جویس کرم، خبرنگار یک روزنامه اماراتی در واشنگتن، فهرست این کشورها را به این شرح می‌نویسد ایران، روسیه، چین، کره شمالی، پاکستان، سوریه، ونزوئلا، کوبا، لیبی و کلمبیا، ١٠ کشوری بودند که دولت امریکا علیه آنها تحریم‌های تازه وضع کرده‌بود. این ١٠ کشور به جز اتحادیه اروپا، مکزیک، کانادا و ژاپن هستند که به تازگی با تنبیه‌ های تعرفه‌ای برای واردات کالاها مواجه شده‌اند اما حالا ترکیه هم به این فهرست اضافه شده است، دولت امریکا هم مقام‌های رسمی ترکیه را تحریم می‌کند و هم رییس‌جمهور این کشور دو برابر شدن تعرفه واردات محصولات فلزی از این کشور را اعلام کرد.

متحد نظامی و امنیتی امریکا در ناتو، حالا به هدف طعنه ‌های رییس ‌جمهور امریکا بدل شده است و تهدیدها و لفاظی‌های آنکارا هم در برابر هم افزایش یافت. تا جایی که اردوغان گفته است اگر واشنگتن رویکرد خود را در برابر آنکارا تغییر ندهد، به دنبال متحدان تازه‌ای خواهد رفت. همزمان با این تهدیدها و هشدارهای دو طرف، ارزش برابری پول ملی ترکیه در برابر امریکا به‌شدت در حال سقوط است.

لیر در یک روز ١٧درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داد، دونالد ترامپ رییس‌جمهور امریکا با خوشحالی به این موضوع واکنش نشان داد و اعلام کرد تعرفه‌های واردات فولاد و آلومینیوم از ترکیه را دوبرابر کرده است، اردوغان واشنگتن را تهدید کرد که اگر رویکرد خود را عوض نکند آنکارا دنبال دوستان و متحدان جدیدی خواهد رفت.

اقتصاد ترکیه حال و روز خوبی ندارد و اعتیاد امریکا به تهدید و تحریم کشورهای مستقل هم فشار اقتصادی این کشور را چند برابر کرده است. ارزش لیر ترکیه، از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون، تقریبا نصف شده است. وقتی سال ٢٠١٨ شروع شد، شهروندان ترکیه می‌توانستند با پرداخت ٣,٥ لیر، یک دلار امریکا بخرند، اما عصر روز جمعه قیمت هر دلار در صرافی‌های ترکیه به ٦.٥ لیر رسید. بازارهای سهام ترکیه هم روزگار خوبی ندارند، شاخص سهام ETF روز جمعه ١٣.٣ درصد سقوط کرد؛ بزرگ‌ترین سقوط ارزش سهام در یک روز. از ابتدای ٢٠١٨ تاکنون شاخص سهام ETF با ٤٢ درصد کاهش مواجه شده است.

همزمان با این تحولات، آنکارا برای فشار به امریکا رویکرد خود به روسیه را افزایش داده است. روز جمعه، روسای جمهور روسیه و ترکیه تلفنی با یکدیگر گفت‌ وگو کردند و قرار است که فردا، سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه به ترکیه سفر کند. روابط نظامی و امنیتی ترکیه با روسیه، بخشی از مشکلات تازه در روابط با واشنگتن است، مقام‌های امریکایی نسبت به قرارداد ترکیه برای خرید سامانه ضد موشک اس-٤٠٠
از روسیه اعتراض دارند و آن را به نوعی عامل تضعیف ناتو در برابر روسیه می‌دانند.

رجب طیب اردوغان اما از مردم کشورش خواسته است که برای مقابله با وضعیت کنونی و به گفته او «جنگ اقتصادی» ارز و طلای خود را برای فروش به بازار بیاورند. او تاکید کرد که کشورش آماده است تا به کشورهایی که این «جنگ اقتصادی» را آغاز کرده‌اند، واکنش نشان دهد. به گزارش آسوشیتدپرس، اردوغان در سخنرانی‌ای خطاب به هوادارانش گفت: «یوروها، دلارها و طلاهایی که زیر بالش ‌های خود نگهداری می‌کنید را به بانک ‌ها ببرید و به لیر تبدیل کنید.»

اردوغان تاکید کرد: «ما با یک هجوم اقتصادی مواجهیم، باید از کشورمان دفاع کنیم. این جنگ اقتصادی که علیه ما آغاز شده است، تفاوتی با تلاش برای کودتا علیه ما ندارد. من از تمام کشور می‌خواهم که تولیدها و صادرات کشور را افزایش دهد.» اردوغان روز جمعه در جمع هوادارانش در شهر گوموش‌ خانه در شمال دریای سیاه تاکید کرد: «آنان که تصور می‌کنند ترکیه بر اثر دستکاری‌ های اقتصادی در مقابل آنها زانو خواهد زد، هیچ درکی از ملت ما ندارند. آنها نمی‌توانند از ادبیات تهدیدآمیز و زبان باج‌خواهانه علیه این ملت استفاده کنند. به خصوص آزار و اذیت چیزی نیست که ملت ما را از پا در بیاورد.»

** مذاکرات بی‌نتیجه
بعد از تماس تلفنی مایک پومپئو، وزیر خارجه امریکا با همتای ترکش، مولود چاووش اوغلو، سفر هیات دیپلماتیک ترکیه به واشنگتن دی‌سی به ریاست معاون وزیر خارجه ترکیه و گفت‌وگوها با جان سولیوان، نفر دوم وزارت خارجه امریکا، به نظر می‌رسید که همه‌چیز در حال حل شدن است. حتی به نظر می‌رسید توافق ‌هایی در مورد آزادی اندرو برانسون، مبلغ مسیحی امریکایی که در ترکیه بازداشت است به وجود آمده است. اما همه‌چیز بار دیگر به هم خورد. رهبران دو کشور به تندی در مقابل یکدیگر ایستاده‌اند و یکدیگر را تهدید می‌کنند. به نوشته یک روزنامه اماراتی، در آخرین دور گفت‌وگوها میان ترکیه و امریکا پیشنهادهایی در مورد معاوضه مهمت آتیلا، بانکدار ترکیه که در امریکا محبوس است با زندانی امریکایی در ترکیه مطرح شده است. مقام‌های امریکایی و ترکیه، هنوز چنین پیشنهادی را تایید نکرده‌اند و یک منبع آشنا با مذاکرات به روزنامه نشنال امارات گفته است که پرونده مهمت آتیلا روی میز مذاکرات قرار نداشت.

مهمت آتیلا، بانکدار اهل ترکیه، سال گذشته در پرونده رضا ضراب، تاجر ثروتمند ایرانی-‌ ترکیه‌ای به اتهام کمک به دور زدن تحریم‌ها علیه ایران محاکمه و به حبس محکوم شده‌بود. پیش از این نیز در یک مرحله ترکیه و امریکا برای تبدیل بازداشت اندرو برانسون، کشیش امریکایی به حصر خانگی توافق کرده‌ بودند و ترکیه این مبلغ مذهبی را از زندان به خانه تحت نظر منتقل کرده‌بود، اما بلافاصله بعد از این اتفاق، معاون اول رییس‌جمهور امریکا، مایک پنس، که یکی از سیاستمداران بسیار تندروی مذهبی در امریکا محسوب می‌شود و از سوی گروه ‌های تندروی مسیحی انجیلی حمایت می‌شود، با انتشار توییتی گفته بود امریکا به چیزی جز آزادی این کشیش امریکایی راضی نمی‌شود.

** جنگ قلمی
اختلاف ‌ها میان واشنگتن و آنکارا، رهبران دوکشور را دست به قلم کرده است تا با استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی موضع خود را برای طرف دیگر روشن کنند، هر چند برای دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا، یک گوشی تلفن همراه و یک پیام کمتر از ٢٨٠ حرفی کفایت می‌کند تا ادعاهای تند و اظهارات معمولا توهین ‌آمیز یا خصمانه خود را علیه دیگر کشورهای بیان کند.

او روز جمعه در توییتی ضمن اعلام دو برابر شدن تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم از ترکیه، از سقوط ارزش پول ملی این کشور ابراز خوشحالی کرد. دونالد ترامپ در حساب کاربری توییتر خود نوشت: «همین الان اجازه دادم که تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم برای ترکیه در شرایطی که ارزش پول ملی‌شان، لیر ترکیه، در حال سقوط شدید در برابر دلار بسیار قوی ما است، دو برابر شود. آلومینیوم حالا ٢٠ درصد و فولاد ٥٠ درصد تعرفه دارد. روابط ما با ترکیه در حال حاضر اصلا در شرایطی خوبی نیست!»

اما پاسخ رجب طیب اردوغان، مفصل‌تر بود. رییس‌جمهور ترکیه سراغ یکی از پرتیراژترین روزنامه‌ های امریکا رفته و با انتشار یادداشتی در روزنامه نیویورک تایمز به دولت امریکا هشدار داد در صورت ادامه رویکرد خصمانه در برابر آنکارا، ترکیه به دیگر متحدان و دوستانش روی می‌آورد. اردوغان تاکید کرده است: «اگر امریکا به استقلال ترکیه احترام نگذارد و خطرهایی را که کشور ما را تهدید می‌کند، درک نکند، آنگاه دوستی ما در خطر سقوط قرار دارد.» اردوغان در ادامه این یادداشت ضمن مقایسه ،کودتای دو سال پیش ترکیه را با حمله به بندر پرل هاربر امریکا در جنگ جهانی دوم مقایسه کرده است و تاکید کرد «دولت امریکا از محکوم کردن قاطعانه این کودتا و اعلام همبستگی با رهبران ترکیه، بازماند.»

اردوغان در ادامه به حمایت امریکا از «یگان‌های مدافع خلق» گروه شبه‌ نظامی کرد در سوریه اشاره کرده است که به اعتقاد آنکار شاخه‌ای از حزب کارگران کردستان (PKK) است و یک گروه تروریستی محسوب می‌شود. اردوغان در ادامه با اشاره به پرونده کشیش زندانی امریکایی در ترکیه نوشته است: «رییس‌جمهور ترامپ به جای اینکه به فرآیند قضایی در کشور ما و به خواسته‌های من در دیدارهای دوجانبه متعدد احترام بگذارد، تهدیدهای بسیار تندی را علیه یک دولت دوست مطرح کرده است و علیه چندین عضو کابینه ما اعلام تحریم کردند. این تصمیم غیرقابل قبول، غیرمنطقی و نهایتا بسیار به حال رابطه بلندمدت دوستانه میان دو کشور مضر خواهد بود.»

اردوغان در این یادداشت به دولت امریکا هشدار داده است: «پیش از آنکه خیلی دیر شود دولت امریکا باید از این باور دست بردارد که رابطه میان دو کشور نامتقارن است و درک کند که ترکیه جایگزین‌های دیگری هم دارد.» اردوغان تهدید کرده است «شکست امریکا در تغییر دادن این شیوه یکجانبه ‌گرایانه و غیراحترام‌آمیز، باعث می‌شود تا ما تلاش برای پیدا کردن دوستان و متحدان جدید را آغاز کنیم.»

ساعاتی بعد از انتشار یادداشت رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور، ابراهیم کالین سخنگوی ریاست‌جمهوری ترکیه با انتشار توییتی تهدید اردوغان را تکرار کرد و نوشت: «واشنگتن این ریسک را پذیرفته است که ترکیه را به عنوان یک دوست کاملا از دست بدهد. تمامی جامعه ترکیه با سیاست‌های امریکا در بی‌توجهی به مطالبات امنیتی بحق ترکیه مخالف است. تهدید، تحریم و آزار نتیجه نخواهد داد و فقط باعث می‌شود که عزم ترکیه جزم‌تر شود.»

منبع: روزنامه اعتماد،1397،5،21
گروه اطلاع رسانی**9117**2002