به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان؛ در این برنامه جوان کامران ندری عضو هئیت علمی دانشگاه امام صادق (ع) و کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه قیمت واقعی ارز در بازار تعیین می شود، اظهار کرد: در شرایط فعلی که سه نرخ ارز در کشور وجود دارد تعیین قیمت واقعی ارز مشکل است. ما یک نرخ تخصیصی برای کالاهای اساسی و دارو داریم که دولت اختصاص داده است. یک نرخ ارز هم در سامانه نیما تعیین شده است و نرخ سوم نرخی است که در بازار آزاد تعیین می شود. در چنین شرایطی تعیین نرخ واحدی که بتواند بازار را متعادل کند مشکل است.
ندری با بیان اینکه اگر بتوانیم به سمت تک نرخی شدن ارز برویم شاید بتوان به نرخی که بازار را متعادل میکند دست پیدا کرد؛ گفت: وقتی به این نرخ رسیدیم دولت میتواند بر اساس ذخایر ارزی و پیشبینیهایی که از آینده بازار دارد یک نرخ سیاستی را اعلام کند و با توجه به ذخایری که دارد مداخلاتی را در بازار ارز داشته باشد. با توجه به شوک هایی که به اقتصاد وارد میشود باید تغییراتی را در نرخ سیاستی ارز ایجاد کنیم. به هر حال اکنون میتوان نرخ ارز را به طور مشخص بیان کرد نرخی که بتوان آن را مدیریت کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق در پاسخ به این سوال که آیا امکان دارد حدود قیمت ارز را تخمین زد، گفت: تخمین نرخ ارز بسیار سخت است، نمی شود گفت ۲۰ میلیارد دلاری که برای ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص داده شده دقیقا به چیزهایی اختصاص پیدا میکند که هدف دولت است؛ به هر حال در اقتصاد رانت هم وجود دارد و واقعیت این است که بسیار سخت است که یک پیش بینی از قیمت ارز در آینده داشته باشیم.
در ادامه برنامه سید مهدی بنی طبا کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه بازارهای مختلفی برای ارز ایجاد شده است، گفت: یکسری تقاضاهای مشروع برای ارز داریم که برای واردات کالاها و خدمات ضروری است که این تقاضاها را به سمت سامانه نیما هدایت کردیم. یکسری تقاضا هم وجود دارد که حداقل در شرایط فعلی آن را مشروع نمی دانیم؛ یک سری تقاضا هم مانند تقاضای ارز برای قاچاق هیچگاه مشروع نبوده است.
بنی طبا با بیان اینکه قیمت ارز در سامانه نیما برای تقاضای رسمی هم بالاست، گفت: انتظار داریم در روزهای آینده در سامانه نیما شاهد قیمت کمتری از ارز باشیم. به دلیل عرضه بالا در سامانه نیما طبیعی است قیمت ارز در این سامانه کاهش پیدا کند؛ اما در بازار غیررسمی به دلیل اینکه جنس تقاضا متفاوت است قیمت ارز هم با سامانه نیما تفاوت دارد.
بنی طبا با اشاره به اینکه در بازار غیر رسمی شاهد معاملات غیرطبیعی هستیم؛ گفت: چند نفر در بازار غیررسمی ارز به صورت کاغذی معامله میکنند؛ این معاملات حتی در ساعت ۱۲ شب هم انجام میشود در حالی که در این ساعت هیچ تقاضایی مشروعی وجود ندارد. همین معاملات است که نرخ ارز را بالا میبرد؛ مشکل ما این است که رهبری بازار ارز دست همین معاملات کاغذی و غیررسمی است؛ اگر رهبری بازار را به سامانه نیما منتقل کنیم حتماً شاهد اتفاقات بهتری در نظام اقتصادی کشور خواهیم بود.
رضا بوستانی کارشناس مسائل اقتصادی هم در گفتگوی تلفنی در این برنامه در خصوص قیمت ارز گفت: همانطور که در سال ۹۱ شرایط جدیدی را تجربه کردیم باید بپذیریم که به دلیل تحریمها؛ شرایط ارزی متفاوتی را در پیش رو داریم. به هر حال وقتی فروش نفت کم شود عرضه ارز هم کم خواهد شد.
وی با طرح این سوال که به دلیل تحریمها چقدر نرخ ارز متفاوت خواهد شد گفت: تنها با وجود یک بازار ارز واحد و یکپارچه می توان به قیمت ارز واقعی دست یافت که به نیازهای کلی افراد پاسخ دهد همه ایرانیان چه به صورت مستقیم و چه غیر مستقیم در بازار ارز دخیل هستند باید بتوان نیازها نیازهای یک صادرکننده و چه نیازهای یک وارد کننده را به خوبی پاسخ داد هر گاه بازار یکپارچه شد هر قیمتی که این بازار تعیین میکند قیمت واقعی و هر دخالتی در قیمتگذاری های آن ممنوع است.
کامران ندری با بیان اینکه یک سری از تقاضاهای ارز، تقاضاهای غیرمشروع هستند،گفت: تقاضاهای غیر مشروع در بازار غیررسمی است؛ اما خطری که وجود دارد این است که قیمت گذاری کالاها و خدمات بر اساس همین قیمت بازار غیر رسمی مشخص میشود. اگر در سامانه نیما قیمت ارز ۶ هزار تومان میشود و وارد کننده با همین قیمت نیازهای خود را تامین میکند وقتی میخواهد ارز دریافت شده در بازارهای خارجی را در بازار ارز داخلی به فروش برساند بر اساس ارز بازار غیر رسمی معامله میکند، پس اگر بگذاریم بازار غیر رسمی هر قیمتی داشته باشد و اهمیتی به این نوسان قیمتها ندهیم بسیار خطرناک است؛ زیرا قیمت گذاری کالاها در همین بازار غیررسمی مشخص می شود.
وی در خصوص راهکارها برای ثبات قیمت ارز گفت: باید اجازه بدهیم حتی کسی هم که می خواهد ارز خرید و فروش کند بتواند در سامانه نیما فعالیت کند؛ باید اجازه بدهیم بانکها هم در سامانه نیما برای صرافیهای خود ارز خرید و فروش کنند.
این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: باید بتوان ارز ۴۲۰۰ تومانی را هم کنار بگذاریم؛ ارز ۴۲۰۰ تومانی نه تنها حمایت از اقشار کم درآمد نیست بلکه به ضرر آنهاست. زیرا بدترین حمایتی که می توانیم از اقشار کم درآمد بکنیم دخالت در سیاست های قیمتی است. بهجای کاهش قیمت و دادن یارانه نقدی باید حمایتهایی را از طریق سازمانهای همچون بهزیستی و کمیته امداد در نظر گرفت.
بنی طبا با بیان اینکه نباید خروج سرمایه را به رسمیت بشناسیم،گفت: برآوردی که از خروج سرمایه می شود حدود ۳۰ میلیارد دلار است؛ از سال های گذشته این خروج سرمایه، روندی صعودی داشته است. ما نمی توانیم این خروج سرمایه را به رسمیت بشناسیم. چون اگر این اتفاق بیفتد باید شاهد نرخهای ارز بالاتری باشد.
ندری در دفاع از موضوع خروج سرمایه گفت: بدترین حالتی که ممکن است با خروج سرمایه رخ دهد این است که نرخ ارز در سامانه نیما به همان قیمت در بازار آزاد باشد؛ قیمت گذاری کالا و خدمات هم که از ابتدا بر اساس قیمت بازار بوده است، لذا افزایش قیمت ارز در سامانه نیما مشکلی ایجاد نمیکند.
در ادامه بوستانی هم با رد این موضوع که ۳۰ میلیارد دلار خروج سرمایه داریم،گفت: خروج سرمایه به این صورت نیست، بسیاری از این سرمایهها که با آن ارز خریداری شده، در منازل مردم نگهداری میشود و ممکن است به زودی به بازار برگردد؛ اتفاقاً اگر نرخ ریال واقعی باشد خروج سرمایه نداریم. اما اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی عرضه کنیم هیچ کس دیگر تمایل ندارد ریال داشته باشد به نظر من هم قیمت ارز، واقعیت اقتصاد را مشخص میکند.
بنی طبا گفت: خروج ارز به این معنی نیست که من بروم در گرجستان خانه بخرم این در واقع دلارهایی که در زیر بالشت هم وجود دارد محسوب میشود به هر حال اینها خارج شده و واقعا نمیدانیم که این اسکناس هایی که گفته شده ۲۰ میلیارد دلار در خانه های مردم است چقدرش وجود دارد .
وی ادامه داد: چقدر از این ۲۰ میلیارد دلار خارج شده اما در ماههای گذشته یک جریان قاچاق اسکناس به خارج از کشور داشتیم و تقریبا خروج سرمایه را حساب کردم چون تفکیک اینها را نمیدانیم چقدر است این عدد را میتوانیم برای آن در نظر بگیریم و حتی شاید بیشتر باشد اما آن چیزی که در بازار غیر رسمی از تقاضای تبدیل دارایی است پوشش ریسک ارز دارد و یک چیزهایی شبیه به این ها منجر شده است همه اینها در بازار رهبر شده ما هر چه که در نیما قیمت را پایین بیاوریم آن کسی که فولاد را قیمت گذاری می کند در بازار آزاد با همین ارز ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومانی قیمت گذاری می کند ما باید تلاش کنیم که رهبری قیمت را در این بازار به بازارهای متشکلی که می توانیم ایجاد کنیم و راهش این است که برای تک تک این تقاضاهاگزینههای های رقیب ایجاد کنیم
بنی طبا افزود: اگر در بورس بازار ارز را راه اندازی کنیم همین کسانی که در سبزه میدان معامله می کنند احتمالا برای معاملات به آنجا بروند و البته اگر مشوقهایی را در نظر بگیریم.
وی افزود: منظورم قاچاق نیست ولی اتفاقاتی که دارد در بازار غیررسمی میافتد یک بخشی از آن تبدیل دارایی و بخش دیگر معاملات سفتهبازی است و اینها را اگر در بازارهای متشکل و در بورس می شود راه داد که اعم از سلف ارز و کالا های صادراتی مثل آلومینیوم و حتی نفت، آتی، آپشن ، اوراق ارزی صندوق پروژه های ارزی ایجاد کرد .
این کارشناش مسائل اقتصادی افزود: اگر این دارایی های ارزی را به مردم بدهیم من که ریال دارم میخواهم ریال بی ارزش نشود و الان تنها راهی که دارند اسکناس دلار را بگذارم در گاوصندوق و صندوقهای امانات بانک میتوانند دارایی های ارزی بگیرند که با ارز رشد میکند و دیگر به بازار آن بازار غیررسمی نمیآید در سفته بازی ها هم همین طور اگر این گزینه های جدید را درست کنیم که متاسفانه بانک مرکزی خیلی به دنبال این استفاده از بازار سرمایه و مشتقات ارزی نیست؛ اگر این رویکرد را داشته باشیم میتوانیم امیدوار باشیم که آن بازار غیررسمی تضعیف شود و این رهبری قیمت به بازارهای ما منتقل شود و دیگر قیمت از ۱۰ ظرف یک ساعت به ۱۰/۵۰۰ نرود.
وی گفت:اگر بخواهیم میانگین بگیریم معاملات نیما خیلی بیشتر از بازار غیررسمی است، اگر ما میانگین وزنی بگیریم به نیما نزدیک می شود چون آنجا معاملات خیلی اندک خواهد بود.
در ادامه ندری تصریح کرد:من موافق با صحبت آقای بنی طبا هستم از این جهت که راه افتادن این نوع بازارها و بوجود آوردن مشتقات ارزی میتواند کمک کند اما فکر نمیکنم آن کسی که به دنبال تبدیل دارایی سپرده ۵۰ میلیونی یا ۱۰۰ میلیون پول دربانک دارد و برای حفظ ارزش دارایی برود سراغ بازارهای موازی که عمدتاً طلا و ارز است.
وی بیان کرد: اینکه یک بخشی از سپرده ها هنوز به سمت بازارهای موازی جریان پیدا نکرده به دلیل همان نرخ سود بالای بانکی است و ریسک پذیر بودن در واقع کسانی که ترجیح میدهند که سود سپرده را به جای اینکه وارد بازار های طلا و سکه و ارز شوند.
کارشناس اقتصادی گفت: برای بلند مدت و میان مدت این پیشنهادی که دادند خوب است اما قطعاً باید روی آن کار شود منتها به شرط اینکه ما بتوانیم از این کوتاهمدت عبور کنیم، ممکن است در همین کوتاهمدت گیر بیفتیم و اگر الان سامانه نیما را تقویت نکنیم و یک بازار بین بانکی ارزی به وجود آوریم این بازار بین بانکی ارزی که دارم عرض می کنم یعنی اینکه بانک ها را بیاورید وصل به سامانه نیما کنید این شاید تا به حدودی کمک کند تا از این کوتاه مدت عبور کنیم و فرصت پیدا کنیم در آن بلند مدت در واقع بازار مشتقات ارزی را ایجاد کنیم.
بوستانی گفت: باید قبول کنیم که نرخ ارز خودش متاثر از سیاستهای پولی است یعنی نمی شود بازار ارز را مشاهده کرد بدون اینکه اثر آتش در بازار در نظر گرفته شود.
ندری بیان کرد: به همه تقاضاهایی که در سامانه نیما وجود دارد نمی شود پاسخ داد؛ درست است که صرافی ها مرتبط هستند،آیا برای همان تقاضاهایی که در بازار غیر رسمی وجود دارد می شود در سامانه نیما پاسخ داد؟
ندری بیان کرد: بانک ها در حال حاضر به شکل های مختلف یک اضافه برداشت هایی را از بانک مرکزی دارند، گفت: اگر بانکها وارد این سامانه شوند و در واقع بتوانند ارز در این سامانه دریافت کنند اولاً بانک مرکزی میتواند و ثیقه آن را خط اعتباری قرار دهد که همین سپرده های ارزی شان را قرار بدهد یعنی اینکه نیاز های ریالی که دارند و بخشی از آن بدون وثیقه از بانک مرکزی تامین می شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر می تواند وثیقه ارزی هم بگیرد، نکته بعدی این است که هم وثیقه است هم دارایی بانکها محسوب می شود بانکها می توانند به سپردهگذار ها تعهد بدهند اگر سپرده ارزی داشته باشند بدون هیچ ترسی می توانند هر زمانی که بخواهند آن را دریافت کنند اما از این موضوع استقبال نشده است و معتقدم که باید به دنبال پیشنهادها و راهکارهایی که قبلا وجود داشت برگردیم.
بنی طبا بیان کرد: شاید معرفی ابزارهای جدید همان مثلاً صندوق پروژه ارزی بتواند کمک مانند شرکت ملی نفت حالا قبل از این افزایش بنا داشت که اوراقی را به فروش برساند که بر پایه ارز است.
کارشناس اقتصادی افزود: یعنی در واقع سود ارزی داده می شود و سود افزایش ارز هم به خریدار داده می شود شاید معرفی ابزار های جدید از این دست بتواند اعتماد ایجاد کند.
بنی طبا در ادامه همین مبحث افزود: یک بخشی از این نیازها تبدیل دارایی را به خودش جذب می کند، ما از ۲۰ فروردین تلاش داشتیم که بخش عمدهای از نیازها را با ارز ۴۲۰۰ تومانی پوشش دهیم، بعد از مدتی کمتر شد و به ۸۰ درصد رسید و الان خدا را شکر خیلی کمتر شده یعنی از ۴۸۰۰ ردیف تعرفه به حدود ۷۰۰ ردیف تعرفه رسیدیم که حالا برآورده اش ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار باشد.
وی گفت: هدف دولت از دادن این ارز ترجیحی این است که در واقع قیمت نهایی را برای مصرف کننده پایین بیاورد، با بررسی قیمت کالاهای مختلف مثل مرغ، گوشت، سویا، ذرت و محصولات پتروشیمی و فولاد تقریبا در هیچ کدام از این حوزهها دولت نتوانسته به این هدف برسد و علت این است که از واردات کالا با ارز ارزان تا رسیدن به دست مصرف کننده ۸ تا ۹ مرحله وجود دارد.
کارشناس اقتصادی اظهار کرد: ممکن است این انحراف ایجاد شود که شخصی که ارز دریافت می کند اصلا کالایی وارد نکند و یا کالای دیگری وارد کند و یا آن چیزی را که وارد میکند به افغانستان صادر کند که این خیلی اتفاقی مهمی است اینکه ممکن است وارد و احتکار کند که باز این راه خیلی داریم میبینیم.
بنی طبا تاکید کرد: ممکن است وارد کننده کالای خود را با قیمت بالاتری بفروشد که این اتفاقات هم زیاد رخ می دهد، در واقع دو راه بیشتر جلویمان نیست یکی اینکه از این سیاست ارز ترجیحی دادن با هدف کاهش قیمت مصرف کننده کوتاه بیاییم.
کارشناس اقتصادی گفت: در حال حاضر ارزی که توزیع میشود عددش خیلی بزرگ است، اگر فرض کنید مثلا ۱۵ هزار میلیارد دلار در این مدت پرداخت شده که ۴ هزار تومان اختلاف بگیریم ۶۰ هزار میلیارد تومان یارانه یک سال و نیم کشور ما را توزیع کردیم و به نتیجه ای نرسیدیم .
وی ادامه داد: باید این درآمد مازاد را از طریق مختلف یا بر اساس قانون هدفمندی به مردم و بنگاهها بدهیم برای اینکه جبران کنیم یا اینکه بیاییم ابزار حکمرانی مان را تقویت کنیم که این کار بسیار مهم اما سخت است و نمی دانم چقدر در این مدت کوتاه می شود به آن رسیدگی کرد ولی باید جاهای مختلف را تقویت کنیم، از اتصال گمرک و سامانه جامع تجارت گرفته تا رهگیری کالا در کشور و تقویت جاهای زیاد دیگر تا اینکه بتوانیم ارز ترجیحی را تخصیص دهیم در غیر این صورت بی فایده است.
نظر شما