات اخیر ارتش و در احکام مقام معظم رهبری برای فرماندهان، روی برخی نکات تاکید شده که یکی از آنها ارتقاء نیروها در تراز انقلاب اسلامی است. این در تراز انقلاب اسلامی بودن چه ویژگیهایی را شامل میشود؟
این جمله یعنی «در تراز انقلاب اسلامی» را اولین بار حضرت آقا درباره نیروی دریایی فرمودند که نیروی دریایی بسازید که در شان ملت ایران باشد و یک جای دیگر فرمودند: نیروی دریایی که در تراز انقلاب اسلامی باشد.
ما روی این قضایا خیلی فکر کردیم که منظور چیست، ولی به نظر من در بحث نیروهای مسلح یعنی یک توان بالای تخصصی بازدارنده.
ما با آرمانهای انقلاب زندهایم و آرمانهای انقلاب را دنبال میکنیم. ما اگر توان دفاعی در تخصص مربوطه به حدی داشته باشیم که بتوانیم به آرمانهای انقلاب نزدیک شویم میگوییم در تراز انقلاب است.
احکام حضرت آقا کلید واژههایی دارد که معمولا فرماندهان آنها را به عنوان سرفصل مینویسند و بر مبنای آن برنامه ریزی میکنند و آنها را در برنامههای پنج ساله و یک ساله جا میدهند و حرکت میکنند.
به عنوان مثال در حکم فرمانده کل ارتش، اول ارتقا توان رزم آمده بود، هم افزایی هم بود. خب ماموریت اصلی ارتش توان رزم است. بعد اشراف اطلاعاتی و رسیدگی به معیشت کارکنان، تعالی معنوی و بصیرتی کارکنان چهار فصل و محور حکم آقا برای امیر موسوی بود؛ لذا ایشان باید تمام تلاش خود را بکار بگیرند تا یک ارتش در تراز انقلاب با آمادگی رزمی بالا داشته باشیم.
از طرفی رسیدگی به معیشت کارکنان و تعالی معنوی و پیگیری کارکنان هم باید در دستور کار باشد. یک محور دیگر مورد تاکید رهبری هم افزایی بود. برنامه ریزیهای لازم برای این ۵ محور انجام شده است.
رهبری همچنین در حکمشان از بنده چابکی، کارآمدی، پاسخگویی و رعایت اولویتها در ستاد ارتش را خواستند که برنامه ریزیهایی در این خصوص انجام دادیم.
شما در نیروی دریایی یک مورد خاص و به عنوان اولین تکاور، فرمانده نیروی دریایی بودید و در ستاد آجا هم بعد از مدت ها، فرماندهی غیر از فرماندهان نیروی زمینی انتخاب شده است. این تغییرات با چه منظور و هدف بوده؟ همینطور توضیحی در خصوص مسئولیتهای معاونت هماهنگ کننده ارتش بفرمایید.
من در نیروی دریایی از زمانی که مسئولیت پذیرفتم و از حوزه تکاوری جدا شدم، تمام مشاغلی که کسب کردم، همین شاخصه را داشت. یعنی برای اولین بار بود که فردی از رسته تکاوری آن را کسب میکرد. من جانشین و فرمانده منطقه دریایی، جانشین معاون هماهنگ کننده ارتش، بعد جانشین و سپس فرمانده نیروی دریایی شدم و طولانیترین زمان فرماندهی نیروی دریایی را در حدود ۱۱ سال داشتم. سپس به ستاد آجا آمدم؛ لذا این را برای خود توفیق و اعتماد سلسله مراتب میدانم و تلاش کردم این اعتماد را حفظ کنم. تدبیر فرماندهی معظم کل قوا این بود که مسئولین ستاد ارتش بایستی متشکل از مجموعه نیروها باشند. حالا هر نیرویی بنا به وزنی که دارد تعدادش بیشتر میشود. مثلا بالاترین وزن فرماندهان را از نظر آماری و ارقامی در نیروی زمینی داریم که میبینیم تعداد افراد بیشتری از این نیرو در ستاد آجا هستند و بعد نیروی هوایی، دریایی و پدافند هستند که در یک رده قرار میگیرند و در ستاد ارتش حضور دارند؛ لذا این تدبیر را امیر سرلشکر موسوی به خوبی اجرا کردند و تاکید کردند در رده معاونتها حتما از همه نیروها بنا به وزن شان حضور داشته باشند و الان در معاونت ها، ادارات تابعه، ستادها و سازمانهای ارتش این تقسیم بندی صورت گرفته و از همه نیروها به صورت ترکیبی در آن حضور دارند. اگر به جلسات ما نیز دقت کنید میبینید که انواع رنگ لباسهای ارتش در آن حضور دارند و معنای واقعی ستاد ارتش را نشان میدهند.
در خصوص وظایف معاونت هماهنگ کننده هم باید بگویم که قبلا که ما در ارتش فرمانده نداشتیم، نفر اول رئیس ستاد مشترک ارتش بود البته در زمان امیر شهبازی و اواسط دهه ۷۰ فرماندهی در ارتش تشکیل شد که جانشین نیز داشت و نفر سوم ارتش، معاون هماهنگ کننده آن میشد که باید شغل رئیس ستادی را هم انجام دهد، یعنی شما هم رئیس ستاد هستید و ستاد و معاونتها را کنترل کنید و برای فرمانده ارتش تصمیم سازی کنید و هم کارهای اداری، طرحها و موضوعات مختلف باید از طریق معاونت هماهنگ کننده به فرمانده ارتش برسد و در کنار اینها معاون هماهنگ کننده ارتش باید به عنوان نفر سوم ارتش در جهت انجام ماموریت ارتش تلاش کند.
اخیرا بحث دریای خزر مطرح شده بود و راجع به سهم ایران صحبتهایی صورت گرفت. آیا تغییری در ماموریتهای نیروی دریایی ارتش در دریای شمال ایجاد شده است؟
منطقهای که متعلق به ایران است و منابع کشور ما در آن منطقه وجود دارد از سال ۷۷ تا امروز توسط نیروی دریایی و با پشتیبانی نیروی هوایی ارتش حفاظت شده است و الان هم محافظت میشود و البته در کنوانسیون خزر که اخیرا امضاء شد در مورد تحدید حدود بحثی نشده است، بنابراین ارتش کما فی السابق متناسب با شرایط جمهوری اسلامی ایران، تدابیر فرمانده معظم کل قوا و ابلاغیههای وزارت خارجه و ستاد کل نیروهای مسلح در حراست از مرزهای آبی، زمینی و هوایی کشور از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد بود.
همیشه از دریای خزر به عنوان دریای صلح و دوستی نام میبرند، اما همیشه یکی از راههای برقراری صلح قدرتمندتر شدن است. الان وضعیت ما در دریای خزر چگونه است؟
ما هم دریای خزر را دریای صلح و دوستی میدانیم و هیچ وقت وارد مسابقه تسلیحاتی در دریای خزر نشدیم البته ما در آبهای جنوب هم وارد مسابقه تسلیحاتی نشده و نخواهیم شد.
آیا دیگر کشورهای حاشیه خزر هم به این موضوع اعتقاد دارند؟
روسیه از قبل در این دریا حضور داشت و الان هم در منطقه خود حضور دارد. سه کشور دیگر ترکمنستان، آذربایجان و قزاقستان نیز برای تقویت نیروی دریایی شان تلاش میکنند که البته این با رقابت تسلیحاتی فرق میکند. اما توان ما باید آنقدر باشد که بتوانیم صلح و دوستی را حفظ کنیم. شما اگر توان نداشته باشید امنیت حفظ نمیشود. پس وجود نیروی دریایی قوی در آن منطقه باعث میشود هم محیط زیست حفظ شود و هم با قاچاق کالا مبارزه شود و هم ناامنی دزدان دریایی اتفاق نیفتد. به هر حال وجود نیروی دریایی مناسب و قوی در منطقه برای حفظ دریای صلح و دوستی و منافع خودمان است و تعامل خوبی هم با کشورهای حاشیه خزر داریم.
یکی از حوزههای هم افزایی نیروهای مسلح بحث حفاظت از مرزهاست که بخشی به عهده ارتش و بخشی به عهده سپاه است. با توجه به سابقه ارتش در مقابله با داعش در غرب کشور و انتقال این گروه تروریستی به افغانستان آیا ارتش در شرق کشور به سپاه کمک میکند؟
بحث دفاع از مرزها و برقراری امنیت مرزها به صورت کامل بر عهده نیروهای مسلح است که با تدبیر فرمانده معظم کل قوا صورت میگیرد. اینکه با چه نسبت و چه آمایش و توسط چه نیرویی این کار انجام گیرد بحثهایی است که قطعا با هماهنگی ارتش، سپاه، نیروی انتظامی، ستاد کل نیروهای مسلح به تصویب فرماندهی معظم کل قوا میرسد؛ لذا با امکاناتی که در اختیار نیروهای مسلح است تصمیم میگیرند چه نیرویی در چه مقطع زمانی و در کجا حضور داشته باشند.
موضوعی دیگر که اخیرا مطرح شد بحث بستن تنگه هرمز بود و اینکه آیا این امکان وجود دارد یا خیر؟ البته از سویی هم سعی میشد که القا شود تنگه هرمز اهمیت سابق را ندارد و مثلا عربستان از طریق لولههای زمینی، میتواند نفت خود را منتقل کند. به نظر شما آیا تنگه هرمز هنوز اهمیت سابق را دارد؟
تنگه هرمز، خلیج فارس، دریای عمان و حتی شمال اقیانوس هند از مناطق بسیار مهم جهان هستند و اهمیت تنگه هرمز همچنان ادامه خواهد داشت البته گاهی در خصوص اهمیت آن عملیات روانی از سوی دشمن صورت میگیرد، اما این اهمیت به جای خود باقی است.
موقعیت جغرافیایی کشور ما به گونهای است که تسلط کامل بر خلیج فارس، تنگه هرمز و شمال دریای عمان داریم و از این موقعیت جغرافیایی به خوبی بهره میبریم.
امکانات دریایی ما بسیار بالا است و نیروی انسانی، تجهیزات و تاکتیکهای بسیار مناسبی داریم، اما همیشه گفتهایم و باز هم میگوییم که امنیت تنگه هرمز برای همه مهم است. چون محل خروج انرژی مورد نیاز دنیاست و همه به دنبال این هستند که امنیت منطقه حفظ شود و ما هم حرفی غیر از این نداریم و همیشه گفتهایم جمهوری اسلامی ایران به تنهایی و به کمک کشورهای همسایه قادر است امنیت تنگه هرمز را برقرار کند و برای این موضوع نیازی به حضور دیگران نیست؛ لذا دیگران که به منطقه میآیند این موضوع را بهانه نکنند، چون هر کجا که رفتند با خود ناامنی بردند.
مقام معظم رهبری فرمودند: «جنگ نخواهد شد» و البته معنی جنگ و تهدید فرق میکند. در این خصوص نظرتان را بفرمایید.
ما دشمن داریم و این دشمن یا تهدید سخت و نرم میکند و یا اینکه متوسل به حربه تحریم میشود تا به طرق مختلف به اهدافش برسد. پس اگر جنگ نمیشود دلیلش توان رزمی و آمادگی نیروهای مسلح است. فرماندهی معظم کل قوا نسبت به نیروهای مسلح این اطمینان را دارند که اگر اتفاقی بیفتد میتوانند آنچنان ضربهای به دشمن وارد کنند که منافع دشمن با مخاطره جدی مواجه شود و دشمن سودی نبرد که به این توان بازدارندگی میگویند.
توان بازدارندگی که مدنظر فرماندهی معظم کل قواست آنقدر بالاست که بارها فرمودند: دشمن فکر تجاوز به کشور ما را به خود راه نمیدهد. این نشانه آمادگی نیروهای مسلح و ملت قهرمان ایرانی اسلامی برای دفاع از کشور، انقلاب و دین است.
سهم موضوعات سیاسی را در این بازدارندگی چطور ارزیابی میکنید؟ زیرا زمانی گفته شده بود برجام، سایه جنگ را از کشور دور کرد. نظر شما در این خصوص چیست؟
فرمانده معظم کل قوا فرمودند که نیروهای مسلح همیشه آماده باشند و شب حملهای فکر کنند و البته آمادگی وظیفه ذاتی نیروهای مسلح است. وقتی توان بازدارندگی بالاست و یک نیروی مسلح کاملا آماده داشته باشیم دشمن از این میترسد که اقدامی انجام دهد.
اخیرا متاسفانه یک جنگنده در دزفول دچار سانحه شد و خلبانش به شهادت رسید. در خصوص نوسازی و خرید هواپیماهای نو چه برنامهای در ارتش در دستور کار است؟
ابتدا باید گفت که سانحه در همه جای دنیا اتفاق میافتد و کشورهایی که پیشرفتهترین هواپیماها را هم دارند دچار سانحه سقوط میشوند و وقتی ماموریت پرواز آموزشی باشد احتمالش بیشتر است. اما نکته حائز اهمیت این است که در اتفاق مورد اشاره، خلبان تحت آموزش به گونهای پرواز میکند که استاد خلبان با شجاعت هواپیمایی که دچار مشکل شده را بر زمین مینشاند و خودش شهید میشود، اما نیروی تحت آموزشش سالم میماند. این یک درس بسیار مهم است. او میتوانست جان خودش را نجات دهد و هواپیما یا نفر تحت آموزشش از بین برود، اما این ایثار و شهادت طلبی و اعتماد به نفس را داشت که با رشادت جان خود را فدا کند تا خلبان دیگر سالم بماند، اما چرا در رسانههای ما به این موضوع پرداخته نمیشود.
در بحث نوسازی و قطعه سازی هم باید بگوییم ۴۰ سال از انقلاب گذشته و اگر کاری صورت نگرفته بود در این ۴۰ سال چگونه نیروی هوایی و دریایی که تجهیزات محور هستند فعالیتهای خود را انجام دادند. مگر با غیر از قطعه سازی و نوسازی امکان پذیر است؟
ما اخیرا شاهد پرواز اولین جنگنده ساخت ایران به نام «کوثر» بودیم البته پیش از این هم طراحی جنگنده صاعقه نمونه دیگری از خودباوری بود، این نشان میدهد ما به این تکنولوژی رسیدهایم. همانطور که در سال ۸۸ ناوشکن جماران را ساختیم. امام (ره) فرموده بودند برای تامین نیازهای تان در چرخه دفاعی دست نیاز به سوی دیگران دراز نکنید که حتی برخی گفتند ما نمیتوانیم و صنعت نداریم که امام فرمودند: مگر آنها که الان میسازند از اول صنعتگر بودند؟ کار کردند و موفق شدند.
حال باید گفت: در کجای کشور به اندازه نیروهای مسلح به صورت جهشی کار شده و نیازها برطرف گردیده است. ما امروز در جایی ایستادهایم که نیازمندیهای خودمان را در حوزههای مختلف تامین کردهایم و حتی جنگندهای مانند کوثر را ساختیم که میتواند تولید و به مرور جایگزین دیگر جنگندهها شود. رسیدن به این توانمندی زمان خاص خودش را برده و علم خودش را برده و ما موفق شدیم و به آن رسیدیم؛ لذا ما، هم در نوسازی و هم در قطعه سازی و هم نگهداری تجهیزات قدیمی و به کارگیری آنها تلاش کردیم. اگر امروز یک هواپیمای قدیمی میپرد نباید فکر کنیم این همان هواپیمای قدیمی چند سال پیش است، زیرا شکل آن ثابت است، اما تجهیزات داخل آنها به صورت کامل عوض شده است.
همواره شاهد فضاسازی دشمنان در خصوص توانمندیهای نظامی و محصولاتی که تولید میشود، هستیم، از جمله در همین مورد اخیر رونمایی جنگنده کوثر. به نظر شما چگونه باید پاسخ این فضاسازیها را داد؟
میگویند کسی که خواب است را میشود بیدار کرد، اما کسی که خودش را به خواب زده، نه. آنها که اینگونه دستاوردها را زیر سوال میبرند افرادی هستند که خودشان را به خواب زدهاند و ما هر چه دلیل بیاوریم یک حرف دیگر میزنند. موقعی که ما ناوشکن جماران را الحاق کردیم من به یکی از کشورها برای جلسات ions (فرماندهان نیروهای دریایی کشورهای حاشیه اقیانوس هند) رفتم. در آنجا فرمانده نیروی دریایی یکی از کشورهای منطقه از من سؤال کرد که آیا این جماران که ساختید دریا هم میرود؟ یعنی توانمندی تحرک دارد؟ من تعجب کردم و گفتم متوجه نمیشوم. او گفت: مگر جماران ماکت نیست؟ من در آنجا به او گفتم که شما در خلیج عدن ناو دارید از امروز تا یک ماه آینده زمان بدهید و همین ناوشکن جماران را در آنجا رصد کنید.
وقتی به کشور برگشتیم جماران را ۸۰ روز به خلیج عدن، دریای سرخ و باب المندب برای دریانوردی و ماموریت فرستادیم. از این موضوع گذشت تا مجددا آن فرمانده را در جلسهای دیگر دیدم و به محض اینکه من را دید قبل از احوالپرسی گفت: درست بود! و من هم گفتم بله درست بود و شما آن را دیدید.
امروز سطح تکنولوژی و فناوری در وزارت دفاع و نیروهای مسلح در بالاترین رده خود است، اما ما به این موضوع بسنده نمیکنیم و باید پیشرفت کنیم. پس آنهایی که مدام از توان داخلی انتقاد میکنند و آیه یاس میخوانند اگر میتوانند خودشان برای کشورشان به وسط میدان بیایند و کار کنند. وگرنه این طور برخورد کردن با دستاوردهای نظام بازی کردن در زمین دشمن است.
به نظر میرسد تعداد رزمایشها کمتر شده یا کمتر رسانهای میشود. برنامههای آتی ارتش در خصوص رزمایشها چیست؟
رزمایشها جزو کارهای نیروهای مسلح است و همچنان صورت میگیرد، اما اینکه رسانهای نمیشود شاید نیازی نباشد. به هر حال نیروهای مسلح کارشان را انجام میدهند و هر کجا و هر وقت که لازم باشد رزمایش برگزار میکنند.
مقام معظم رهبری به بحث معیشت کارکنان تاکید کردند. شما مهمترین موضوع در معیشت کارکنان ارتش را چه میدانید و چه برنامهای برای آن دارید؟
معیشت یکی از سرفصلهای کاری فرماندهی ارتش است و شخصا آن را دنبال میکنند، اما این را بدانید این فقط خاص ارتش نیست و حضرت آقا در خصوص معیشت همه مردم تاکید داشتند البته قطعا بایستی در بخش ارتش اقدامات بیشتری در خصوص معیشت صورت گیرد، زیرا ارتشیان برقرار کنندگان نظم و امنیت هستند.
اما به هر حال کف حقوق در کشور پایین است و این موضوع بارها از سوی مسئولین رده بالای کشور اعلام شده است. با این اوصاف معیشت در ارتش جزو کارهایی است که به صورت مستمر دنبال میشود و شخص فرماندهی آن را پیگیری میکند و من ندیدم فرماندهی مثل امیر موسوی که اینقدر به بحث معیشت کارکنان بپردازد و در خصوص آن تلاش کنند. البته همه میدانیم نمیتوان معجزه کرد، اما به بهبود شرایط امیدواریم.
یکی از موضوعاتی که مورد تاکید رهبری بوده توسعه سواحل مکران است. شما نیز انتقاداتی از مسئولین دولتی در این خصوص داشتهاید. وضع فعلی این سواحل چگونه است. آیا دولت با نیروی دریایی همراهی میکند یا خیر؟
اینکه آقا میفرماید دریای عمان و سواحل مکران برای ما گنج و ذخیره است معنایی زیادی دارد و آیندگان باید این جمله را با طلا بنویسند. با این فرمان، نیروی دریایی در آن منطقه مستقر شد، زیرا اول باید اقتدار دریایی داشته باشیم تا در سواحل به آبادانی برسیم که این اقتدار دریایی را نیروی دریایی ارتش برقرار میکند. این نیرو در بحث زیرساخت ها، بندرسازی و .. فعالیتهای زیادی در سواحل مکران دارد و هزاران نفر از پرسنل خود را در آنجا مستقر کرده است؛ لذا این مهم است که همه بدانند سواحل مکران از نیازمندیهای قطعی و ضروری الان و آینده کشور است و اگر آبادانی، تجارت دریایی و توسعه در آن منطقه صورت بگیرد جمعیت زیادی میتوانند در آنجا زندگی کنند و انشاءالله اینطور است.
درخصوص عملکرد دولت نیز به دلیل اینکه رئیس کارگروه توسعه سواحل مکران، معاون اول رئیس جمهور است، انتظار ما این بود که دولت بر مبنای وزارتخانههای ذیربط گام بلندتری در توسعه سواحل مکران بردارد.
نام «مکران» چگونه و از کجا انتخاب شد؟
بعد از اینکه دستور صادر شد نیروی دریایی در سواحل مکران مستقر شود یکی ۲ سال تلاش زیادی کردیم و تصمیم گرفتیم یک همایش تحت عنوان اقتدار دریایی و توسعه سواحل مکران در چابهار برگزار کنیم؛ لذا در گزارشی این موضوع را خدمت فرمانده معظم کل قوا مطرح کردیم که فرمودند: خوب است این همایش در آنجا برگزار میشود، چون آنهایی که اهل کار هستند به منطقه میآیند و بعد فرمودند: کلمه «مکران» را از کجا آوردید و ما گفتیم در تاریخ است و از آن استفاده کردیم که ایشان فرمودند: خوب است این کلمه تاریخی است و احیا شود.
پس از آن ما از این کلمه در رسانهها و نامهها استفاده کردیم و مطرح شد. بعد از مدتی در جایی دیگر فرمانده معظم کل قوا سؤال فرمودند: خب ما این را تائید کردیم و در رسانه قرار گرفت، اما آیا مردم خوب بلوچ نسبت به به کار بردن این کلمه راضی هستند؟
ما علیرغم اینکه مطمئن بودیم، برای اطمینان بیشتر و دوباره از همه مسئولین محلی، صدا و سیما، مدرسه ودانشگاه و مردم عادی و ... مصاحبه کردیم و عکس و فیلم گرفتیم و به این جمع بندی رسیدیم که راضی هستند و از این کلمه استفاده میکنند و گزارش را خدمت آقا فرستادیم.
در کشور صحبتها و تفسیرهای متعددی از واژه «خودکفایی» میشود، آیا از نظر شما خودکفایی به معنای استفاده نکردن از تجربیات دیگران است؟
اصلا اینطور نیست. فرمانده معظم کل قوا بارها فرمودند: ارتباط ما با دنیا باید برقرار باشد. مگر ما میخواهیم یک چرخ را از نو بسازیم؟ کسی این کار را نمیکند. ما از دانش دیگران و دیگر کشورها استفاده میکنیم ضمناً وقتی چیزی در بازار است و همه آن را میخرند خب ما هم میخریم و استفاده میکنیم. تجربه هم به این صورت است. ما هم از تجربیات دیگران استفاده میکنیم. مهم این است که شما اعتماد به نفس داشته باشید و دست نیاز به سوی دیگران دراز نکنید. نباید بخاطر بهره برداری از دانش تحت سیطره دشمن قرار گرفت.
منبع: فارس