به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، چه سر باز کردن زخم‌های کهنه باشد و چه اختلافاتی که در یک سال گذشته تشدید شده، فرقی ندارد؛ کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس درگیر بحرانی جدید شده‌اند؛ بحرانی که احتمال می‌رود حتی بتواند شورای همکاری خلیج فارس و تمامی ائتلاف‌های نسبتا یکپارچه کشورهای عربی این حوزه را دستخوش تغییرات کند. در یک سوی این میدان عربستان سعودی ایستاده و قدرت‌نمایی می‌کند و در سوی دیگر کشورهای کوچک و ثروتمندی که می‌دانند مخالفت با عربستان برایشان هزینه‌های سنگینی در پی دارد.
شاید تا یک سال و اندی پیش، تقریبا تمامی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس- به جز عمان- یعنی قطر، امارات، بحرین و کویت در همان سمت و سویی بودند که عربستان انتظار آن را داشت اما بحران یمن، بسیاری از معادلات را تغییر داد و با خروج یا به عبارت بهتر اخراج قطر از یمن، نخستین نشانه‌های جدایی بین کشورهای عربی نمایان شد. قطر البته هزینه این جدایی‌ها را هم پرداخت و همان کشورهای دنباله‌روی عربستان، او را تحریم کردند و مرزهای خود را به روی دوحه بستند تا تنها امید این شیخ‌نشین ثروتمند برای ادامه حیات، ایران و ترکیه باشد. حالا کمتر از گذشت یک‌سال و نیم پس از قطر، یک رسانه عربی از احتمال تکرار این سناریو در مواجهه با کویت و احتمالا عمان خبر داده است. نخستین درگیری‌های کویت و عربستان سعودی به دوران سیطره انگلیس بر منطقه خلیج فارس بازمی‌گردد. کویت در سال‌های گذشته همواره تلاش داشته تا از هرگونه تنش بین خود و ریاض جلوگیری کند. آنها حتی سال 2015 و در پی تصمیم عربستان برای بستن میدان‌های نفتی مشترک با کویت در منطقه «الخفجی» خسارت زیادی متحمل شده‌اند، با این حال راهکارهای مسالمت‌آمیز را در دستور کار خود قرار داده‌اند. اما در ژوئن 2017 و در ماجرای بحران قطر با وجود موضع بی‌طرفانه و تلاش‌هایی برای میانجیگری میان دوطرف، برخی سعودی‌ها کویت را به طرفداری از دوحه متهم کرده‌اند. عربستان به دلیل عدم همراهی کویت با ریاض در ائتلاف ضددوحه، روابط دو کشور را به سمت بحران هدایت کرده است. عربستان از کویت انتظار داشت تا پنجمین عضو ائتلاف ضد دوحه در کنار امارات، بحرین، عربستان و مصر باشد اما مخالفت با این همراهی، به‌مذاق سعودی‌ها خوش نیامد و آنان تصمیم گرفته‌اند کویت را نیز به دلیل عدم همراهی با سیاست‌های ریاض، به قطری دیگر تبدیل کنند. روزنامه لبنانی «الاخبار» به‌تازگی فاش کرد که مسئولان دفتر پادشاهی کویت به امیر این کشور هشدار داده‌اند که عربستان قصد دارد سناریوی قطر را در مورد این کشور هم تکرار کند. اکنون مسئولان کویتی در حال بررسی اوضاع و پیامدهای احتمالی هرگونه محاصره‌ای از جانب عربستان هستند.
این روزنامه نوشت: «مسئولان گزارش مفصلی را تهیه و در آن توصیه کرده‌اند که اولین اقدامات برای مقابله با محاصره زمینی در صورتی که عربستان مرزهایش را با کویت ببندد، این است که کویت از طریق مرزهای مشترک با عراق نیازهایش را برطرف کند. درباره مرزهای دریایی نیز افتتاح بندر المبارک الکبیر در سال ۲۰۲۱ در جزیره بوبیان در نزدیکی بندر‌ام القصر عراق یک گذرگاه دریایی بسیار مهمی برای کویت خواهد بود.»
در این گزارش تاکید شده که بعید است کشور درباره تامین مواد اولیه با مشکل جدی مواجه شود، چراکه کویت در صدر کشورهای عربی از حیث امنیت غذایی در سال ۲۰۱۷ بوده است. «الاخبار» نوشت: «ضربه احتمالی به اقتصاد کویت در زمینه گردشگری خواهد بود. بر اساس آمارهای رسمی کویت در سال ۲۰۱۶ از حدود سه میلیون نفر از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس استقبال کرده که 2.5 میلیون تن آنها عربستانی، بحرینی و اماراتی هستند. هرگونه محاصره یا تحریمی به ممانعت از سفر شهروندان این کشورها به کویت و در نتیجه به خسارت‌های مادی بزرگی برای این کشور منجر می‌شود. براساس گزارش مذکور، هرگونه محاصره‌ای قبل از اینکه به کویت آسیب برساند برای خود ابوظبی، ریاض و منامه زیان‌بار خواهد بود.»
در پایان این یادداشت آمده است: «طی سال‌های متمادی و طولانی، کویت از یک‌سو تحت وزنه برادر بزرگ‌تر (عربستان) بود که به‌گونه‌ای از طرف جنوب آن را محدود می‌کرد و از دیگر سوی در شمال و غرب تحت فشار رژیم صدام حسین زندگی کرده است و در سال 2003 با حمله آمریکا به عراق، از شر صدام رهایی یافت و اکنون در حال رهایی از دست وزنه نخست از طریق ایجاد ائتلاف‌های اقتصادی جدید با عراق و ایران و خروج از عقده کوچک بودنش در منطقه است.»
اعمال تحریم علیه کویت از سوی عربستان و سه کشور امارات، بحرین و مصر باعث همگرایی بیشتر سه کشور عمان، کویت و قطر در منطقه خواهد شد. علاوه‌بر این سه کشور، حمایت‌های سعودی‌ها از گروه‌های تکفیری در عراق و سوریه، باعث شده عربستان در این دو کشور هم جای پایی برای نفوذ نداشته باشد. در لبنان نیز گروه‌های مقاومت مانع بزرگی بر سر راه عربستان خواهند بود. تشکیل ائتلاف کشورهای عربی مخالف سیاست‌های عربستان سعودی، وضع ائتلاف عربی در یمن را بدتر از آنچه هست، خواهد کرد، چراکه قطر به‌عنوان یکی از اعضای این ائتلاف جدید در یمن دارای نقش فعال و پررنگی است و این احتمال می‌رود که کویت نیز در چشم‌انداز آینده تجاری خود، همچون قطر نیم‌نگاهی به بنادر یمن داشته باشد و از همین رو از جریان مقابل ائتلاف عربی حمایت کند. حال اینکه آیا این چند کشور اصلی منطقه در آینده خواهند توانست ائتلاف جدیدی در برابر زیاده‌خواهی‌های سعودی‌ها و براساس منافع مشترک تشکیل دهند، موضوعی است که بخش اعظم آن پس از نتیجه جنگ یمن مشخص خواهد شد. واگذاری نبرد یمن چون جنگ سوریه و عراق، آخرین میخ بر تابوت ائتلاف عربی به رهبری سعودی‌ها خواهد بود.
نظر شما