به گزارش ایسنا، سومین نشست از سلسله نشستهای تخصصی علوم ارتباطات و فناوری اطلاعات با محوریت بررسی نرم افزارهای قرآنی، با حضور حجتالاسلام و المسلمین سید اسدالله موسوی عبادی، عضو پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن و محمود متین فر مدیر فناوری و اطلاعات پژهشگاه فرهنگ و معارف قرآن ، در تحریریه ایسنای قم برگزار شد.
در ابتدای این نشست، موسوی عبادی عنوان کرد: یکی از موفقیتهای حوزه علمیه این است که با پیشرفت تکنولوژیهای جدید، همراه با تولیدات مکتوب به سمت تولیدات دیجیتالی رفت و دفتر تبلیغات اسلامی بنیانگذار این کار در امر قرآنی بوده است.
تولید اولین نرمافزار قرآنی در دهه۶۰
وی افزود: اولین نرم افزار قرآنی در دهه ۶۰ که تنها متن قرآن بود با نام "تبیان" منتشر شد؛ تبیان دومین قرآن دیجیتالی در دنیا بود و اولین نمونه آن را عربستان در انگلستان تولید کرد و بعد از آن نرم افزارهای دیگر قرآنی بروز پیدا کردند.
تقسیم بندی نرمافزارهای قرآنی به دو بخش عمومی و محتوایی
این پژوهشگر قرآنی با بیان اینکه قرآنهای دیجیتالی و نرم افزارهای قرآنی به دو بخش تقسیم میشوند، گفت: اولین نوع، نرم افزارهایی با محتوای عمومی بودند که نسل اول نرمافزارها بود که تولید این نوع نرمافزارها در دهه ۷۰ آغاز شد و همهساله در نمایشگاههای قرآنی به عموم مردم عرضه میشد.
وی ادامه داد: در بخش نرمافزارهای عمومی، محتوای تلاوت قرآن کریم، تجوید و ترجمه بود که با تکنولوژیهای جدید کاملتر و بهروز تر شده است؛ از مهمترین و قدیمیترین نرمافزارهای قرآنی در بخش عمومی، "کوثر" بود که در روی سیستم عامل داس کار میکرد و بانکها، دادها و آمارهای تخصصی از متن قرآن به پژوهشگران ارائه میداد.
موسویعبادی بیان کرد: نوع دوم نرمافزارهای قرآنی، نرم افزارهای محتوایی قرآن هستند که به دو بخش متن محور و موضوع محور تقسیم میشوند؛ مهمترین نرمافزارهایی که در این بخش از دهه هفتاد تولید شد تا به امروز تکمیل شده است، نرمافزار "جامع التفاسیر نور" بود که مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی آن را عرضه کرد که در آن تمام کتابهای تفسیری و ترجمه گنجانده شده است.
پیشی گرفتن حوزه علمیه از دانشگاه، در تولید محتوای دیجیتال
وی با بیان اینکه حوزه علمیه در خصوص تولید محتواهای دیجیتال، از دانشگاهها جلوتر بوده است، اظهار کرد: پس از مدتی مقام معظم رهبری نهاد فنی مرکز تحقیقات قرآنی را بنیان نهاد و این مرکز در بسیاری از موضوعات در این حوزه، پیشرو بوده است و تمام متون اسلامی به صورت تخصصی و نرم افزاری توسط این مرکز ارائه شده است.
عضو پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن اظهار کرد: بُعد دیگر نرمافزارهای محتوایی قرآنی، نرمافزاهای موضوع محور است که پژوهشگران این بخش، علوم و معارف قرآن را فیشبرداری و به صورت نرمافزار نمایهسازی کردند؛ در این بخش، موضوعات قرآن در سه بخش تفسیر، معارف و علوم قرآنی تقسیمبندی شده است.
وی ادامه داد: یکی از مراکزی که به صورت تخصصی در زمینه تولید نرمافزارهای محتوایی قرآن در بخش موضوع محور وارد شده است محصولات بسیاری را ارائه کرده است، پژوهشکده علوم و معارف قرآن است؛ در یکی از نرمافزارهایی که این پژوهشکده ارائه داده است، ۳۰۰۰ کلیدواژه، ۱۳۰هزار نمایه ترکیبی و ۶۵هزار فیش از آیات قرآن جمعآوری و نمایهسازی شده است.
موسوی عبادی عنوان کرد: شخصیتهای برجسته قرآنی از جمله آیتالله جوادی آمل و حجتالاسلام محسن قرائتی نیز نرم افزارهای قرآنی را ارائه دادهاند که مورد استقبال قرار گرفته است؛ همچنین مراکز قرآنی هرکدام نرمافزارهای مخصوص به خود را ارائه دادهاند؛ اهل سنت نیز از این قافله عقب نماندند و تمامی منابع قرآنی اهل سنت در علوم قرآن در قالب نرمافزارهای مختلف، ارائه شده است.
دنیای وب، باعث از بین رفتن محدودیتها
وی در خصوص وبسایتهای قرآنی گفت: مدتی پس از ساخت نرمافزارهای قرآنی، مرحله گذار از نرمافزار به سمت وب شروع شد، گستره وب بسیار وسیع بود و مرزها را جابهجا میکرد و اطلاعات ودادهها به تمام جهان منتقل میشد، عدم محدودیت در این فضا از مزایا دنیای وب است و در فضای وب میتوان در حوزه قرآن به صورت جزئی و تخصصی وارد شد؛ امروزه در این مرحله گذار اتفاقات جالبی افتاده است و به بسیاری از موضوعات مانند مقالات وتحقیقات قرآنی که در نرم افزار پرداخته نمیشد، در وب به انجام رسید و اکنون تمام مقالات و مجلات در فضای وب موجود است.
وجود ۱۲۱هزار مقاله قرآنی در فضای وب
این پژوهشگر قرآنی بیان کرد: اکنون حدود ۱۲۱هزار مقاله قرآنی در بیش از ۱۴۰۰موضوع در چهار بخش تفسیر، ترجمه، معارف و علوم قرآن ارائه شده است و نزدیک به ۴۰۰۰ پایان نامه به ضورت چکیده در ۱۴۰۰ موضوع به صورت تخصصی و یکجا در وب ارائه میشود.
جزئیتر شدن موضوعات در اپهای موبایلی
وی ادامه داد: در مرحله گذار از فضای وب به اپهای موبایل تغییرات دیگری ایجاد شد و تفاوتهایی در این دو فضا وجود داشت؛ در وب نگاهها کلی است و در اپها موضوع محور و تخصصیتر شده است و برنامهها بنا بر سن و رشتههای مختلف تقسیم بندی شدهاند.
این پژوهشگر قرآنی ادامه داد: در فضای وب بیشتر در موضوعات قرآنی به این سمت پیش میرود که موضوعات تخصصی و بخشبندی شود و این موضوع باعث کاربردی شدن مسائل میشود؛ ولی محتوا در اپهای موبایلی بیشتر جنبه عمومی دارند.
موسوی عبادی درخصوص محتواهای ارائه شده در پهای موبایلی و نرمافزارهای دیجیتال بیان کرد: نسبت به کودکان، نوجوانان و جوانان کارهای بسیاری در حوزه قرآن صورت گرفته ولی به صورت تخصصی در حوزه علوم انسانی و بانوان کار بزرگ و مناسبی انجام نشده است. در قرآن برای موضوعات روانشناسی، اقتصاد و مدیریت ظرفیتهایی وجود دارد که در این نرم افزارها و فضای دیجیتال به آن پرداخته نشده است.
عضو پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن اظهار کرد: یکی از تعاملیترین کارهایی که در محیط دیجیتال اتفاق افتاده است، تعاملی بودن در بحث پرسش و پاسخها بود و اکنون دهها هزار سوال و شبهه در این فضا پاسخ داده شده است.
وی با اشاره به موضوع موازی کاری در ساخت تولیدات قرآنی دیجیتال خاطرنشان کرد: در بخش محتوا گاهی ممکن است در چند نرمافزار کتابهایی را مشترکا منتشر کرده باشند ولی در موضوعات تخصصی موازی کاری اتفاق نیفتاده است؛ البته در بخش عمومی بسیار تکرار وجود دارد که این تکرارها به دلیل تفاوت سلیقهها است و این تعدد باعث میشود هرکسی مطابق با سلیقه و خواست خود، از نرمافزار یا برنامهای که میپسندد، استفاده کند.
مرکزی برای ساماندهی تولید محتواهای قرآنی دیجیتال وجود ندارد
موسوی عبادی با بیان اینکه مرکزی برای ساماندهی تولید محتواهای قرآنی دیجیتال وجود ندارد، گفت: در وزارت ارشاد معاونت قرآن و عترت وجود دارد که وظیفه دارد مراکز قرآنی را احصا کند، همچنین مرکز رسانههای دیجیتال نیز در این سالها اقداماتی انجام داده ولی تاکنون موفق نبوده و در این خصوص نیاز به یک مرکز جامع و نظارت کننده وجود دارد.
وی در خصوص میزان مقبولیت این محتواهای دیجیتال در بین پژوهشگران عنوان کرد: در حوزههای علمیه و دانشگاههایی که اساتید حوزوی در آن تدریس میکنند، از این محتواها استفاده میشود و برای پژوهش ها نیز به آنها رجوع و استناد میشود.
لزوم توجه به تولید دانش از دیتا
این پژوهشگر قرآنی تاکید کرد: یکی از موضوعاتی که از آن غفلت شده است، تولید دانش از دیتا است؛ پژوهشگران فناوری میتوانند در این خصوص به کمک مراکز پژوهشی قرآنی بیایند و آنگاه میتوان از متن قرآن، دانشهای مختلفی را تولید کنیم.
وی با بیان ضعفهای محتواهای دیجیتال نیز اظهار کرد:بسیاری از الفاظ قرآن دارای یک ریشه هستند ولی مشتقات آن معانی مختلفی دارد، در تولیدات دیجیتال به این موضوع توجه نشده است و این موارد تفکیک نشده اند و باید از فناوری در این خصوص استفاده شود.
موسوی عبادی ادامه داد: هیچ مرکز تبلیغ رسانهای تولیدات قرآنی وجود ندارد، همچنین عدم همکاری و همافزایی مراکز قرآنی از مهمترین مشکلات و معضلات در آشنایی مردم و پژوهشگران با تولیدات قرآنی دیجیتال است.
تولید بازیهای قرآنی هزینهبر است
وی در خصوص بازیهای قرآنی نیز گفت: تولید بازیهای قرآنی بسیار هزینه بر است و این هزینه ها باعث شده است که سازندگان بازی از آن استقبال نکنند؛ اگر حمایت مالی از این سازندگان انجام شود، مراکز قرآنی این توانایی را دارند که محتوا را در اختیار این سازندگان قرار دهند.
در ادامه این نشست، محمود متینفر مدیر فناوری و اطلاعات پژهشگاه فرهنگ و معارف قرآن اظهار کرد: در دهه ۶۰ قرآنها بر روی فلاپی تولید میشد و در دهه ۷۰ ساخت نرمافزارهای قرآنی شروع شد و در دهه ۸۰ نیز به اوج خود رسید؛ به دلیل گسترش کامپیوترها، نرم افزارهای قرآنی شدت بیشتری گرفت و مورد استقبال واقع شد.
وی افزود: مهمترین دلیل استقبال مردم از نرمافزارهای قرآنی این بود که با یک نرمافزار میتوانستند اطلاعات زیادی را داشته باشند و ضمن اینکه نرمافزارها امکانات کاربری و پژوهشی داشت و این دلایل باعث استقبال از نرم افزارها شد.
اپهای موبایلی باعث به حاشیه رفتن نرمافزارهای قرآنی
این مدرس مرکز علمی کاربردی جهاددانشگاهی اظهار کرد: در چند سال اخیر بسترهای جدید ارائه شد که مهمترین آن موبایل بود که باعث شد نرم افزارها به حاشیه برود و دستگاههای همراه باعث شد که همان اطلاعات بر روی موبایل انتقال پیدا کند و همیشه در دسترس باشد.
وی ادامه داد: وبسایتهای قرآنی نیز پس از ایجاد نرمافزارها شروع بهکار کرد، فضای وب و اپهای موبایلی موجب دسترسی آسان مردم شد و محدودیتهای زمانی و جغرافیایی درهم شکسته شد.
عدم وجود مرجع رسیدگی به تولیدات دیجیتال قرآنی
متینفر اظهار کرد: یکی از مشکلات این حوزه آن است که یک مرجع برای رسیدگی نرم افزارهای قرآنی و محتواهای قرآنی دیجیتال وجود ندارد؛ بیش از صدها نرمافزار قرآنی وجود دارد ولی آمار دقیقی از آن در دسترس نیست.
وی گفت: بسیاری از مردم دوست داشتند از معارف قرآن بهره ببرند و اپهای قرآنی باعث تسهیل این موضوع شد؛ تعداد اپهای قرآنی در چند سال اخیر بسیار رشد یافته است و از طرفی دیگر نرمافزارها با کاهش تولید مواجه شده است و استقبال از آن کم شده است.
مدیر فناوری و اطلاعات پژهشگاه فرهنگ و معارف قرآن عنوان کرد: در اپهای موبایلی محدودیتهایی وجود دارد و تمام سخت افزارهای تلفنهای همراه امکان پشتیبانی از این برنامهها را ندارند؛ همچنین پژوهشگران از اپهای موبایلی بهره نمیگیرند و بیشتر به فضای وب استناد میکنند و اپهای موبایلی اغلب استفاده عمومی دارند.
وی اضافه کرد: هرچه اپ و سایتهای قرآنی افزایش یابد، بهتر است چون هم دسترسی راحتتر صورت میگیرد، هم سلایق مختلف را پاسخ میدهد و هم باعث ایجاد رقابت میشود که این موضوع کیفیت برنامهها را افزایش میدهد.
غفلت از تولید اپلیکیشن با موضوع سبک زندگی
متینفر بیان کرد: اپهای قرانی تنوع پیدا کردهاند و اپ قرآنی با موضوعات مختلف مانند کودکان نیز ایجاد شده است؛ اما یکی از موضوعاتی که مورد غفلت واقع شده است، تولید اپلیکیشن در موضوعات خاص مانند سبک زندگی و حجاب و عفاف است.
وی خاطرنشان کرد: هرچه محتوا برنامههای دیجیتال غنیتر باشد، بیشتر مورد استقبال قرار میگیرد و همچنین تکنیکهای دادهکاوی باید در برنامهها ایجاد شود تا کاربردیتر شود.
لزوم تولید کلیپ و انیمیشنهای قرآنی
مدرس مرکز علمی کاربردی جهاددانشگاهی یادآور شد: از محتوا صرفا منظور محتوای متنی نیست و محتوا چند رسانهای در چند سال اخیر بیشتر مورد توجه است، همچنین یک خلاء در تولید کلیپها و انیمیشنهای قرآنی وجود دارد و باید به این موضوع بیشتر توجه شود.
وی افزود: یکی از کارهایی که در حوزه محتوای دیجیتالی قرآن باید انجام شود، نمایه زنی توسط ماشین کامپیوتری است، استفده از این تکنولوژیهای نوین شروع شده است ولی در حال حاضر آنچنان پیشرفت نداشته است.
متینفر در خصوص بازیهای قرآنی نیز عنوان کرد: به موضوع بازیهای قرآنی زیاد پرداخته نشده است؛ اقداماتی در این زمینه انجام شده است ولی دقیق و جامع نبوده، تعداد بازیهای قرآنی تولید شده نسبت به میزان بازیهایی که اکنون وجود دارد، بسیار کم است؛ اگر مراکز مسئول از سازندگان بازی حمایت کنند، سازندگان بیشتر تشویق میشوند که در این حوزه فعالیت کنند.
انتهای پیام
نظر شما